www.gminaszastarka.pl
WIRTUALNY SPACER PO GMINIE SZASTARKA:
http://gminaszastarka.pl/wirtualny-spacer-po-gminie-szastarka/
Szastarka (do 1954 gmina Brzozówka) – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie tarnobrzeskim.
Siedziba gminy to Szastarka.
Gmina Szastarka położona jest na Wyżynie Lubelskiej, na granicy dwóch krain fizjograficznych: Wzniesień Urzędowskich (wsie Huta Józefów, Polichna, Szastarka, Rzeczyca Kolonia) oraz roztocza Zachodniego. Powierzchnia gminy to 7353 ha, co stanowi 0,3% powierzchni województwa lubelskiego, oraz 7,3% powierzchni powiatu kraśnickiego.
 |
ŹRÓDŁO: WWW.GMINASZASTARKA.PL
|
Gmina Szastarka leży w południowo – zachodniej części województwa lubelskiego, w powiecie kraśnicki. I graniczy z powiatem Janowskim. Usytuowana jest w odległości około 60 km od Lublina. Obszar gminy graniczy z gminami” Kraśnik, Zakrzówek, Batorz, Potok Wielki, Modliborzyce. Gmina w swych granicach administracyjnych obejmuje 18 sołectw: Blinów I , Blinów II, Brzozówka Kol., Brzozówka Wieś, Cieślaku, Huta Józefów, Majdan Obleszcze, Moczydła Stare, Polichna I, Polichna II, Polichna III, Polichna IV, Rzeczyca Kolonia, Szastarka Stacja, Szastarka Wieś, Wojciechów Kolonia, Wojciechów Wieś.
Kraśnik stanowi ośrodek administracyjno – usługowy o randze regionalnej. Gmina Szastarka usytuowana jest w odległości 12 – 15 km od miasta i znajduje się w obszarze jego wpływów, kształtujących powiązania społeczne, ekonomiczne, rekreacyjne oraz infrastrukturalne.
Gmina w swych granicach administracyjnych obejmuje 18 sołectw: Blinów I, Blinów II, Brzozówka Kolonia, Brzozówka Wieś, Cieślanki, Huta Józefów, Majdan Obleszcze, Moczydła Stare, Polichna Podlesie, Polichna I, Polichna II, Polichna III, Polichna IV, Rzeczyca Kolonia, Szastarka Stacja, Szastarka Wieś, Wojciechów Kolonia, Wojciechów Wieś.
Przez gminę przebiega droga krajowa nr 19 Lublin – Rzeszów oraz linia kolejowa Lublin – Stalowa Wola.
CHARAKTERYSTYKA:
Środowisko naturalne
Gmina Szastarka pod względem fizjograficznym leży na pograniczu dwóch makroregionów: Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Północno-wschodnia część gminy należy do silnie falistego mezoregionu Roztocza Zachodniego, natomiast pozostały obszar do pagórkowatego mezoregionu Wyżyny Lubelskiej – Wzniesień Urzędowskich. Powierzchnia terenu w gminie składa się z szeregu niewielkich wzniesień stwarzających wrażenie falistości. Pod względem geologicznym gmina leży w obrębie dużej jednostki zwanej niecką lwowsko-lubelską. Najstarszymi utworami są występujące nielicznie na powierzchni a widoczne w rozcięciach wąwozowych utwory kredowe: wapienie, margle, piaskowce, kreda pisząca i gezy.
Na podkładzie kredowym zalegają utwory trzeciorzędowe – gliny zwałowe, piaski i żwiry. Strop utworów trzeciorzędowych układa się na głębokości kilku metrów pod powierzchnią. Ich powierzchniowe odsłonięcia występują w południowej części gminy. Cała gmina jest pokryta utworami czwartorzędowymi o zróżnicowanej miąższości, średnio 10 m. Na powierzchni dominują lessy, rzadziej gliny zwałowe i płaty lessów pochodzenia eolicznego. W dolinach i na stokach występują niekiedy piaski, ich zasięg jest jednak niewielki. W dolinie Bystrzycy zalegają osady w postaci namułów, mad, piasków gliniastych i pylastych.
