GMINA TŁUCHOWO

 

 

 

http://tluchowo.com.pl/

 

https://m.facebook.com/profile.php?id=868531129825206

 

https://www.youtube.com/@gminatuchowo2937

 

FILM PROMOCYJNY O GMINIE TŁUCHOWO:

https://www.youtube.com/watch?v=txjeb6DwAWE

 

Tłuchowo – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim, w gminie Tłuchowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa włocławskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Tłuchowo.

Gmina Tłuchowo położona jest w południowo-wschodniej części województwa Kujawsko - Pomorskiego, w powiecie lipnowskim, przy samej granicy z województwem Mazowieckim. Od północy i zachodu graniczy z trzema gminami województwa Kujawsko-pomorskiego, odpowiednio: Gminą Skępę, Gminą Wielgie oraz Gminą Dobrzyń nad Wisła. Od wschodu rzeka Skrwa stanowi granicę pomiędzy Gminą Tłuchowo, a Gminą Mochowo. Rzeka ta jest również granicą województw Kujawsko - Pomorskiego i Mazowieckiego. Od południa naszym sąsiadem jest mazowiecka Gmina Brudzeń.

Tłuchowo znajduje się:

32 km od miasta Płocka

22 km od miasta Lipna

40 km od miasta Włocławka

20 km od miasta Sierpc14 km od miasta Dobrzyń n/W
 
 

Walory przyrodnicze i krajobrazowe gminy to przede wszystkim kręte doliny rzeki Skrwy, Łachnicy, Czernicy i Bobrownicy, malownicze wąwozy i parowy oraz duże kompleksy leśne i zamieszkujące je zwierzęta.

Dynamicznie działają tu jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych, Zespół Sportowy „Tłuchowia” oraz Koła Gospodyń Wiejskich i Klub Seniora, które to organizacje skupiają, integrują i aktywizują lokalną społeczność.

Tłuchowiacy wspólnie obchodzą święta państwowe i wspólnie się bawią. Dni Ziemi Tłuchowskie, Dożynki, Dni Rodziny, Festiwal Dyniowych Smaków, sylwester pod chmurką, Przegląd Piosenki Patriotycznej i Religijnej, zawody strażackie, to tylko niektóre z cyklicznych imprez, które corocznie tu się odbywają.


ZARYS HISTORYCZNY:

W XVI wieku w czasach Rzeczpospolitej szlacheckiej Ziemia Dobrzyńska posiadała własny, odrębny sejmik w Lipnie. Dzieliła się wówczas na trzy powiaty: dobrzyński, lipnowski i rypiński. Powiat był wtedy najmniejszą jednostką administracji, jednak dla dokładniejszego określenia położenia danej miejscowości, korzystano często z bardziej szczegółowego podziału na parafie. Po III rozbiorze Polski i utworzeniu pod zaborem rosyjskim w 1815 r. Królestwa Polskiego, nastąpił podział zagrabionych ziem na departamenty, a później na gubernie i powiaty. Po upadku powstania styczniowego, w celu ściślejszego nadzoru, zarządzeniem władz - Komitety Urządzającego z dnia 17 stycznia 1867 r. powiaty zostały podzielone na gminy. Gmina stała się wówczas najmniejszą jednostką administracyjną i składała się z wiosek - gromad samorządowych. Do gminy należały wówczas następujące wioski:

    Jasień - wieś
    Jasień Rumunki
    Kamień Kmiecy
    Kamień Kotowy
    Liszcze
    Marianki
    Michałkowo
    Obręb Duży
    Obręb Mały
    Sulkowo
    Tłuchowo - wieś
    Tłuchowo - Jeżewo
    Tłuchowo - Poświętne
    Tłuchowo - Rumunki
    Tłuchówek
    Turza Wilcza - wieś
    Turza Wilcza - Rumunki
    Wyczałkowo


Wójtami gminy w Tłuchowie byli wtedy przeważnie właściciele majątków ziemskich. W 1867 r. wójtem gminy był Marian Dunin Wąsowicz - właściciel Tłuchowa Jeżewa i Tłuchówka. W 1870 r. funkcję tę pełnił Juliusz Klimkiewicz - właściciel majątku ziemskiego w Tłuchowie. Od roku 1875 kolejnym wójtem był Feliks Tłuchowski. Oprócz wójta w gminie urzędował również sekretarz, nazywany wówczas pisarzem i stójkowym. W czasie pierwszej wojny światowej Ziemię Dobrzyńską, a wraz z nią Tłuchowo, okupowały wojska niemieckie. 11 listopada 1918 roku po odzyskaniu niepodległości reaktywowana została gmina Tłuchowo, która wraz z całym powiatem lipnowskim należała wtedy do województwa warszawskiego. Pierwszym wójtem w niepodległej Rzeczypospolitej został wybrany Jan Kaczyński. Następnie przez wiele lat funkcję to sprawował Karol Kozanecki z Michałkowa. Wójt w gminie urzędował wówczas trzy razy w tygodniu. Długoletnim sekretarzem gminy był Władysław Łukowski a następnie Roman Żbikowski. W roku 1931 na wójta obrano syna poprzedniego wójta - Stanisława Kozaneckiego. We wrześniu 1935 r. wójtem został wybrany Ignacy Jabłoński, a sekretarzem Stanisław Dobrosielski. W 1937 r. po zmianie granic województw, powiat lipnowski, a wraz z nim i gmina Tłuchowo, weszły w skłąd województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej wójt i sekretarz nadzorowali mobilizację młodych mężczyzn do wojska. Zorganizowana została ochotnicza milicja do obrony przeciw ewentualnej dywersji na tyłach frontu oraz dla internowania zamieszkałych tu kolonistów niemieckich. Wojska niemieckie na teren gminy wkroczyły 10 września 1939 roku. Niemcy szybko zaczęli organizować swoją własną administrację. Zaczęły się represje. Gestapo aresztowało najbardziej aktywnych działaczy - członków ochotniczej milicji - Mariana Błońskiego, Zygmunta Brzozowskiego, Marcelego Cybulskiego, Abrahama Golbrta, Władysława Frankiewicza i Zygmunta Jabłońskiego. Chciano aresztować również wójta i sekretarza, jednak zdołali oni zbiec i ukrywali się przez cały okres wojny. Zamiast wójta aresztowali jego szesnastoletniego syna. Aresztowali również podstępnie kierowników szkół i właścicieli majątków ziemskich. Większość z wówczas aresztowanych zginęła śmiercią męczeńską w niemieckich obozach. W czasie wojny wiele rodzin zostało wysiedlonych ze swoich domów, i wielu młodych ludzi zostało wywiezionych na przymusowe roboty do Rzeszy Niemieckiej. Istniał zakaz posługiwania się językiem polskim w miejscach publicznych. Urząd gminy przeniesiony został do zajętego domu Edwarda Odgórskiego, a następnie Władysława Łukowskiego i tam był do końca wojny. Główną władzę w gminie sprawował Amstkomissar, którym był Niemiec przybyły z Rzeszy. Jego zastępcą był syn niemieckiego kolonisty - Hugo Tober. Przewodniczącym partii nazistowskiej był Komik - administrator majątku ziemskiego w Jasieniu. Oni werbowali miejscowych kolonistów do partii nazistowskiej NSDAP. Wyzwolenie Tłuchowa i całej gminy nastąpiło 21 stycznia 1945 r. Obok utworzonej instytucji komisarza wojennego, którym był oficer radziecki i utworzeniu dużej grupy ochotniczej milicji, zaczęto organizować gminne władze administracyjne.  Pierwszym po II wojnie światowej wójtem został wybrany Antoni Plec z Kamienia Kotowego, a sekretarzem Stefan Nadolski. Urząd Gminy przeniesiony został do swojej dawnej przedwojennej siedziby. 30 czerwca 1946 r. odbyło się pamiętne referendum 3xTAK. Przed referendum miały miejsce napady grup zbrojnego podziemia na posterunek policji i urząd gminy. Na szczęście nie miały one tragicznych skutków. Kończyły się jedynie na niszczeniu dokumentów. Przeprowadzono reformę rolną. W gminie Tłuchowo rozparcelowano 10 majątków ziemskich: w Jasieniu, Kamieniu Kmiecym, Kłobukowie, Kozirogu Leśnym, Kozirogu Rzecznym -dwa, Tłuchowie, Tłuchówku, Turzy Wilczej i Wyczałkowie. Bezrolni i małorolni chłopi otrzymali ziemię z parceli majątków. W 1946 r. wójtem gminy został wybrany Apolinary Mąkowski, a sekretarzem Hieronim Sochocki. 6 listopada 1948 r. stanowisko wójta objął Walenty Frejlichowski, a przewodniczącym Gminnej Rady Narodowej został Edward Nowakowski. W roku 1950 nastąpiła zmiana podziału administarcji terenowej kraju. Zniesione zostały gminy i stanowisko wójta. Podstawową jednostką administracji stała się gromada - Gromadzka Rada Narodowa i jako organ wykonawczy jej "Prezydium". Przewodniczącym GRN w Tłuchowie został Walenty Frejlichowski, a później od roku 1952 - Stanisław Leszczyński. W 1954 r. w myśl hasła "władza bliżej obywatela" dotychczasowe obszary gromad, podzielona zostały na mniejsze. Gromada w Tłuchowie podzielona została na trzy gromady, których siedziby były w Tłuchowie, Jasieniu i Mysłakówku. Gromada w Tłuchowie - Kamień Kotowy, Kłobukowo, Michałkowo, Tłuchowo, Tłuchówek, Marianki, Wyczałkowo - Przewodniczącym GRN był Stanisław Leszczyński. Gromada w Jasieniu - Jasień, Julkowo, Kamień Kmiecy, Małomin, Jasień Rumunki, Turza Nowa, Turza Wilcza - Przewodniczącym GRN był Józef Ostrowicki. Gromada w Mysłakówku - Koziróg Leśny, Koziróg Rzeczny, Malanowo, Malanówko, Mysłakowo, Mysłakówko, Suminek, Podole, Źródła - Przewodniczącym GRN był Henryk Głodkowski. Takie rozdrobnienie i stosunkowo mały zakres kompetencji nie wytrzymały próby czasu, gdyż mieszkańcy większość spraw załatwiać musieli w powiecie. Zaczęła następować ponowna komasacja Gromad. W 1959 r. połączone zostały dwie gromady w Jasieniu i Tłuchowie, a w 1972 r. również trzecia w Mysłakówku w jedną Gromadę w Tłuchowie. Przewodniczącym GRN w Tłuchowie, po odwołaniu Stanisława Leszczyńskiego, w 1964 r. został Stanisław Jankowski, a w roku 1967 Eugeniusz Bronikowski. Przez pewien czas funkcję Przewodniczącego pełnili również: Edmund Baranowski, Kazimierz Słodowicz a później Eugeniusz Witkowski. W 1973 roku wszedł w życie nowy podział administracyjny kraju. Zniesiono powiaty i utworzono 49 województw. Utworzono gminy jako podstawowe jednostki administarcji państwowej i stanowisko naczelnika gminy. Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy Nr XVIII/88/72 z 6 grudnia 1972 r. utworzona została gmina Tłuchowo w województwie włocławskim. Pierwszym naczelnikiem gminy został mgr inż. Tomasz Woźnicki, a Przewodniczącym Gminnej Rady Narodowej Jan Grzeszkiewicz z Tłuchówka. W myśl zaleceń politycznych władz partyjnych, funkcje przewodniczących gminnych rad, zaczęli z urzędu pełnić sekretarze gminnych komitetów partii. Od 28 grudnia 1974 r. funkcję tę pełnił sekretarz KG PZPR w Tłuchowie Stanisław Zakrzewski, a od lutego 1976 pani mgr Stanisława Antoszewska. W roku 1982 oddano do użytku nowy budynek urzędu gminy. W budynku tym obecnie znajdują się: Urząd Gminy Tłuchowo, Urząd Pocztowy w Tłuchowie, Gminna Biblioteka Publiczna w Tłuchowie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz automatyczna centrala telefonizna TP SA. Pod koniec lat osiemdziesiątych władze lokalne i organizacje społeczne uzyskały nieco więcej swobody decyzyjnej i samorządności. 19 czerwca 1988 roku odbyły się wybory do rad narodowych, według nieco zmienionej ordynacji - wybrani radni mieli prawo samodzielnego wyboru przewodniczącego rady. Przewodniczącym wybrany został wieloletni tłuchowski nauczyciel - pan Tadeusz Pawłowski.
Naczelnikiem Gminy pozostał pan Tomasz Woźnicki.  Z rokiem 1990, w wyniku zmiany ustawy o samorządzie gminnym, przestało istnieć stanowisko naczelnika gminy, a powróciło do życia stanowisko WÓJTA. Wójt wybierany był w czasie głosowania, przez radnych gminy. Przewodniczącym nowej Rady został pan Czesław Sochocki. Uchwałą Rady Gminy Tłuchowo z dnia 6 czerwca 1990 r. pierwszym wójtem został wybrany dotychczasowy naczelnik - pan Tomasz Woźnicki. Współpracowali z nim długoletnia sekretarz gminy - pani Krystyna Lipińska oraz również długoletnia skarbnik - pani Irena Żuchowska. Po upływie kadencji w roku 1994 nowa rada, której przewodniczącym ponownie został pan Czesław Sochocki, wybrała na kolejną kadencję pana Woźnickiego na wójta gminy Tłuchowo. 29 października 1998 minął koniec kadencji. Pan Tomasz Woźnicki nie startował już w kolejnych wyborach. Odszedł na emeryturę. Był rekordzistą w skali kraju pod względem długości nieprzerwanego "rządzenia" gminą. Rozpoczął jako naczelnik gminy w 1973 roku, następnie wójt... łącznie 25 lat. Po wyborach w 1998 nową przewodniczącą rady gminy została pani Bożena Jankowska. Rada Gminy w głosowaniu 29 października 1998 r. na nowego wójta wybrała - dotychczasowego zastępcę - pana mgr inż. Krzysztofa Dąbkowskiego. Kadencja 1998 - 2002 była ostatnią, kiedy wyboru wójta dokonywała rada gminy. W kolejnych wyborach 27 października 2002 roku, w wyniku zmienionej ordynacji, wójt wybierany był już w wyborach powszechnych - przez wszystkich mieszkańców gminy. Przewodniczącą nowej rady została ponownie pani Bożena Jankowska, a wójtem zdecydowaną większością głosów mieszkańców, spośród wielu kandydatów, Krzysztof Dąbkowski. W kwietniu 2004 r. na emeryturę odeszła dotychczasowa sekretarz gminy - pani Krystyna Lipińska, która pełniła swoją funkcję od 1975 roku. Dnia 5 kwietnia 2004 r. Rada Gminy Tłuchowo powołała na stanowisko Sekretarza Gminy pana mgr inż. Dariusza Meller. 12 listopada 2006 r. odbyły się kolejne wybory do samorządu lokalnego. Przewodniczącą nowej rady została pani Wioletta Kuczmarska, a wójtem ponownie - Krzysztof Dąbkowski. 31 grudnia 2009 roku odeszła na emeryturę wieloletnia Skarbnik Gminy - Pani Irena Żuchowska, która pracowała w administracji samorządowej nieprzerwanie od 1967 r. Nowym Skarbnikiem została Pani mgr Marta Chyczewska, która dotychczas pracowała jako inspektor ds. księgowości budżetowej i płac. W kolejno następujących wyborach samorządowych w latach 2010, 2014 i 2018 mieszkańcy gminy obdarzali zaufaniem i wybierali na w wójta Krzysztofa Dąbkowskiego.                        

