Dopiewo – gmina wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim. Jest położona jest przy zachodniej granicy Poznania. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.
Na terenie gminy znajduje się obszar ochrony ścisłej Trzcielińskie Bagno[2], będący do roku 1996 rezerwatem.
Siedziba gminy to Dopiewo. Do niedawna gmina była ukierunkowana na rolnictwo jednak ulega to powolnej zmianie. Obszary położone bliżej Poznania to rejon coraz bardziej intensywnej ekspansji pozarolniczych działalności gospodarczych oraz budownictwa mieszkaniowego. Południowy skraj gminy położony jest w otulinie Wielkopolskiego Parku Narodowego.
Gminę na dzień 30 września 2020 r. zamieszkuje na stałe 28 216 osób.
Gminę Dopiewo urozmaicają rozległe tereny leśne oraz kilka jezior. W krajobrazie najwyraźniej zarysowuje się rynna Jeziora Niepruszewskiego, położonego na granicy z gminą Buk. Liczne walory przyrodniczo-turystyczne: jeziora, spore połacie lasów oraz rezerwat przyrody, stanowiący część Wielkopolskiego Parku Narodowego (WPN), niewątpliwie wpływają na piękno regionu.
Szczególnie atrakcyjny dla miłośników przyrody jest rezerwat ornitologiczny, objęty ścisłą ochroną – „Trzcielińskie Bagno”, który obejmuje obszar bagna i lasu o powierzchni 38,14 ha na terenach wsi Trzcielin. Ochroną objęto tu silnie zarastające jezioro, które jest miejscem lęgowym wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych. Teren ten został włączony do Wielkopolskiego Parku Narodowego w 1996 r. w ramach wysuniętej na zachód enklawy, położonej w dolinie rzeki Samicy. Niegdyś znajdowało się tu dość duże jezioro, a obecnie największą powierzchnię zajmują szuwary złożone głównie z trzciny pospolitej, pałki wąskolistnej i wielkich turzyc.
Malejące z roku na rok lustro wody pokrywają: grążel żółty i grzybienie białe. Na obrzeże bagna wkraczają zarośla łozowe, ols porzeczkowy oraz łęg jesionowo-olszowy. W południowo-wschodniej części obszaru na podmokłej łące znajduje się stanowisko pełnika europejskiego. Roślina ta jest obecnie coraz rzadsza i znajduje się pod ścisłą ochroną. Bagienny teren jest ostoją bardzo licznych (ponad 60 gatunków) ptaków. Do najciekawszych należą: czajka, czapla siwa, błotnik stawowy, myszołów zwyczajny oraz kania ruda. Z innych zwierząt wymienić należy wydrę – gatunek związany ze środowiskiem wodnym, jeszcze w XIX wieku dość pospolity, a obecnie coraz rzadszy z powodu zanieczyszczenia wód i regulacji rzek.
Szlaki rowerowe i piesze prowadzące przez lasy gminy zachęcają do aktywnego wypoczynku. Ostępy leśne kryją niezwykłe bogactwo roślin: połacie konwalii i skrzypa leśnego, eleganckie kosaćce żółty i syberyjski, drzewa o wymiarach pomnikowych – i zwierząt: obok tych często spotykanych, warto odnotować obecność kumaka nizinnego zamieszkującego śródleśne bagienka, a dla wytrwałych i/lub mających szczęście nagrodą będzie spotkanie dudka. Malowniczą zielenią wabią także parki podworskie, objęte ochroną zespoły zieleni parkowej o charakterze zabytkowym, nie tylko we wspomnianych Konarzewie czy Więckowicach, ale w Trzcielinie, w Dąbrówce czy w Skórzewie.