Klimat Stan aktualny
Według bonitacji klimatycznej gmina należy do dzielnicy lubelsko-chełmskiej, będącej strefą klimatyczną umiarkowaną o cechach przejściowych. Sama gmina jest zbyt małą jednostką, by posiadać charakterystyczne cechy klimatu. Dzielnica lubelsko-chełmska cechuje się rocznymi sumami opadów atmosferycznych na poziomie 500 – 600 mm, najwyższą liczbą dni z opadami gradowymi (10 -18 dni w roku) i najwyższymi wartościami nasłonecznienia względnego w okresie letnim (45 – 50%). Natomiast parowanie wody uzyskuje stosunkowo niewielkie wartości (840 – 900 mm w roku). Dla gospodarki rolnej ważny jest przebieg okresu wegetacyjnego, który trwa do 220 dni. Zaczyna się na początku kwietnia, kiedy średnia temperatura dobowa dochodzi do 5°C. Latem osiąga ona 19,7°C, ale w maju mogą występować przymrozki. Najzimniejszym miesiącem jest luty (-2,5°C) według badań W. i A. Zienkiewiczów, przeprowadzonych w okresie 1931 – 1960. Natomiast według danych stacji meteorologicznej w Lublinie średnia temperatura lutego wynosi 3,5°C a lipca 18,5°C.
Średnią roczną temperaturę określa się na 7° do 7,5°C.
Powietrze atmosferyczne i hałas Stan aktualny
Obecny stan powietrza w gminie jest zadowalający a przekroczenie norm zanieczyszczeń pyłowych i gazowych występuje w pobliżu drogi krajowej nr 19. Niekorzystny wpływ na jakość powietrza mogą też mieć zakłady przemysłowe zlokalizowane w województwie podkarpackim. W sezonie grzewczym wzrasta zanieczyszczenie powietrza na obszarach zabudowanych, z powodu spalania węgla i opadów plastykowych. W okresie wegetacji występuje możliwość zanieczyszczenia powietrza drobinami rozpylanych na pola środków owadobójczych i chwastobójczych oraz ich oparami. Ogólny poziom hałasu jest zadowalający. Uciążliwości występują lokalnie w okolicach Polichny i Podlesia przy drodze Białystok – Rzeszów oraz wokół stolarni w Szastarce.
Wody
Woda jest kluczowym składnikiem natury, warunkującym zachowanie walorów przyrodniczych, limitującym rozwój gospodarczy oraz wpływającym na zdrowie i życie człowieka. Jednocześnie jest najbardziej wrażliwym elementem środowiska. Z uwagi na właściwości chemiczne i fizyczne woda bardzo dynamicznie reaguje na zmiany i ulega degradacji ale potrafi szybko oczyścić się po ustąpieniu czynnika destrukcyjnego.
Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe stanowią istotny element krajobrazu oraz kształtują formy zagospodarowania terenu. Ze względu na regionalne znaczenie obszaru ochrony źródliskowej Bystrzycy jego ochrona, zarówno pod względem sanitarnym, jak i krajobrazowym, należy do priorytetowych zadań polityki przestrzennej i strategii ekologicznej. Gmina Szastarka jest położona na wierzchowinie i cechuje się niezwykłym ubóstwem wód powierzchniowych. Nie ma w jej granicach żadnych rzek, jezior ani stawów rybnych. Jedynymi wodami powierzchniowymi, jakie tu występują, są zbiorniki małej retencji, okresowe wysięki w licznych podmokłych zagłębieniach oraz okresowe strugi płynące w suchych dolinach, będących przedłużeniem dolin rzecznych ku górze. Spływy te uchodzą do rzek znajdujących się poza granicami gminy: Bystrzycy, Wyżnicy oraz Sanny i jej dopływów (Karasiówki, Stanianki i cieku bez nazwy przepływającego przez Lute w gm. Modliborzyce).
Obszar gminy leży na pograniczu trzech zlewni: Bystrzycy (dopływ Wieprza), Wyżnicy i Sanny (dopływy Wisły). W okolicy Polichny w strefie krawędziowej Roztocza przebiega dział wodny II rzędu Wisła – Wieprz i III rzędu Wyżnica – Sanna.
W przeszłości w okolicy Blinowa znajdowały się źródła rzeki Bystrzycy. Rzeka skróciła swój bieg; obecnie funkcjonują one jedynie podczas roztopów i dłuższych opadów, dając początek okresowemu ciekowi, zaś stałe źródła rzeki znajdują się w Sulowie, kilka kilometrów poniżej pierwotnego początku.