 WARTO ZOBACZYĆ:

- drewniana stodoła z XVIII/XIX w. przy ul. 1 Maja 19

- Kościół Parafialny w Tłuchowie

- zespoły parkowo – pałacowe w Jasieniu, Kamieniu Kmiecym, Kłobukowie, Kozirogu Rzecznym

- stary młyn wodny w Tłuchówku

- urokliwa leśniczówka w Podolu

- miejsca pamięci w gminie Tłuchowo:

a) Pomnik (mogiła) powstańców styczniowych 1863 roku

b) miejsca pamięci ofiar II wojny światowej: Źródła, Tłuchówek, Tłuchowo, Koziróg Rzeczny

źródło:  http://tluchowo.com.pl

 

GMINA CZYŻEW

 

 

https://www.umczyzew.pl

 

https://www.facebook.com/czyzewoficjalny

 

GAZETA CZYŻEWSKA:

https://www.umczyzew.pl/asp/gazeta-czyzewska,305,,1

Czyżew (do 1948 gmina Dmochy-Glinki; 1973–2010 gmina Czyżew-Osada) – gmina miejsko-wiejska w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie łomżyńskim.

Siedziba gminy to Czyżew (do 2010 pn. Czyżew-Osada).

Gmina Czyżew jest gminą miejsko-wiejską położoną w południowo - zachodniej części województwa podlaskiego w powiecie wysokomazowieckim.

Gmina Czyżew graniczy:

    od północnego - zachodu z gminą Zambrów powiat zambrowski;
    od północnego-wschodu z gminą Wysokie Mazowieckie;
    od wschodu z gminami: Szepietowo i Klukowo;
    od południa i południowego – zachodu z gminami województwa mazowieckiego powiatu ostrowskiego: Andrzejewo, Szulborze Wielkie, Nur, Boguty Pianki;

Powierzchnia gminy wynosi 13 043,5 ha (130,4 km2), zamieszkuje ją 6546 osób. Średnia gęstość zaludnienia wynosi 50 osób/km2 – ponad dwukrotnie mniej do średniej krajowej (123,7 osoby/km2)
i o 10 osób mniej od średniej gęstości zaludnienia województwa podlaskiego (60,7 osób/km2).

    Miasto Czyżew położone jest w południowo zachodniej części gminy i leży w odległości około 18 km od miejscowości powiatowej Wysokie Mazowieckie oraz ok. 80 km od Białegostoku.

     Przez teren gminy z północy na południe przebiega droga krajowa Nr 63 łącząca granicę Polski z Rosją od północy i granicę polsko-białoruską do przejścia granicznego Sławatycze-Domaczewo. Drogą tą gmina skomunikowana jest z Zambrowem od północy i Siedlcami od strony południowej. W centrum miasta zaczyna swój bieg droga wojewódzka nr 690 relacji Czyżew – Siemiatycze. W południowej części miasta przebiega linia kolejowa relacji Warszawa-Białystok.

    Pod względem strukturalnym obszar gminy stanowi jednorodny obszar produkcji rolnej. Teren wiejski gminy Czyżew charakteryzuje się przeważającym udziałem powierzchni rolnych z zabudową ulicową. Tereny zabudowane gminy zajmują ok. 135 ha, co stanowi ok 1 % jej powierzchni. Największy udział mają tereny rolne – 88% obszaru gminy - zajmując ok. 11401 ha, grunty leśne natomiast stanowią 7%.

     Z położeniem na wysoczyźnie Wysokomazowieckiej wiąże się dobra przydatność rolnicza, duży udział gleb chronionych na mocy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Krajobraz gminy jest typowo rolniczy z niewielkim udziałem terenów zadrzewionych i leśnych.



ZARYS HISTORYCZNY:

Czyżew miejscowość położona nad Brokiem w Powiecie Wysoko-mazowieckim, w Województwie Podlaskim historią swą sięga zamierzchłej przeszłości. Pierwsi osadnicy przybyli tu w XI wieku ze środkowej części Mazowsza. Ich bezpieczeństwa strzegł gród kasztelański w Święcku. Osada znajdowała się na szlaku wędrówek takich ludów jak Kryniczanie, Drewlanie, Jadźwingowie, Litwini, Rusini. Po raz pierwszy w dokumencie pisanym w kodeksie dyplomatycznym Jana Kochanowskiego pojawia się Czyżew jako Cisów, Cizów. W roku 1187 dobra Cysewo, Cizewo zostają nadane kanonikom płockim. Około roku 1240 Czyżewo należy do Kasztelanii Świeckiej. Gród został zniszczony w XIII wieku. W tym czasie bowiem toczyły się walki między Rusią, Litwą i Polską o nadgraniczne tereny. Spowodowało to prawie całkowite wyludnienie wsi otaczających Kasztelanię Święcką. Taki stan trwał około sto lat. W 1385r. Polska i Litwa podpisały układ w Krewie, a władca litewski Władysław Jagiełło został królem polskim. Wtedy zaistniały warunki do ponownej kolonizacji wschodniego Mazowsza. Osadnicy, którzy przybyli z zachodniego Mazowsza a także z Wielkopolski otrzymali ziemie od Książąt Mazowieckich. W ten sposób osiedliło się tu wiele rodzin pochodzących z stanu rycerskiego m.in. Czyżewscy herbu Pobóg i Godlewscy herbu Gozdawa. W zamian za nadanie im ziemi byli obowiązani służyć zbrojnie w obronie kraju. W następnych wiekach rody rycerskie zasiliły stan szlachecki. W II połowie XVI wieku Czyżew rozpadł się na kilka wsi drobnoszlacheckich o wspólnej nazwie Czyżewo. W 1738 staraniem Marka i Karola Godlewskich, starościców nurskich Czyżew otrzymał przywilej króla Augusta III na prawo miejskie, potwierdzony w 1775 przez sejm. Sejm potwierdzając przywilej na jarmarki, nazywa Czyżewo miasteczkiem, które założono obok wsi Czyżewo Kościelne. W 1779r. liczyło ono zaledwie 31 domów, ale nadal było uznawane za miasto. Do rozbiorów Czyżew należy do Ziemi Nurskiej w Województwie Mazowieckim. Po III rozbiorze Prusy włączyły go do powiatu ostrołęckiego, departamentu płockiego. W tym czasie zmieniają się właściciele ale są to już ludzie świeccy. Do XVI wieku Czyżew zamieszkiwali wyłącznie chrześcijanie, następnie w związku z nabyciem praw miejskich zaczęła do Czyżewa napływać ludność żydowska. W XVII wieku była to wieś licząca 47 domów i zamieszkiwało ją około 370 mieszkańców. W 1755 roku w Czyżewie mieszkało 30 rodzin żydowskich. W roku 1827 było już 74 domy i 811 mieszkańców. W ciągu następnych 33 lat ilość zabudowań wzrosła do 89 domów a liczba mieszkańców zwiększyła się do 1508. Ludność Czyżewa przeważnie zajmowała się drobnym rzemiosłem i handlem. Ten ostatni skupiał się głównie w rękach ludności żydowskiej stanowiącej 97% mieszkańców. Dalszy rozwój miasteczka związany jest z budową w 1854 r. linii kolei żelaznej warszawsko – petersburskiej, przecinającej ziemie czyżewskie na dwie części. Podstawą utrzymania ludności zamieszkałej we wsiach wokół Czyżewa a stanowiącej szlachtę zaściankową, było rolnictwo. Na terenie miasteczka powstała żydowska fabryka „cycełesów” czyli dodatku do stroju modlitewnego z długimi białymi frędzlami. Cycełesy w dużych ilościach wysyłano na całą Polskę jak i do wszystkich krajów na kuli ziemskiej. Walki narodowo – wyzwoleńcze w okresie powstania listopadowego i styczniowego nie ominęły Czyżewa. Wprawdzie jeśli chodzi o powstanie listopadowe nie zanotowano bitew w samym Czyżewie ani w jego bezpośrednim sąsiedztwie, to jednak odbywały się tu nieustanne przemarsze wojsk. Natomiast rok 1863 zapisał się na trwałe w kronikach Czyżewa. Pierwsze większe starcie między powstańcami a wojskiem rosyjskim z garnizonu ostrołęckiego nastąpiło w nocy z czwartego na piątego maja między Czyżewem a Ostrołęką. W 1863r. w okolicach stacji kolejowej oddział powstańczy pod dowództwem oficera węgierskiego Deskura i Mystkowskiego z powodzeniem zaatakował liczebniejszy oddział kozacki. Następny atak na przejeżdżający pociąg z wojskiem carskim nie powiódł się w skutek zdrady dróżnika a oddział po ciężkiej walce utraciwszy 100 ludzi musiał się wycofać. W kilka tygodni później, inny dróżnik uszkodził tory kolejowe powodując wykolejenie pociągu, w wyniku czego zginęło około 600 carskich żołnierzy i 20 oficerów. Za udział ludności w powstaniu, Czyżew ukazem carskim z roku 1870 został pozbawiony praw miejskich. Od roku 1867 w wyniku nowego podziału administracyjnego kraju, Czyżew wszedł w skład guberni łomżyńskiej i stał się siedzibą Gminy Dmochy Glinki. Od dawna Czyżew jest siedzibą władz administracyjnych. Wiąże się z tym istnienie na terenie Czyżewa w tamtych czasach takich instytucji jak: szkoła, szpital, sąd grodzki, poczta. Istnienie w Czyżewie szpitala odnotowano w księgach parafialnych z lat 1822/23. Był to prawdopodobnie szpital przykościelny. Nie ma danych mówiących jak długo istniał szpital. Faktem jest, że do 1945r. społeczna służba zdrowia na terenie Czyżewa nie istniała mimo, że mieszkało tu do 1939r. 3 lekarzy, położna i czynna była apteka. Do 1939r. istniał w Czyżewie sąd grodzki (mieścił się on przy ulicy Mazowieckiej) oraz prowadzona była kancelaria notarialna. Lata dwudziestolecia międzywojennego to również okres powstania na terenie Czyżewa szeregu instytucji wspomagających rolnictwo. Zorganizowana zostaje Spółdzielnia Rolnicza – handlowa, która zajmowała się skupem zboża, dostarczaniem nawozów sztucznych, sprzedażą narzędzi rolniczych a nawet wypożyczaniem takich maszyn jak młocarnie i maszyny czyszczące. Istniał również Bank Ludowy jako filia Banku w Ostrowi Mazowieckiej. We wsiach Złote Jabłko i Pieńki Wielkie działały 2 kółka rolnicze. Nie były one dotowane przez państwo a opierały swoją działalność na funduszach powstałych ze składek członkowskich. Jak na małą osadę Czyżew rozwijał się dość dobrze. Poza zakładami pracy jak młyny czy cegielnie, dobrze prosperowały w tamtym czasie: podhurtownia soli, hurtownia tytoniu, hurtownia materiałów pędnych i stacja benzynowa. Na potrzeby ludności chleb wypiekało 14 piekarni a mięso i wyroby wędliniarskie dostarczało 17 masarni. Energii elektrycznej od 1929r. dostarczała prywatna elektrownia Łepaka i Szczupakiewicza. W XVIII wieku w mieście odbywały się jarmarki na Małym Rynku, które później przeniesiono na Duży Rynek. Na przełomie XIX i XX wieku przy Małym Rynku postawiono murowane kamieniczki parterowe, zaś w obrębie Dużego Rynku, zabudowano kamieniczkami parterowymi jednopiętrowymi. Były to przeważnie kamienice czynszowe. Kościół jako centralna budowla miasteczka zamykała czworobok Dużego Rynku po środku którego stały w dwóch rzędach kramy, czyli parterowe domki i budki stłoczone na niewielkiej przestrzeni gdzie skupiał się handel. We wrześniu 1939r. zostały one doszczętnie spalone podczas pożaru Czyżewa spowodowanego bombardowaniem niemieckiego lotnictwa. Na ich miejscu sowieci utworzyli skwer z pomnikiem Lenina. Monument ten Niemcy w 1941r. kazali Żydom wrzucić do rzeki Brok obok mostu, gdzie spoczywa do dziś pod przyczółkiem mostu. Ważnym wydarzeniem w historii Czyżewa był przyjazd Cara Mikołaja II (ostatniego cesarza rosyjskiego) w 1912r. Zatrzymał się w salonce na stacji w Czyżewie. Po przejeździe przez rynek, car udał się na pola między Czyżewem a Andrzejewem, gdzie odbyły się manewry wojskowe z udziałem 180 tys. sołdatów. Każdy sołdat i ten kto uchylił czapki przed carem, otrzymał specjalnie na ten cel wybitego rubla. W 1931 roku na Małym Rynku wzniesiono pomnik ku czci poległych polskich żołnierzy i marszałka Piłsudskiego. Pomnik miał postać trzy metrowej kolumny z tablicą na której widniał napis: „Cześć bohaterom poległym za Niepodległość Ojczyzny”. W 1939 po wkroczeniu wojsk sowieckich, pomnik został zniszczony i zakopany. Odkopano go dopiero w 1981r. i ustawiono na poprzednim miejscu. Zaś w roku 2003 został gruntownie odrestaurowany i zwieńczony sylwetką orła. W wyniku zmiany podziału administracyjnego kraju w 1939r. Czyżew przeszedł z powiatu Ostrów Mazowiecka do wysokomazowieckiego w województwie białostockim. Wojna w 1939r. rozpoczęła się w Czyżewie bombardowaniem stacji kolejowej w dniu 1.09.1939r. oraz w dniu 8.09. Dnia 10 września 1939r. bez walk wkraczają do Czyżewa wojska niemieckie; nie na długo jednak. W październiku 1939r. na mocy podpisanego radziecko – niemieckiego układu o linii demarkacyjnej, Czyżew znalazł się pod okupacją sowiecką. Został utworzony „Czyżewski rajon białostockoj obłasti zapadnoj Białorusi”. Czyżew staje się miastem rejonowym (powiatowym), do którego należy m.in. Wysokie Mazowieckie. Okupacja sowiecka nie trwała długo, ale dotkliwie odczuła ją miejscowa ludność narażona na okresowe wywózki na Sybir. W czerwcu 1941r. Czyżew dostał się ponownie pod okupację niemiecką. Przybyłe wkrótce na teren Czyżewa oddziały gestapo rozpoczęły akcję likwidacji ludności żydowskiej. Część ludności popędzono w kierunku na Zaręby Kościelne. Zostali oni rozstrzelani razem z Żydami z Zarąb Kościelnych na skrawie rowu przeciwczołgowego we wsi Mianówek, gm. Szulborze Koty. Część zaś zgrupowano w getcie (dziś okolice ul. Polnej). Getto zostało zlikwidowane zimą 1942r. Rozwija się na terenie Czyżewa ruch oporu. Obowiązuje zakaz uczenia młodzieży polskiej. Szkoła zostaje zamknięta a w budynku szkolnym zostaje utworzony lotniczy punkt dowodzenia. Znaleźli się ludzie jak: Antonina Głuchowska, Dionizy Patyk, Czesława Krajewska, Władysław i Wanda Krajewscy, Ignacy Święcki, Wiktor Młynarczyk i wielu innych, którzy podejmują na terenie Czyżewa i okolicznych wsi trud tajnego nauczania. Nadchodzą i do Czyżewa wieści o niewątpliwej już klęsce niezwyciężonej dotąd armii III Rzeszy. Dnia 19.08.1944r. Czyżew zostaje wyzwolony przez wojska radzieckie i rozpoczyna się nowy etap w dziejach Czyżewa. Po odzyskaniu niepodległości w 1944r. Czyżew jest siedzibą gminy. Rozpoczyna się organizacja społeczno-gospodarcza. W tym samym roku powstaje Spółdzielnia Rolniczo – Handlowa przekształcona następnie w wyniku połączeń z innymi spółdzielniami w Gminną Spółdzielnię „Samopomoc Chłopska”. W lutym 1946r. organizuje się w Czyżewie Spółdzielnia Ogrodnicza oraz sklep, który prowadził sprzedaż artykułów do produkcji rolnej. Jej założycielem był p. Andrzej Włostowski. Żywot tej spółdzielni był krótki, trwał zaledwie rok i dopiero Łomżyńska Spółdzielnia Ogrodniczo – Pszczelarska organizuje swój oddział w Czyżewie ze stałym punktem skupu i sklepem w 1961r. W 1947r. przy gminnej spółdzielni zostaje zorganizowany Spółdzielczy Ośrodek Maszynowy (SOM), który w 1952r. został przekształcony w Gminny Ośrodek Maszynowy (GOM) i posiadał już wtedy 3 ciągniki, 5 zespołów omłotowych, 5 snopowiązałek, 7 żniwiarek i 27 siewników zbożowych konnych. Władze gminne widzą potrzebę rozbudowy osady. W dniu 5.05.1946r. odbyło się zebranie przedstawicieli społeczeństwa czyżewskiego, na którym wójt gminy poinformował zebranych poczynaniach związanych rozbudową osady Czyżew. Jako źródło dochodów na pokrycie kosztów związanych z dokonaniem niezbędnych pomiarów, ustalono opłaty za użytkowanie pastwisk, placów i ogródków będących własnością gminy. Działania te świadczą o gospodarności mieszkańców gminy. W latach 1955-60 osada Czyżew staje się siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej w Czyżewie Osadzie, natomiast sąsiednia stacja kolejowa staje się siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej w Czyżewie Stacji. Obie siedziby władzy terenowej dzieli odległość 2 km. Po likwidacji GRN w Czyżewie Stacji została tylko GRN w Czyżewie Osadzie. Następstwem tego jest nowa nazwa urzędowa miejscowości „Czyżew – Osada”, która obowiązuje od 1975r. W dniu 16 maja 1961r. zorganizowała się Spółdzielnia Produkcyjna w Czyżewie Ruś Wieś. Równocześnie rozwijać się zaczyna handel i usługi. Handel skupiała w swoim ręku gminna spółdzielnia. Sieć sklepów w tym okresie jest jeszcze niewielka i przedstawiała się następująco: 3 sklepy spożywcze, piekarnia, sklep z obuwiem, sklep galanteryjny i sklep tekstylny. Usługi skupiały się jeszcze w rękach prywatnych rzemieślników, chociaż stopniowo zaczynała przejmować je spółdzielczość. Powstała wypożyczalnia sprzętu gospodarstwa domowego, zakład szewski, stolarnia i inne. W latach 1965-67 następuje rozbudowa bazy gminnej spółdzielni oraz rozbudowuje się sieć sklepów w pomieszczeniach własnych GS. Społeczeństwo Czyżewa coraz bardziej odczuwa brak ośrodka, w którym skupiałoby się życie kulturalne. Istniejący Klub Rolnika nie jest w stanie ze względu na ograniczone warunki lokalowe zabezpieczyć potrzeby życia kulturalnego środowiska. Powołany został Społeczny Komitet Budowy Domu Kultury. Na konto budowy Domu Kultury zebrano łącznie 621 595zł. Suma ta powstała ze składek społeczeństwa. Budowę domu kultury zakończono w 1990r. a w 1991 utworzony został Gminny Ośrodek Kultury. Uchwałą N XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 09.12.1972r. ustalona została z dniem 1.01.1973 Gmina Czyżew Osada. Na Sesji GRN w dniu 25.01.1973r. akt ten został wręczony przez Przewodniczącego PPRN Stanisława Lenkowskiego, który jednocześnie zaprezentował mianowanego Naczelnika Gminy inż. Henryka Wasilczyka byłego przewodniczącego GRN. Na mocy tego dokumentu powstała Gmina Czyżew Osada w skład której weszło: 29 wsi byłej GRN Czyżew Osada, 12 wsi byłej GRN Rosochate Kościelne, 6 wsi byłej GRN Dąbrowa Wielka. Powstała nowa jednostka administracyjna o ogólnej powierzchni 123 km2, na której zamieszkiwało 7184 osób. W 1973r. gmina posiadała 12345ha użytków rolnych, w tym gruntów ornych 9431ha. Całość była w zagospodarowaniu 1752 gospodarstw indywidualnych oraz 1 spółdzielni produkcyjnej. Gminę cechowało znaczne rozdrobnienie gospodarstw. Następuje szybki rozwój indywidualnego budownictwa na wsi. Przeprowadzone badania w 1970r. stwierdziły, że na terenie gromady aż 14,80% budynków inwentarskich było w stanie zdecydowanie złym. W latach 1973 -1975 wybudowano 68 budynków mieszkalnych oraz 191 budynków inwentarskich. Rozpoczyna się proces zanikania zabytkowych elementów wiejskiego krajobrazu. Giną bezpowrotnie słomiane strzechy – rozbiórce ulegają drewniane chałupy. Drugim naczelnikiem Gminy był Bohdan Piech, który pełnił tę funkcje do 1990r. W 1990 r. odbyły się wybory do I kadencji samorządu gminnego. Wybrano 18 radnych reprezentujących wszystkie środowiska społeczne. Rada Gminy wybrała 5-cio osobowy Zarząd Gminy z wójtem Jackiem Boguckim, który pełnił tę funkcję do 1998. Od 1998 r. do 2005 r. Wójtem Gminy był Józef Dmochowski. Od 2005 roku urząd Wójta Gminy Piastuje Anna Bogucka.
Jest to okres szybkiego rozwoju gminy po okresie zastoju w latach 80-tych. Następuje rozbudowa infrastruktury, w tym dróg, sieci wodociągowej, kanalizacji sanitarnej, sieci telefonicznej, oświetlenia ulicznego oraz bazy oświatowej i kulturalnej. Powstaje wiele nowych przedsiębiorstw handlowo – usługowych oraz zakładów produkcyjnych w tym duże zakłady mięsne FarmFood. Następuje widoczny wzrost zamożności miejscowego społeczeństwa oraz estetyki zabudowy. 1 stycznia 2011 roku Czyżew po 140 latach odzyskał prawa miejskie. Równocześnie do miejscowości zostały włączone wsie Czyżew Złote Jabłko i Czyżew Chrapki oraz zmieniona została nazwa miejscowości z "Czyżew - Osada" na "Czyżew".