WARTO ZOBACZYĆ:
* Pałac w Konarzewie - Najbardziej znamienitym obiektem historycznym, choćby z uwagi na swoich właścicieli i dzieje, jest pałac w Konarzewie. Tę barokową budowlę wzniósł w końcu XVII w. wojewoda poznański Andrzej Radomicki zgodnie z prawidłami architektury włoskiej .W wieku XVIII i XIX Konarzewo weszło pod panowanie rodu Działyńskich. W listopadzie 1806 roku wraz z Dezyderym Chłapowskim pałac gościł znamienitegO gościa - Napoleona Bonaparte. Pałac otacza park, zagospodarowany w stylu francuskim. Park w Konarzewie został założony w XVII wieku. Zaprojektowany był jako park dworski, ale za czasów Ksawerego Działyńskiego został wzbogacony o nowe gatunki, przeobrażając się w kolekcję dendrologiczną roślin z różnych stref klimatycznych. Za czasów swojej świetności w XVIII wieku był jedynym takim obiektem na skalę Wielkopolski jak i kraju. Sprowadzano tam i sadzono po raz pierwszy w Polsce, rzadkie gatunki drzew i krzewów. Z parkiem i pałacem związane są losy zabytkowego kościoła późnogotyckiego z XVII wieku, który znajduje się w ich najbliższym sąsiedztwie.
* Kościół św. Marcina i św. Piotra w Okowach w Konarzewie - Prawdopodobnie pierwszy drewniany kościół wybudowano w miejscu obecnego jeszcze w XII w. Dokładniejsze informacje pojawiają się w dokumentach z 1370 r., z których dowiadujemy się, że był on pod wezwaniem św. Marcina i św. Piotra w Okowach. Jego fundatorami byli najprawdopodobniej Drogosławowie, którzy wówczas dziedziczyli Konarzewko. Miejsce drewnianego kościoła zastąpił na przełomie XVI/XVII wieku murowany kościół wzniesiony przez rodzinę Ostaszewskich. Został on poświęcony św. Marcinowi w roku 1636 r. Około 1700 roku właściciel Konarzewa Andrzej Radomicki, wojewoda wielkopolski, dokonał gruntownej przebudowy - dobudował z przodu kościoła dwa przęsła w stylu barokowym oraz z tyłu kościoła wieżę z dzwonnicą. W 1778 roku kościół został całkowicie odrestaurowany. Następny kompleksowy remont przeprowadzony został po II wojnie światowej z inicjatywy ówczesnego proboszcza parafii ks. Stanisława Hartliba. Kościół ma barokowe wyposażenie z XVII i XVIII w., do którego należą ołtarze boczne, ołtarz główny z ok. 1694 oraz ambona i chrzcielnica, które wielokrotnie przebudowywano i wieżę z pocz. XVIII w. o barokowym hełmie odtworzonym w 1901 r.
* Dwór w Dąbrówce - Na terenie parku założonego w XVIII wieku znajdują się dwa obiekty, które tworzą zabudowę dworską tzw. dwór stary i dwór nowy. Dwór stary, którego założenia sięgają końca XVIII w, określany jako oficyna dworu nowego, ze względu na zły stan techniczny jest wyłączony z eksploatacji. Dwór nowy, nazwany po wprowadzonych zmian architektonicznych (zastąpiono stromy dach płaskim), jest wykorzystywany na pomieszczenie dla szkoły podstawowej. Przed wojną cały obiekt wraz z ogrodem był w posiadaniu rodziny Tempelhoff. Dwór jako całość został uznany za zabytek.
* Dwór w Trzcielinie - Jednokondygnacyjny dwór w Trzcielinie zbudowany na wysokiej skarpie pradoliny cieku wodnego w II połowie XIX wieku. Wielokrotnie zmieniał swój wygląd zewnętrzny po licznych przebudowach. W Trzcielinie znajdowały sie trzy dworki. Dwa dwory - przy ul. płk. Andrzeja Kopy, trzeci - przy skarpie, nad ciekiem wodnym. Oddział pod dowództwem Andrzeja Kopy wsławił się zdobyciem lotniska „Ławica” w Poznaniu podczas powstania wielkopolskiego w latach 1918-1919.