Przyroda
Na terenie gminy Szastarka znajduje się fragment zlewni rzek Bystrzycy i Sanny. W okolicy Polichny w strefie krawędziowej Roztocza przebiega dział wodny II -rzędu Wisła – Wieprz i III – rzędu Wyżnica – Sanna. Szczególną cechą hydrograficzną fragmentu Roztocza Zachodniego i Wyżyny Lubelskiej jest bardzo uboga sieć rzeczna i głęboko zalegające wody podziemne. Przez teren gminy nie płynie żadna rzeka. W przeszłości w okolicy Blinowa znajdowały się źródła rzeki Bystrzycy. Obecnie Bystrzycę zasilają wody ze źródeł w Sulowie, kilka kilometrów poniżej pierwotnego początku.
Wody powierzchniowe na terenie gminy występują w stawach i licznych podmokłych zagłębieniach. Wody podziemne związane są z tworami kredy i czwartorzędu. Czwartorzędowy poziom wodonośny występuje głównie w opokach i marglach wieku kredowego tworząc poziom wód warstwowo – szczelinowe. Swobodne zwierciadło wody występuje na głębokości od 50 do 100 m. Wahania zwierciadła są znaczne, w obrębie Wzniesień Urzędowskich wynoszą nawet do 10 m, co obserwuje się w starych studniach wiejskich zasilanych z dwóch poziomów.
W strefie działu wodnego Bystrzyca – Sanna występuje głównie kredowy poziom wodonośny w skałach węglanowych kredy i czwartorzędu. Ponad nimi utrzymuje się główny poziom na głębokości od 20 – 30 m od powierzchni.
Wody podziemne charakteryzują się niską mineralizacją, lekką zasadowością tj. udziałem wapnia i magnezu, a także niewielką ilością chlorków, siarczanów i żelaza. Jakość wód pitnych określa się jako dobrą.
Klimat gminy Szastarka ma cechy kontynentalne. Krótkie przejściowe pory roku oraz długie lata i zimy (ponad 100 dni). Okres wegetacyjny trwa ok. 200 dni, przy czym ok. 90 dni jest z przymrozkami. Pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio 70 dni. Średnie roczne zachmurzenie wynosi 62 – 64 %, średnia roczna wilgotność 64 – 68 %. Suma rocznych opadów wynosi 500 – 600 mm. Średnia temperatura roku wynosi ok. 7,6°C. Najcieplejszym miesiącem w ciągu roku jest na ogół lipiec ze średnią temperaturą dobową ok. 19°C. Największe nasłonecznienie występuje w okresie czerwiec – wrzesień. Opady deszczu są stosunkowo nieduże. Najczęściej wiejące wiatry to zachodnie.
Z punktu widzenia higieny atmosfery sytuacja w gminie przedstawia się korzystnie, głównie ze względu na brak przemysłu, który byłby źródłem generowania związków zanieczyszczających powietrze atmosferyczne.
Tereny Gminy Szastarka zbudowane są ze skał wapiennych (kredowych) pokrytych utworami trzeciorzędowymi, a te z kolei czopami lessu. Gleby wykazują przeważnie cechy bielicowe. Zaliczane są do kompleksu gleb pszennych II i III, rzadziej IV klasy bonitacyjnej.
Powierzchnia użytków rolnych wynosi 6129 ha z czego poszczególne klasy gleb zajmują :
II klasa -41 ha -0,7%
III klasa – 4399 ha – 70,7 %
IV klasa – 1705 ha – 27,4 %
V klasa – 4 ha -0,1%
Gmina Szastarka posiada niewątpliwy urok, zachęcający do odwiedzania jej terenów. Piękne krajobrazy Wyżyny Lubelskiej, liczne wąwozy, unikalna flora i fauna, skłaniają do zainteresowania się tymi terenami.
Krajobraz wokół gminy Szastarka jest falisty i pagórkowaty, otoczony kompleksami leśnymi. Ścieżki rowerowe, które są ogromnym ułatwieniem dla turystów, podnoszą walory turystyczne gminy Szastarka.
Rozwojowi branży turystycznej gminy Szastarka sprzyjają władze gminy oraz jej mieszkańcy dbający o czystość środowiska i wizualną jakość kantonu. Podkreślić tu należy wysoką klasę wód, świeże powietrze, spokój oraz porządek wokół obejść.
Krajobraz wokół gminy Szastarka jest falisty, pagórkowaty. Gmina otoczona jest kompleksami leśnymi.