Kultura
Propagowaniem kultury na obszarze gminy zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury w Czyżewie. Ośrodek prowadzi działalność i inicjatywy dydaktyczno-kulturalne dla młodzieży i dorosłych – warsztaty kulturalne, przedstawienia, imprezy okazjonalne, festyny, zabawy, wystawy, naukę gry na instrumentach i in.
Rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych oraz upowszechnianiu wiedzy i rozwojowi kultury służy Biblioteka Publiczna w Czyżewie. W ramach programu Internetowe Centra Edukacyjno-Oświatowe na wsi w bibliotece funkcjonuje Internetowe Centrum Edukacyjno-Oświatowe Biblioteka prowadzi dwie filie publiczno-szkolne w budynkach szkół podstawowych w miejscowościach Dąbrowa Wielka i w Rosochate Kościelne.


WARTO ODWIEDZIĆ:

- Park Miejski w Czyżewie
- Zalew Miejski
- Muzeum Ziemi Czyżewskiej
- Dworzec Kolejowy
- Dzwonnica przy kościele par. pw. św. Doroty
- Kościół par. pw. św. Doroty

źródło: https://www.umczyzew.pl; Wikipedia

 

 

GMINA PIASKI (WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE)

 

 

www.piaski-wlkp.pl

https://www.facebook.com/GminaPiaskiWLKP

  

https://www.youtube.com/user/piaskiwlkp

Piaski – gmina wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie gostyńskim.

Piaski położona jest w południowej części województwa wielkopolskiego.

Gmina wiejska Piaski położona jest w południowo-środkowej części województwa wielkopolskiego, w odległości około 70 km od Poznania. Gminę Piaski na koniec lipca 2012r. zamieszkiwało 8671 osób (141 osób zameldowanych czasowo), w tym . Piaski są gminą rolniczą, w której użytki rolne zajmują 78% jej powierzchni. Uprawia się tu głównie zboża, rzepak, buraki cukrowe. Wyniki gospodarcze w rolnictwie stawiają gminę w rzędzie najwydajniejszych i najnowocześniejszych w kraju. Mimo, że Piaski są gminą rolniczą, to największa część ludności pracuje w sektorze przemysłowym, znaczący odsetek zajmuje sektor usług, natomiast najmniejsza liczba ludności pracuje w dziale rolniczym. W sektorach tych przeważają firmy i przedsiębiorstwa prywatne, tylko niewielka część to jednostki publiczne. Bogate otoczenie około biznesowe, filie banków, rozwinięta infrastruktura techniczna i społeczna wpływa na atrakcyjność gminy Piaski oraz na przedsiębiorczość jej mieszkańców. Stąd też liczba podmiotów gospodarczych w gminie Piaski systematycznie wzrasta. Według danych GUS w gminie Piaski na koniec 2011 roku w rejestrze REGON było zarejestrowanych 650 podmiotów gospodarczych z czego 621 stanowił sektor prywatny. Główną grupę tych podmiotów stanowił handel i naprawy, budownictwo i przetwórstwo przemysłowe.