* Pałac w Więckowicach - Położony na terenie parku (o powierzchni 9 ha) pałac zbudowany pod koniec XIX wieku został wpisany do rejestru zabytków w 1973 roku. Pierwsze wzmianki o Więckowicach pochodzą z 1387 roku. Od XIV do XVI wieku wieś należała do rodziny Więckowskich. W XVII wieku majątek w rękach Zbijewskich, a od 1699 roku do Bielińskich, następnie Drwęskich. Roch Drwęski sprzedał Więckowice Andrzejowi Turno. W latach 1825-32 Więckowice należały do Mycielskich. W latach 1832-1939 właścicielami byli Brezowie. Pałac to budynek piętrowy, w kształcie litery U. Pierwotny korpus główny został rozbudowany o skrzydła, do tych dobudowano symetrycznie dwie części dwupiętrowe, coś jak wieże. Przy jednej z elewacji kaplica zbudowana w latach 1882-1893, w fasadzie głównej, ganek z filarami, nad nimi balkon. Pierwotny dwór został zbudowany pod koniec XVII wieku dla Bielińskich, przebudowywany i rozbudowywany w drugiej połowie XIX wieku. Przebudowa również po roku 1945.
* Mogiły zbiorowe w lasach palędzko-zakrzewskich - Miejsca pamięci narodowej. W bezimiennych grobach, w lasach pomiędzy Zakrzewem, Palędziem i Dąbrówką, spoczywa 4 500 - 8 000 ofiar zbrodni hitlerowskich z II wojny światowej. To więźniowie Fortu VII, studenci, nauczyciele akademiccy, duchowni, wojskowi.
* Głaz pamięci w Gołuskach - Pomnik upamiętniający więźniów i jeńców obozu pracy w Gołuskach. Niedaleko lasu, na skraju którego Gmina Dopiewo ustawiła głaz znajdował się w okresie II wojny światowej obóz pracy, w którym w latach 1941 - 1943 przebywali jeńcy brytyjscy, francuscy i rosyjscy, a potem więźniowie narodowości żydowskiej. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej wraz z modlitwą międzyreligijną miało miejsce 14 listopada 2014 r. Obok głazu stoi tablica informująca w 6 językach (polskim, angielskim, francuskim, rosyjskim, hebrajskim i niemieckim) o miejscu pamięci.
* Jezioro Niepruszewskie - O powierzchni 242 ha, położone na granicy z gminą Buk. Jezioro jest płytkie, jego średnia głębokość wynosi 3,1 m, a maksymalna 5,2 m. Roślinność wodna jeziora jest silnie rozwinięta wzdłuż całej linii brzegowej, z wyjątkiem plaż przy wsiach Niepruszewo i Zborowo. Jezioro jest zasilane przez 3 rowy melioracji wodnej szczegółowej. Odpływ z jeziora następuje poprzez rzekę Samicę Stęszewską.
* Jezioro Konarzewskie - Położone jest w rynnie, w której znajdują się jeszcze 4 inne jeziora (poza Gminą) jest niewielkie. Ze wszystkich stron otoczone jest polami uprawnymi. Wzdłuż brzegów występują łąki i oczerety.
* Jezioro Trzcielińskie - Położone jest w zabagnionej dolinie rzeki Samicy, jest wraz z otoczeniem prawnie chronione w randze rezerwatu „Trzcielińskie Bagno”. Objęty ścisłą ochroną rezerwat ornitologiczny, część Wielkopolskiego Parku Narodowego. Położone w zabagnionej dolinie rzeki Samicy Jezioro Trzcielińskie silnie zarasta i jest miejscem lęgowym ponad 60 gatunków ptaków.
* Źródełko w Żarnowcu - Na zachodnim skraju gminy Dopiewo znajduje się miejsce wyjątkowe na skalę całego regionu: w lasach nieopodal osady Żarnowiec z podnóża stromego zbocza wypływa źródło, które od 1994 roku jest Pomnikiem Przyrody. Jedyne źródło w Wielkopolsce wyróżnione w ten sposób, jest niezwykle popularne wśród turystów.Wypływa z podnóża stromego zbocza w lesie nieopodal osady Żarnowiec. Jedyne źródło w Wielkopolsce - pomnik przyrody. Miejsce u zbiegu trzech gmin: Dopiewa, Stęszewa i Buku.
(źródło: Wikipedia; www.dopiewo.pl)