TURYSTYKA:
Gmina Szastarka oferuje niezaprzeczalne walory turystyczne, łatwo dostępne dzięki dogodnym połączeniom komunikacyjnym. Czyste nieskażone środowisko naturalne gwarantuje pełny komfort w obcowaniu z przyrodą. Zwolennicy turystyki pieszej i rowerowej mają możliwość wędrówek wśród malowniczych pagórków i wzgórz Wzniesień Urzędowskich oraz Roztocza Zachodniego. Amatorzy weekendowej rekreacji mogą wypocząć na terenie kompleksu leśnego Mosty – Podlesie, który znany jest m.in. z obfitego występowania grzybów.
W Szastarce Stacji ma swój początek Centralny Szlak Rowerowy Roztocza długości 141,5 km przecinający pasmo Roztocza Zachodniego, Środkowego oraz części Południowego. Jest on niezmiernie interesujący pod względem krajobrazowym -przechodzi, bowiem przez liczne tereny leśne, wąwozy i Roztoczański Park Narodowy. Na terenie gminy wiedzie on przez pola wsi Szastarki, Blinowa, Moczydeł Starych i las blinowski.
Do najcenniejszych zabytków na terenie Gminy Szastarka należy Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Ap. w Blinowie, zbudowany w latach 1871-99 dzięki ofiarom parafian i fundacji ordynata Maurycego Zamoyskiego. Drugą zabytkową świątynią jest kościół w Polichnie zbudowany w latach 1926-31. Zawiera malarską perełkę – obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus z XVII w. Najliczniej reprezentowaną grupę zabytków stanowią domy i zabudowania gospodarcze z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku obecnie w każdej miejscowości gminnej. Jest ich blisko czterdzieści.
Listę zabytków uzupełniają ludowe krzyże i kapliczki w liczbie ok. 50. Najstarsze z nich to krzyż fundacji W. Rutyny z 1914 r. w Polichnie, drewniana kapliczka z figurą ś w. Jana Chrzciciela w Szastarce z przełomu XIX i XX wieku.
Na terenie gminy Szastarka znajduje się 7 cmentarzy grzebalnych – czynnych oraz jeden nieczynny. Warto zwrócić uwagą, że cmentarze w Blinowie i Polichnie III objęte są ochroną konserwatorską.
Gmina jest skromnie wyposażona w obiekty zabytkowe. Wpływ na to miało niewątpliwie z dala od głównych turystycznych traktów komunikacyjnych oraz brak wykształconego ośrodka miejskiego. Przez obszar gminy nie przebiega większy ciek wodny- co również nie sprzyjało zasiedleniu tych terenów w okresie pradziejowym i średniowiecznym. Wyjątek stanowią jedynie tereny położone w północnej części gminy- Blinów II. To właśnie tutaj odnotowano najstarsze ślady osadnictwa. Dworek w Blinowie jest jednym z ostatnich elementów architektury folwarcznej na terenie Gminy Szastarka pochodzi z przełomu XIX / XX w. Dworek w Blinowie jest jednym z ostatnich elementów architektury folwarcznej na terenie Gminy Szastarka pochodzi z przełomu XIX / XX w. Młyn powstał w latach 1946-1947 wybudowany przez Babicz Natalię właścicielkę, uruchomiony dopiero w 1956 r. ponieważ nie było wcześniej zgody władz. Na owe czasy był bardzo nowoczesny został wybudowany na miejscu, gdzie wcześniej była karczma. Do zabytków techniki można zaliczyć betonowe zbiorniki na paliwo lotnicze w ilości ok.30 tyś. litrów, zbiorniki znajdują się przy stacji kolejowej w Szastarce. Warszawska Brygada Panc-Mot wycofując się z terenu Szastarki nie zdążyła bądź też zaniechała w pośpiechu zniszczenia prawie pełnych zbiorników paliwa. Na cmentarzu położonym na wzgórzu nieopodal kościoła znajdują się groby poległych w okolicy powstańców styczniowych. Zwraca uwagę grób młodego powstańca, doktora filozofii uniwersytetu w Brukseli, Adama Romiszewskiego, który zginął w potyczce w okolicy Blinowa 18 lipca 1863 roku. Rodzina postanowiła pochować syna w miejscu, gdzie poległ w walce o wolność Ojczyzny.
źródło: www.gminaszastarka.pl
-
2.png){kind=small}
2.png){kind=small}
2.png){kind=small}