ZARYS HISTORYCZNY:

Pierwotna nazwa miejscowości będącej obecnie największą wsią gminną, w której swą siedzibę mają władze samorządowe brzmiała Piaseczna Góra. Teren, na którym powstała od wieków średnich był własnością dziedziców dóbr rycerskich Strzelce Wielkie. Nie nadający się pod uprawę grunt, nie przynosił właścicielom zysku. Z przekazów źródłowych wiadomo, że na początku XVII wieku znajdował się tu cmentarz, na którym grzebano zamieszkujących okoliczne wsie innowierców. W pierwszej połowie XVII za zgodą właściciela ze Strzelec Wielkich powstała przy trasie do Gostynia karczma. Nosiła nazwę „Gościniec na piaskach strzeleckich”. Także niektóre pobliskie miejsca nosiły podobne nazwy, jak znane już w 1764 roku Piaski Smogorzewskie. Przełomowym okresem dla osadnictwa były lata siedemdziesiąte XVIII wieku, czyli czasy panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W Wielkopolsce nastąpiły wówczas liczne lokacje miejskie m.in. Ostrowa (1713), czy Zaniemyśla (1742). W tym też czasie kasztelan Karol Koszutski - właściciel dóbr smogorzewskich i wielkostrzeleckich starał się uzyskać przywilej lokacyjny dla Piasecznej Góry, podjął również zamiar zbudowania miasta na piaszczystych nieużytkach. Za datę powstania Piasecznej Góry, czyli późniejszych Piasków przyjmuje się 15. 01. 1775 roku, kiedy to król Stanisław August Poniatowski podpisał przywilej lokacyjny dla miasta prywatnego. Po uzyskaniu zgody królewskiej Koszutski nadał osadzie 6.05.1775 r. ordynację miejską. Warto zatem podkreślić, że u swoich początków Piaski były miastem. Równocześnie z ordynacją miejską Karol Koszutski nadał Piasecznej Górze herb. Przedstawił on na białym tle czerwonego jelenia, skaczącego przez piaskowa górę i dwie po jej bokach zielone wysmukłe topole. Obecnie herb miejski Piasków jest herbem Gminy Piaski. Nowi osadnicy, ubiegający się o prawa obywatelskie musieli przedłożyć władzom miasta tak zwane świadectwo moralności i dokument urodzenia. Kandydat musiał być wyznania katolickiego lub ewangelickiego. Po spełnieniu tych warunków przyszły mieszczanin musiał złożyć właścicielom miasta przysięgę że będzie wzorowym obywatelem, przestrzegającym prawa i dobra ogólnego miasta. Rozbudowę miasteczka rozpoczęto wokół placu pełniącego funkcję rynku, był także drugi rynek, nazywany kościelnym, położony obok zboru protestanckiego. Miasto miało charakter otwarty, nie było otoczone murami, dlatego nie pobierano cła od wozów i opłaty drogowej. Wobec zdecydowanej przewagi ludności protestanckiej Koszutski zobowiązał się do pomocy w budowie skromnego drewnianego kościoła, poprzez dostarczenie budulca oraz opłacenie cieśli i murarzy. Budowę zboru ukończono w 1782 roku, obok postawiono dzwonnicę.

Ustrój wewnętrzny Piasecznej Góry opierał się na prawie niemieckim. Regulował go szczegółowo dokument lokacyjny i nadana przez właściciela ordynacja miejska. Miasto było własnością prywatno-szlachecką, dlatego właściciel uprawniony był do ingerencji w wewnętrzne stosunki prawne, społeczne i ekonomiczne. Określał wysokość podatków, czynszów od domów, placów oraz wielkości opłat od rzemiosła i handlu. Rzemiosło i
 

Nieurodzajne gleby nie sprzyjały rolnictwu, toteż mieszkańcy Piasecznej Góry utrzymywali się z rzemiosła i dobrego handlu. Obok rzemiosła kwitł w mieście handel. Osiem razy w roku odbywały się zagwarantowane w przywileju lokacyjnym jarmarki. Najbardziej rozwinęło się piwowarstwo i gorzelnictwo oraz handel tymi trunkami.

Pierwsze lata Zaboru Pruskiego (1793-1806)

W tym okresie Piaseczna Góra otrzymała pruską nazwę Sandberg i weszła w skład nowo utworzonego powiatu krobskiego z siedzibą w Gostyniu. Próba odebrania praw miejskich podobnie jak w innych miasteczkach miała miejsce również w przypadku Piasecznej Góry. Sporządzona przez komisarza Hirshfelda ankieta o stanie miasta została przesłana do władz w Berlinie, gdzie stwierdzono, ze poza piwowarstwem i gorzelnictwem jej mieszkańcy utrzymują się z rolnictwa i hodowli bydła. W rzeczywistości sytuowane na nieużytkach miasteczko nie miało charakteru rolniczego. Rezygnacji z praw miejskich władze pruskie nie uzyskały, ponieważ sprzeciwili się temu popierani przez mieszczan właściciela miasteczka.
Pierwszy okres pod panowaniem pruskim, a więc lata 1793-1806, nie był dla Piasecznej Góry najlepszy. Wkrótce zlikwidowano urząd wójta, zwolniono burmistrza i rozwiązano dotychczasowy magistrat. W tym okresie połowę mieszkańców stanowili Niemcy, około trzydziestu procent Żydzi i resztę Polacy. Podobnie jak poprzednio, mieszkańcy Piasecznej Góry zajmowali się rzemiosłem . Handlem detalicznym w mieście i obwoźnym trudnili się nadal Żydzi. W 1836 roku Piaseczna Góra przestała być miastem prywatnym, uzyskała nową ordynacje miejską i dużą samodzielność. Z biegiem czasu, około 1840 r. przyjęło się krótkie miano Piaski i tak już pozostało. Na wiadomość o wybuchu w listopadzie 1830 r. powstania w Kongresówce około 3000 ochotników przedostało się przez pruski kordon graniczny, by zaciągnąć się do szeregów powstańczych.

Na przełomie wieków

W dziejach regionu ważnym wydarzeniem w drugiej połowie XIX wieku było utworzenie w czerwcu 1887 roku powiatu gostyńskiego z czterema miastami - Gostyniem, Krobią, Poniecem, i Piaskami oraz osiemdziesięcioma gminami wiejskimi. Nowy podział terytorialny miał na celu rozbudowanie administracji, a tym samym zwiększenie kontroli nad ludnością polską. 1 października 1888 roku otwarto linię kolejową Leszno- Jarocin wiodąca przez Gostyń, Piaski i Borek oraz Leszno- Kąkolewo- Ostrów. Następnie w 1900 roku powstała linia kolejowa Gostyń- Kościan i wreszcie 3 lutego 1909 roku linia Piaski – Koźmin. W poszczególnych miastach uruchomiono także stacje pocztowo- telegraficzne. Zyskali na tym również mieszkańcy Piasków, miasteczko powoli rozwijało się, przybywało budynków, główne ulice zostały wybrukowane. 28 lutego 1878 roku po raz pierwszy zapalono uliczne lampy olejowe. Wmieście został zbudowany ratusz. Kamień węgielny uroczyście wmurowano 18 maja 1897 roku. Nowy ratusz powstał w rekordowym czasie - już 18 listopada nastąpiło jego poświęcenie. Kilka lat wcześniej - 15 listopada 1895 roku na wzgórzu pod Piaskami otwarty został szpital Marysin prowadzony przez zakon Bonifratów . Teren na ten obiekt o powierzchni 5 hektarów, a także materiał budowlany podarował właściciel Godurowa - Marceli Żółtowski. Od imienia córki fundatora wywodzi się nazwa Marysina. W1912 roku obiekt włączony został w granice administracyjne miasta Piaski.
Przeciwstawiając się narastającej germanizacji zaczęto zawiązywać polskie stowarzyszenia i organizacje społeczno - kulturalne. 20 grudnia 1903 roku powstało w Piaskach Towarzystwo Przemysłowców i Rzemieślników, którego inicjatorem był Józef Małecki i ks. Ignacy Adamski. 9 marca 1912 powstało Koło Śpiewacze „Chopin” z prezesem Antonim Sobeckim, a 3 listopada tego samego roku towarzystwo św. Wincentego a Paulo, wreszcie w czerwcu 1914 roku gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.


W II Rzeczypospolitej (1918-1939)

W listopadzie 1918 roku wybuchła rewolucja w Niemczech. Piaskowianie - Stanisław Ciemniak i Michał Owczarski na wiadomość o rozpoczęciu walk w Berlinie, rozbroili w godzinach rannych 12 listopada posterunek niemiecki w miejscowej cegielni, gdzie przetrzymywani byli rosyjscy jeńcy wojenni. Następnego dnia powstały w Piaskach Rada Robotnicza i Rada Żołnierska. 15 listopada obie rady połączyły się tworząc Radę Robotniczo- Żołnierską z siedziba w ratuszu. Powołano Oddział Straży obywatelskiej pod dowództwem Tomasza Dmochowskiego w celu utrzymania porządku i bezpieczeństwa w mieście i okolicy.
Przyjazd do Poznania 26 grudnia 1918 roku znakomitego pianisty i gorącego orędownika sprawy polskiej na arenie międzynarodowej - Ignacego Paderewskiego spowodował nieoczekiwany rozwój wydarzeń. Następnego dnia sprowokowani przez niemieckich żołnierzy poznaniacy chwycili za broń i opanowali ważniejsze obiekty w mieście. W ramach pułku strzelców wielkopolskich piaskowianie toczyli potyczki, podczas których ginęli lub odnosili rany. Już w pierwszych dniach powstania otwarty został szpital w Gostyniu i Piaskach - Marysinie. Szpital na Piaskach stał się centralnym szpitalem wojskowym dla całego frontu Grupy Leszno.

Władze i ustrój miasta

Po wyzwoleniu w powiecie gostyńskim utworzono polską administrację. Dabiński usunął pruskich żandarmów powołując na ich miejsce Polaków. Ponadto usunięto wszystkie niemieckie napisy na gmachach urzędowych i w nazwach ulic oraz wprowadzono język polski jako urzędowy. Ewenementem w Piskach było pozostawienie na dotychczasowym stanowisku pruskiego burmistrza Ernesta Kliema, który w niewielkim stopniu władał językiem polskim. Stosunki z radą miejską nie układały się zbyt dobrze i ostatecznie otrzymał 23 listopada 1920r. wypowiedzenie. Kolejnym burmistrzem został Jan Trafankowski 23 września 1920r. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1934r. Piaski utraciły status miejski. Na podstawie rozporządzenia wojewody poznańskiego z 14 września tego roku powiat gostyński podzielony został na gromady i gminy zbiorcze. Piaski stały się wtedy siedzibą gminy wiejskiej składającej się z 14 gromad z wójtem na czele.

Lata wojny i okupacji (1939-1945)

Z chwilą wybuchu wojny ludność cywilna wpadła w panikę i opuszczając swoje domy oraz gospodarstwa uciekała na wschód. Tłumy uchodźców tarasowały drogi, utrudniając odwrót wojsku. Do 6 września Piaski i okolica zostały zajęte przez wojska hitlerowskie. Rozpoczęły się pierwsze trudne dni wieloletniej okupacji. Niemcy rozpoczęli organizowani swojej administracji i policji. Wkrótce zamknięto szkoły i kościoły, wprowadzono godzinę policyjną i obowiązek zdania wszelkiej broni i aparatów radiowych. Piaski podobnie jak inne miejscowości, otrzymały niemieckie nazwy. Na mapach ponownie pojawił się pruski Sandberg. Pierwszą ofiarą hitlerowców w Piaskach był 21 letni pomocnik gajowego Władysław Kasprzak z Michałowa. Rozstrzelany został 12 września za posiadanie broni myśliwskiej, znalezionej u niego podczas rewizji domowej. W latach 1943-1944 w Piaskach znajdował się niewielki obóz dla jeńców radzieckich. Mieścił się w barakach przy stacji kolejowej. Jeńców zatrudniono do budowy bocznicy kolejowej, magazynów wojskowych oraz drogi wiodącej do leśniczówki.

Ostatnie dni okupacji

Po połowie stycznia 1945 roku rozpoczęła się wielka ucieczka Niemców z całym dobytkiem na zachód w kierunku Leszna. 19 stycznia wyruszyła na zachód kolumna ponad dwunastu wozów konnych, chroniona przez uzbrojoną i umundurowaną eskortę. Wycofując się Niemcy podpalali ważniejsze obiekty, w tym magazyny wojskowe w Piaskach. Piaski zostały wyzwolone 26 stycznia, natomiast powiat gostyński 27 stycznia 19945 roku przez oddziały I Frontu Ukraińskiego i I Frontu Białoruskiego.

 

******

Szwajcaria godurowska

Romantyczne miejsce w centrum gminy
Jadąc z Piasków w stronę Borku w miejscowości Godurowo należy skręcić w lewo za ostatnimi zabudowaniami. Polna droga doprowadzi nas najpierw do strzelnicy łowieckiej, a następnie w stronę lasu, gdzie można zobaczyć malownicze tereny, nazywane przez mieszkańców gminy "Szwajcarią godurowską". Drewniany most, wolno przepływająca woda i piękno przyrody zachwycają amatorów pieszych, rowerowych i konnych wycieczek z całego powiatu.Aż trudno uwierzyć, ze w pobliżu ruchliwej drogi można znaleźć miejsce ciszy i spokoju.

Muzeum bł. Edmunda Bojanowskiego w Grabonogu

muzeum z siedzibą we wsi Grabonóg (powiat gostyński). Placówką opiekuje się tutejszy Zespół Szkół Rolniczych im. gen. Józefa Wybickiego. Muzeum powstało w 1981 roku. Jego siedzibą jest wyremontowany w czynie społecznym dworek, pochodzący z początku XIX wieku, miejsce urodzenia w 1814 roku Edmunda Bojanowskiego, założyciela Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej i późniejszego błogosławionego. 

źródło: www.piaski-wlkp.pl; Wikipedia

 

 

GMINA DĄBROWA CHEŁMIŃSKA

 

 

http://dabrowachelminska.pl/

 

https://www.facebook.com/Dchelminska/

Dąbrowa Chełmińska (do roku 1925: Dąbrówka pod Unisławiem) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Dąbrowa Chełmińska. Siedziba gminy Dąbrowa Chełmińska.

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Gmina Dąbrowa Chełmińska jest jedyną Gminą Powiatu Bydgoskiego położoną na prawym brzegu Wisły. Na obszarze Gminy zlokalizowane są 22 wsie, połączone w 15 sołectw. Gmina Dąbrowa Chełmińska posiada wielką różnorodność szaty roślinnej i wyjątkowo liczne gatunki roślin i zwierząt. Z uwagi na położenie w pobliżu rozwijającego się Fordonu, dzielnicy Bydgoszczy oraz posiadanie chronionych terenów krajobrazu nadwiślańskiego i wydzielonych terenów pod inwestycje, stanowi atrakcyjne miejsce nie tylko dla turystyki i wypoczynku, ale również do zamieszkania i działalności gospodarczej. Jest Gminą rolniczą. Grunty rolne zajmują około 40% powierzchni gminy, natomiast lasy 47%, pozostałe grunty (pod budynkami, podwórzami, drogami, czy zbiornikami wodnymi) zajmują około 13% powierzchni Gminy. Dąbrowa Chełmińska jest stolicą gminy w powiecie bydgoskim. Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 551 ze Strzyżawy do Wąbrzeźna oraz linia kolejowa nr 209 Bydgoszcz Wschód – Brodnica. Na zachód od granic miejscowości znajduje się przystanek kolejowy Dąbrowa Chełmińska. We wsi znajduje się Zespół Szkół im. Celestyna Kamińskiego, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu oraz Gminna Przychodnia SPZOZ. Funkcjonują dwa kluby sportowe: UKS Dąbrowa Chełmińska i LKS Dąbrowa Chełmińska.


DĄBROWA CHEŁMIŃSKA to wieś gminna w kształcie widlicy z peryferycznym rozproszeniem, od północy osłonięta lasami położona jest na wysokości 100 m. n.p.m. na falistej wysoczyźnie morenowej. W najdawniejszych czasach osada Damerowe powstała i rozwijała się przy szlaku bursztynowym. Nazwa wsi (łac. dam) wskazuje iż teren ten był dziki, w stanie pierwotnym i łatwo można w nim zabłądzić. Nazwa miejscowa dąbrówka, potem Dombrowken, niemiecka Damerau, Dąbrowa i Dąbrówka pod Unisławiem informuje o szacie roślinnej terenu na której powstała miejscowość i odnosi się do lasów mieszanych. W źródle pisanym pierwsza informacja o wsi pochodzi z 1285 r. i dotyczy ustalenia granic pomiędzy wsią Czarże. W 1418 r. Dąbrowa Chełmińska była krzyżacką wsią czynszową, administracyjnie podporządkowaną prokuratorii we wsi Pień. W kolejnych latach 1423-1424 wieś podporządkowana jest prokuratorii z siedzibą w krzyżackim zamku w Unisławiu a następnie od 1430 r. komturstwu w Starogrodzie. W 1414 r. wieś uległa zniszczeniu. Rejestr krzyżacki z 1430 r. informuje, że w zalesionej dębiną części wsi Dąbrowa Chełmińska pszczelarze - w połowie bartnicy zakonni oraz bartnik Gloffa w 13 pniach i sołtys w 2 pniach zajmowali się hodowlą pszczół w barciach leśnych. W 1505 r. Król Aleksander Jagiellończyk nadał wieś kapitule chełmińskiej. Pierwszy rozbiór Polski (1772 r.) spowodował istotne zmiany nie tylko w dziedzinie własności ziemskiej ale prawie we wszystkich dziedzinach życia. XVIII i XIX w. to napływ kolonistów niemieckich i germanizacja, którą gorliwie prowadził biskup chełmiński hr. Karol Hohenzollern (1785-1795). Po wojnach napoleońskich król pruski Fryderyk Wilhelm II wcielił w 1815 r. Dąbrowę Chełmińską do prowincji Prus Zachodnich. Po przejęciu wsi w 1920 r. przez władze polskie powstała w Dąbrowie Chełmińskiej gmina wiejska a później wójtostwo. W przełomie XIX i XX w. zbudowano kościół, który służył gminie ewangelicko-unijnej. W 1945 r. ludność tego wyznania opuściła wieś. W 1948 r. kościół przekazano w użytkowanie parafii Boluminek jako filialny p. w. Wniebowzięcia NMP. Na przełomie stycznia i lutego 1945 r. na terenie Dąbrowy Chełmińskiej, Cichoradza, Unisławia i Chełmna doszło do krwawej bitwy, w której zginęło blisko 9 tyś. żołnierzy niemieckich a 4 tyś. wzięto do niewoli. Obecnie wieś wyposażona w podstawowe urządzenia komunalne, zespół usług, szkołę podstawową, ośrodek zdrowia, bibliotekę gminną, stację benzynową. We wsi zachowało się kilka obiektów zabytkowych: zespół dworca kolejowego składający się z marmurowego dworca z 1910 r. i trzech pracowniczych domów mieszkalnych z lat 1898, 1900 i 1913; dawny zajazd z XVII/XIX w. konstrukcji szkieletowej wypełnionej gliną i budynek poczty z pocz. XX w.; murowany budynek mleczarni z przełomu XIX/XX w. Za wsią przy drodze na Unisław rośnie okazały pomnikowy dąb szypułkowy w pierścienicy o obwodzie ........ i potocznej nazwie „Dąb na krzyżówce”. Wśród dawnych mieszkańców Dąbrowy Chełmińskiej krążyła opowieść o podziem­nych połączeniach między jeziorem a pobliską rzeką. Podobno pewnego razu woły ciągnące pług zatonęły w jeziorze Skrzynka. Większe od rozpaczy i przeraże­nia właściciela było jego zdziwienie, gdy niespodziewane woły wypłynęły z Wisły nieopodal wsi Rafa.

WARTO ZOBACZYĆ:

- pałac w Ostromecku
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. niebowzięcia NMP z  XIX/XX w.
- REZERWAT "WIELKA KĘPA OSTROMECKA"
- REZERWAT "LAS MARIAŃSKI"
- REZERWAT "LINIE"
- REZERWAT "REPTOWO"

źródło: http://dabrowachelminska.pl/; Wikipedia

 

 

GMINA MASŁÓW

 

 

https://www.maslow.pl

 

https://www.facebook.com/pages/Gmina-Mas%C5%82%C3%B3w/1562996463983183

 

https://www.youtube.com/channel/UCD0FsBSvO005ylXNak8-3MA

 

KURIER MASŁOWSKI:

https://www.maslow.pl/asp/pl_start.asp?typ=23&menu=127&strona=1

 

PUBLIKACJE GMINY MASŁÓW:

https://www.maslow.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=64&strona=1

Masłów (do 1954 gmina Dąbrowa) – gmina wiejska w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Jedną z gmin aglomeracji kieleckiej. W latach 1975–1998 gmina należała administracyjnie do województwa kieleckiego. Gminę Masłów utworzono 1 stycznia 1973 roku na podstawie uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach.

Siedzibą gminy jest miejscowość Masłów Pierwszy.

W centrum gminy zlokalizowane jest średniej wielkości sportowe lotnisko Kielce-Masłów użytkowane przez Aeroklub Kielecki.


INSYGNIA GMINY MASŁÓW:

Herb
Herb Gminy jest znakiem rozpoznawczym gminy, symbolem więzi terytorialnej i kulturowej mieszkańców. Jego celem jest przekazanie pewnego komunikatu, który w skondensowanej formie zawiera charakterystyczne cechy terytorium gminy. Herb gminy powstał na wzór dawnych herbów terytorialnych i miejskich w wyniku rozpisanego konkursu dla mieszkańców. Rada Gminy Masłów w roku 1991 na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 13 ustawie o samorządzie terytorialnym w dniu 30 kwietnia 1991 roku podjęła uchwałę Nr VI/44/91 w sprawie herbu Gminy Masłów – przyjęła znak graficzny będący herbem Gminy Masłów.

Wizerunek herbu
Herb gminy Masłów składa się z trzech części. W górnym polu znajduje się duża litera – M, koloru czarnego na niebieskim tle, symbolizująca nazwę gminy. Do litery tej „przytwierdzone” są białe skrzydła – symbolizujące Areoklub Kielecki, którego lotnisko znajduje się na terenie gminy. Dolna część herbu podzielona jest na dwa pola. Pole prawe przedstawia w sposób symboliczny (zielone wzniesienie porośnięte drzewami) krajobraz gminy. W lewym polu znajduje się natomiast postać kobieca w świętokrzyskim stroju ludowym – czarno-czerwonej zapasce, a obok niej stoi maselnica, nawiązująca do wyrobów, z których od wieków słynęła gmina (stąd wywodzi się jej nazwa). Tło herbu zostało oparte z jednej strony o walory krajobrazowe i historyczne, z drugiej o rozpoznawalny element gminy jakim jest lotnisko Masłów.


ZARYS HISTORYCZNY:

Gmina posiada wiele opracowań nt. zakładania poszczególnych miejscowości i tworzenia obszaru gminy. Według dostępnych informacji po raz pierwszy nazwa Masłów pojawia się w 1573 roku. Nazwa gminy Masłów pochodzi ze staropolskiego Masło. Gmina Masłów jest jedną z niewielu najstarszych osad w województwie świętokrzyskim. Po przejściu dóbr biskupów krakowskich na własność skarbu Królestwa za czasów Dyrekcji Górniczej w Kielcach – rok 1816, Masłów należał do tzw. „dóbr górniczych”. W roku 1827 liczył zaledwie 800 mieszkańców. Gmina Masłów posiada bardzo bogatą historię m.in. historia kościoła, okres I i II wojny światowej, okres powojenny. Wiele radosnych oraz smutnych chwil zapisało się na jej kartach, jak choćby uwidoczniony na tablicy napis zmarłej w 1653 roku Katarzyny Jórkiewiczównej znajdujący się przy dzisiejszym Kościele w Masłowie: „Smutni rodzice na znak miłości zimnym marmurem nakryli kości”. Fakt ten wskazuje na to, że niegdyś, w XVII wieku istniała na terenie gminy kaplica wraz z cmentarzem.

Gmina Masłów (z siedzibą gminnej rady narodowej w Masłowie) została utworzona od 1 stycznia 1973, uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach nr XVII/79/72 z dnia 8 grudnia 1972 roku. W skład nowo utworzonej gminy weszły obszary sołectw: Barcza, Brzezinki, Ciekoty, Dąbrowa, Wiśniówka, Masłów Drugi (w ramach obszaru którego wydzielone zostało sołectwo Dolina Marczakowa), Masłów Pierwszy, Mąchocice Kapitulne, Mąchocice-Scholasteria i Wola Kopcowa.



WARTO ZOBACZYĆ:

Ciekoty-Żeromszczyzna-Szklany Dom
Diabelski Kamień
Kościół w Masłowie
Pamiątka pobytu Jana Pawła II w Masłowie
Lotnisko w Masłowie
Kapliczka w Woli Kopcowej
Przełom Lubrzanki
Cedzyna - zalew na Lubrzance
Wiśniówka - osiedle robotnicze i kamieniołomy
Cmentarz choleryczny - Zielona Dolina w Masłowie
Skałka Kamieńczyk
Skałka w formie progów skalnych

źródło: https://www.maslow.pl

 

 

 

GMINA RADOMIN

 

 

http://radomin.pl/

 

https://www.facebook.com/gminaradomin

 

 

 

 https://bip.radomin.pl/ 

Radomin - gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie golubsko-dobrzyńskim. Siedzibą gminy jest Radomin. Pierwotna nazwa „Radomin” brzmiała „Radomino”. Od XII wieku do roku 1837 Radomin był własnością klasztoru Norbertanek w Strzelnie. Pierwsza wzmianka w starych księgach dotycząca Radomina ukazała się w 1193 roku, być może jest to rok powstania tej miejscowości. Do ważniejszych zabytków należy kościół, który jak głosi tradycja, zbudowany został ok. roku 1210. Nie jest wykluczone, że kościół ten jest dziełem sztuki romańskiej. Nasuwa te domysły kamień polny w jego murach, kształty otworów okiennych oraz plan nazwy kościelnej. Świątynia ta ulegała przebudowie. Gotyk zmienił okna i dodał ceglany szczyt, w wieku XVII wejściowy portal gotycki zmienił barok. Wewnątrz znajdują się trzy ołtarze dębowe, we wszystkich znajdują się relikwie św. Władysława. W kruchcie są też cztery groby właścicieli ziemskich z początku XIX wieku. Są to groby rodziny Cissowskich. Ozdobą kościoła są nieduże ośmiogłosowe organy. Zbudował je Michał Ignacy Lachowski w 1794 roku. Legenda głosi, że grywał na nich Fryderyk Chopin, który przebywał w latach 1824-1825 w Szafarni. Opatrzono je herbem ,,Sas” - widocznym na tablicy nagrobkowej. Patronem kościoła jest św. Mikołaj. W roku 1323 przez Radomin  i Golub prowadziła średniowieczna droga z Rypina do Torunia. W 1375 roku Radomin uzyskał immunitet (zwolnienie chłopów od danin i posług dla księcia) i została założona karczma. W tym samym roku wieś ta była w posiadaniu jednego z Pierzchałów – Iwona z Radomina, marszałka dobrzyńskiego . Na sejmiku w 1434 roku wśród reprezentantów rodów szlacheckich powiatu rypińskiego był także ród Pierzchałów z Radomina. W latach 1530-1564 Radomin był w posiadaniu ośmiu właścicieli. W XVIII wieku zamieszkujący Radomin Cissowscy przejmują wieś na własność, później Rościszewski, którego zwłoki spoczywają w rodzinnym grobowcu na tutejszym cmentarzu. W roku 1822 dziedzic Rościszewski wybudował szkołę, do której uczęszczało 12 dzieci, lecz w dwa lata później szkoła przestała istnieć ze względu na odpłatność za naukę w tym też roku wybudowano urząd celny, karczmę, wiatrak, cegielnie i czterdzieści dwa domy (w tym 6 murowanych). Posterunek żandarmerii carskiej mieścił się na plebanii. Do 1939 roku Radominem władała rodzina Rościszewskich i Kolskich. W okresie II wojny światowej wieś była pod okupacją niemiecką. Została wyzwolona 23 stycznia 1945 roku przez żołnierzy 65 Armi gen. P.Batowa . Zginęło wówczas 49-52 żołnierzy radzieckich , którzy spoczywają na miejscowym cmentarzu. Z okresu II wojny światowej pozostały w parku fragmenty, na których miała być zbudowana szkoła dla młodzieży niemieckiej Hitlerjugend. Rośnie tam też dąb, którego wiek szacuje się na 700 lat. Jak głosi legenda, pod tym dębem odpoczywał król Władysław Jagiełło w drodze na Grunwald. Na terenie Radomina znajduje się zabytkowa aleja bukowa – pomnik przyrody o długości ok. 3 km. Wiek drzew szacowany jest na ok. 300 lat. 

 

Gmina Radomin położona jest we wschodniej części woj. kujawsko-pomorskiego. Obejmuje swoim obszarem 8.077 ha, podzielona na 16 sołectw z liczbą 4300 mieszkańców, graniczy z gminami Golub-Dobrzyń, Zbójno, Brzuze i Wapielsk. Od strony północno - zachodniej grunty gminy sąsiadują z rzeką Drwęcą, natomiast od strony południowo - zachodniej z rzeką Ruziec jako dopływem Drwęcy. Nie występuj ą jeziora i większe zbiorniki wodne. Znaczna część gminy położona jest w pradolinie rzeki Drwęcy. Gmina posiada duże walory turystyczne i przyrodnicze. Zabytki szczycące się słynnymi postaciami historycznymi jak np. Ośrodek Chopinowski w Szafami, mieszczący się w dworku, gdzie w młodości w latach 1824 - 25 przebywał sławny kompozytor - Fryderyk Chopin. Obecnie w Ośrodku Chopinowskim odbywa się szereg imprez o charakterze kulturalnym, poświęconych pamięci słynnego kompozytora jak: koncerty, turnieje wiedzy o Chopinie, wystawy, konkursy plastyczne a także raz w roku Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im, F . Chopina dla dzieci i młodzieży. W miejscowości Płonne znajduje się pomnik Jana Dziewanowskiego - bohatera spod Samosjerry w 1808r., który w tej miejscowości urodził się i żył oraz obelisk poświęcony pamięci Marii Dąbrowskiej, która na przełomie lat trzydziestych obecnego stulecia przebywała u krewnych w Płonnem, gdzie prawdopodobnie powstał szkic do powieści „Noce i dnie". Ponadto na terenie gminy znajdują się skupiska drzew stanowiące pomniki przyrody np. góra modrzewiowa ze skupiskiem wiekowych modrzewi w Płonnem oraz zabytkowa aleja bukowa w Radominie. Na granicznej rzece Drwęcy znajdują się chronione żeremia bobrów tzw. bobrowiska. Z obiektów zabytkowych budowlanych wymienić należy trzy kościoły we wsiach Radomin, Dulsk i Płonne. Kościół w Radominie p. w. św. Mikołaja zbudowany z kamienia w I połowie XIII wieku. Charakteryzuje się stylem gotyckim i romańskim z zabytkowymi organami z II połowy XVII wieku oraz trzema ołtarzami w stylu gotyckim. Kościół w Dulsku p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny zbudowany z drewna na przełomie XVII i XVIII wieku. Ołtarz główny w stylu rokoko. Kościół w Płonnem p.w. św. Jakuba według tradycji zbudowany w 1402 roku. Usytuowany na stromym wzniesieniu, murowany z cegły o układzie gotyckim z odrębnie usytuowaną dzwonnicą. Wsie Radomin, Dulsk i Płonne stanowią większe skupiska ludności. 

Na obszarze gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody „Bobrowisko” oraz „Rzeka Drwęca” oraz skupiska drzew stanowiące pomniki przyrody; „Góra Modrzewiowa” w Płonnem. Ciekawostka droga prowadząca od wsi w kierunku rezerwatu modrzewiowego przebiegała nieopodal domu, w którym mieszkał „stary Chmiel” gospodarz, u którego zatrzymywała się w czasie swoich kolejnych pobytów Maria Dąbrowska. W Gminie Radomin występują trzy parki podworskie zlokalizowane we wsiach: Płonne, Radomin i Szafarnia.

Sołectwa: Bocheniec, Dulsk, Gaj, Jakubkowo, Kamionka, Łubki, Piórkowo, Płonko, Płonne, Radomin, Rętwiny, Rodzone, Szafarnia, Szczutowo, Wilczewko, Wilczewo.

Sąsiednie gminy: Golub-Dobrzyń, Brzuze, Wąpielsk, Zbójno.


Zabytki:

1. Drewniany kościół parafii pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Dulsku,
2. Kościół parafii pod wezwaniem św. Jakuba w miejscowości Płonne,
3. Kościół parafii pod wezwaniem św. Mikołaja w Radominie,
4. Aleja bukowa w Radominie,
5. Ośrodek Chopinowski w Szafarnia,
6. Regionalna Izba Pamięci Marii Dąbrowskiej.

źródło: materiały własne Urzędu Gminy w Radominie

GMINA SOLEC-ZDRÓJ

 

 

https://solec-zdroj.pl/

 

https://www.facebook.com/GminaSolecZ/?locale=pl_PL

MAPA GMINY:

http://www.buskozdroj.mapapowiatu.pl/gminasoleczdroj

APLIKACJA MOBILNA - PRZEWODNIK TURYSTYCZNY GMINY SOLEC-ZDRÓJ:

https://solec-zdroj.pl/aplikacja-mobilna-przewodnik-turystyczny-gminy-solec-8211-zdroj,4,159,159,p.html

Solec-Zdrój – wieś uzdrowiskowa w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, w gminie Solec-Zdrój. Leży na łagodnym wzniesieniu na skraju Wyżyny Małopolskiej i Kotliny Sandomierskiej nad rzeką Rzoską, 17 km na południowy wschód od Buska-Zdroju.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie kieleckim.

Miejscowość jest siedzibą gminy Solec-Zdrój.

Gmina Solec-Zdrój położona jest w pd.-wsch. części województwa świętokrzyskiego kilkanaście kilometrów od ujścia rzeki Nidy do Wisły. Zajmuje powierzchnię 8500ha, z czego 85% przypada na użytki rolne a 11% zajmują lasy. Gmina liczy 5100 mieszkańców. Sama miejscowość Solec-Zdrój, pełniąca funkcję ośrodka gminnego, położona jest w centralnej części gminy na wysokości 160 m n.p.m. w odległości 80 km od Kielc i 90 km od Krakowa w bliskim sąsiedztwie (3 km) trasy Sandomierz-Kraków. Swoisty klimat Solca-Zdroju, z uwagi na osłonięcie od płn.-wsch. pasmem wzgórz Wyniesienia Wójczańsko-Pińczowskiego, charakteryzuje się znaczną zacisznością, dużym nasłonecznieniem oraz wysoką amplitudą roczną temperatur.

Gmina liczy 19 sołectw : Zagaje Kikowskie, Magierów, Piestrzec, Włosnowice, Zborów, Świniary, Zielonki, Ludwinów, Wełnin, Zagórzany, Zagajów, Chinków, Strażnik, Kolonia Zagajów, Piasek Mały, Żuków, Kików, Sułkowice, Solec-Zdrój.

Gmina Solec-Zdrój sąsiaduje:

      - od północy z Gminą Stopnica

      - od wschodu z Gminą Pacanów

      - od południa i południowego - zachodu z Gminą Nowy Korczyn

      - od północnego - zachodu z Gminą Busko-Zdrój


ZARYS HISTORYCZNY:

Nazwa wsi pochodzi od słonych źródlisk występujących dawniej na pobliskich łąkach. Istnienie wsi potwierdzone jest już od I poł. XIV w. W poł. XV w. jej właścicielem był Jan Feliks Tarnowski, a do ówczesnej parafii soleckiej należało 6 wsi. Od 1508 r. Solec wraz z sąsiednim Zborowem przeszedł we władanie rodziny Zborowskich. Od XVIII w. zaczęto z miejscowych wód warzyć sól. W 1815 r. radca górniczy Królestwa Polskiego Becker w trakcie poszukiwania soli odkrył we wsi źródła wód mineralnych. Do kąpieli zaczęto ich używać od ok. 1820 r., po poznaniu właściwości leczniczych. W 1837 r. Karol Godeffroy założył w Solcu uzdrowisko. Wybudowano wówczas budynki leczniczo-kąpielowe i mieszkaniowe oraz przyłączono do Solca przyległe 100 ha lasu iglastego.

W 1974 roku zmieniono nazwę wsi z Solec na Solec-Zdrój.


Walory turystyczne Gminy Solec-Zdrój

Solec-Zdrój to uzdrowiskowa gmina w pd.- wsch. części województwa świętokrzyskiego, 80 km od Kielc i 90 km od Krakowa.  Zajmuje powierzchnię 8500 ha a liczy 5100 mieszkańców. Miejscowość Solec-Zdrój, pełniąca funkcję ośrodka gminnego, położona jest w centralnej części gminy na wysokości 160 m n.p.m. Gmina jest wprawdzie niewielka, ale posiada olbrzymi potencjał rozwojowy.  Uzdrowisko o prawie dwustuletniej historii dysponuje najlepszymi w Europie i jednymi z najlepszych na świecie wodami siarczkowymi. Zasoby wód leczniczych, czyste środowisko, bogata infrastruktura, oferta kulturalna  -  to atuty, które zachęcają do odwiedzenia tego urokliwego zakątka Polski. Tu można znaleźć niepowtarzalną atmosferę i sprzyjający klimat zarówno dla leczenia, wypoczynku jak i inwestowania. Poza najlepszymi siarczkowymi wodami mineralnymi dysponuje również Solec wieloma atrakcjami turystycznymi. Znajduje się tu zalew rekreacyjny, kompleks basenów mineralnych, szlaki spacerowe i do turystyki kwalifikowanej, szlaki historyczne, przyrodnicze, stadnina koni. W niezwykłej atmosferze, pełnej zadumy i nostalgii, bez wszechobecnej  cywilizacyjnej gorączki można znaleźć tu doskonałe warunki do leczenia i wypoczynku. Zwłaszcza, że teren ten niezwykle bogaty jest  w jakże istotne dla kulturowego krajobrazu  obiekty. Są to przydrożne kapliczki i figurki.   Jest ich na terenie gminy przeszło 100. Niektóre z nich, jak np. siedemnastowieczna kapliczka tzw. szwedzka to obiekty unikatowe. Wszystkie natomiast mają niezwykle ciekawą formę, prawie każda  ma swoją historię, którą możemy zgłębiać z przewodnikiem w ręku. W miejscowości  Zborów  znajduje się  szesnastowieczny pałac magnackiego rodu Zborowskich herbu Jastrzębiec, z którego wywodził się sławny rycerz i awanturnik Samuel Zborowski. Jak głosi tradycja to właśnie jego wizerunek przedstawia renesansowa płyta nagrobna  znajdująca się na zewnętrznej ścianie kościoła p.w. św. Mikołaja w Solcu-Zdroju. W Świniarach natomiast koniecznie trzeba zobaczyć  siedemnastowieczny drewniany kościół.  Na terenach Szanieckiego parku krajobrazowego możemy podziwiać pełną krasę soleckich krajobrazów z bogactwem roślinnych muraw kserotermicznych, które bezpośrednio przylegają do szachownicy pól uprawnych i sadów. Uwarunkowania geologiczne sprawiły, że możemy tu również zobaczyć objęty ochroną przyrodniczą zespół jaskiń krasowych i wąwozów. Południowo-zachodnia część gminy to tradycyjne miejsca grzybobrań. Można tu pełną piersią  pooddychać nasączonym sosnowymi olejkami eterycznymi powietrzem i poszukać prawdziwków, podgrzybków czy kozaków. W bezpośrednim sąsiedztwie kompleksów leśnych , w miejscowości Zagórzany, znajduje się  stadnina koni. W okolicy tej możemy też spotkać liczne bociany.


WARTO ZOBACZYĆ:

Zespół uzdrowiska, XIX, XX w. wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: bez numeru z 30.07.2019)

    łazienki 1922–26,
    sanatorium „Świt” 1875,
    pensjonat „Jasna” 1907,
    stróżówka, obecnie pawilon parkowy 1907,
    pawilon kąpieli mułowych 1932–34,
    willa „Prus” 1903–08,
    willa „Irena” 1911,
    założenie parkowe XIX, XX w.

Cmentarz parafialny z I połowy XIX w. wpisany do rejestru zabytków nieruchomych

Dzwonnica w zespole kościoła parafialnego w Solcu – Zdroju – czas powstania 1937 – 1939, arch. Franciszek Mączyński. ul. Kościelna 3, Solec - Zdrój

Plebania w zespole kościoła parafialnego w Solcu – Zdroju – czas powstania 1855 r.

Budynek murowany – czas powstania około 1920 roku. ul. 1 Maja 9, Solec – Zdrój

Budynek remizy strażackiej – murowany, czas powstania początek XX wieku. Piestrzec 7, Solec – Zdrój

Mur ze strzelnicami w zespole pałacowo – parkowym – czas powstania XIX wiek.


INNE OBIEKTY:

Nowy kościół św. Mikołaja z lat 1937–1939.
W okolicach Solca-Zdroju, w stanowisku z II w. n.e. archeologowie znaleźli egipską figurkę uszebti. Wydobyto ją z popielicy, w której Słowianie chowali prochy zmarłych.

ATRAKCJE:

    Stary park zdrojowy – występuje tu skupisko wartościowego drzewostanu z udziałem gatunków egzotycznych takich jak: sosna wejmutka, kłek kanadyjski, świerk balsamiczny, platana oraz piękne okazy starej lipy szerokolistnej, modrzewi i magnolii.
    Zalew – od strony zachodniej bezpośrednio do parku zdrojowego przylega nowo powstały zbiornik retencyjno-rekreacyjny.
    Las – bezpośrednio do parku zdrojowego przylega 120 ha kompleksu leśnego o drzewostanie mieszanym z przewagą lasu sosnowego.

źródło: https://solec-zdroj.pl; Wikipedia