Powiat karkonoski (w latach 1999–2020 pod nazwą powiat jeleniogórski) – powiat w Polsce (województwo dolnośląskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Jelenia Góra.
W skład powiatu wchodzą:
miasta: Karpacz, Kowary, Piechowice, Szklarska Poręba
gminy wiejskie: Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Mysłakowice, Podgórzyn, Stara Kamienica
Przed 1 stycznia 1999 r. wszystkie gminy powiatu należały do województwa jeleniogórskiego.
Zmiana nazwy powiatu jeleniogórskiego na powiat karkonoski
W 2012 roku samorządowcy z Karpacza i Szklarskiej Poręby wysunęli projekt zmiany nazwy powiatu na powiat karkonoski.W 2020 r. do ministra właściwego do spraw administracji publicznej wpłynął wniosek Rady Powiatu Jeleniogórskiego w tej sprawie. Projekt został uzasadniony następująco: Rada Powiatu Jeleniogórskiego we wniosku podnosi, iż działania zmierzające do zmiany nazwy powiatu podejmowane są ze względów identyfikacyjnych i promocyjnych, ich celem jest jednoznaczne utożsamienie objętego granicami powiatu regionu z pasmem Karkonoszy, stanowiącymi jedną z największych atrakcji turystycznych regionu, a nie wyłącznie z miastem Jelenia Góra, które nie wchodzi w skład powiatu, a jest jedynie siedzibą władz powiatu. Współpraca gmin powiatu jeleniogórskiego doprowadziła do stworzenia m.in. „Marki Karkonosze”, w ramach której podejmowane są działania promocyjne całego regionu m.in. na targach turystycznych w kraju i za granicą. 29 lipca 2020 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie, na mocy którego z dniem 1 stycznia 2021 r. powiat jeleniogórski zmienił nazwę na powiat karkonoski.
******
Powiat Karkonoski położony na południu województwa dolnośląskiego, swym obszarem obejmuje Kotlinę Jeleniogórską oraz otaczające ją pasma górskie Sudetów Zachodnich: Karkonosze, Góry Izerskie, Rudawy Janowickie i Góry Kaczawskie. Dzięki walorom krajobrazowym i klimatycznym, licznym zabytkom oraz dobremu zagospodarowaniu, zaliczany jest do najatrakcyjniejszych turystycznie obszarów Polski. Karkonoski Park Narodowy, Rudawski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Bobru oraz rezerwaty przyrody tworzą system obszarów chronionych. Dolina Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, średniowieczne warownie, zabytki sakralne i liczne muzea prowadzą śladami bogatej historii tej ziemi. Na obszarze powiatu powstał Park Kulturowy. Blisko 600 kilometrów szlaków pieszych i 1000 km rowerowych o zróżnicowanym stopniu trudności, ośrodki sportów zimowych, stadniny koni, tereny wspinaczkowe i lotniska sportowe – stwarzają szereg możliwości aktywnego wypoczynku. Nasza baza to prawie 30 tys. miejsc noclegowych w hotelach, pensjonatach, domach wczasowych, schroniskach, kwaterach prywatnych i gospodarstwach agroturystycznych.
Karkonosze
To najwyższe pasmo Sudetów zwane niegdyś Górami Olbrzymimi z najwyższym szczytem Śnieżka (1 603 m n.p.m.), otoczone górami Izerskimi, Kaczawskimi i Rudawami Janowickimi. W centrum kotliny usytuowane jest miasto Jelenia Góra, zwane „Perłą Karkonoszy”, stanowiące centrum kulturalno-turystyczne regionu. Karkonosze – to miejsce dla każdego. Szybownicy i paralotniarze znajdą tu „karkonoską falę”, pozwalającą bić rekordy, kajakarze górscy – szansę treningów na wymagających torach naturalnych (głównie na Kamiennej w Szklarskiej Porębie wczesną wiosną), a miłośnicy „free stylu” – miejsca, w których można mistrzowsko trenować wodne akrobacje. Rowerzyści – szosowi i górscy tu trenują i rywalizują w licznych wyścigach, a nie jest przypadkiem, że Maja Włoszczowska tu zdobywała ostrogi w konkurencji MTB, które pozwoliły jej na zdobywanie olimpijskich medali. Są tutaj także dziesiątki kilometrów tras dla rodzin, które chcą traktować jazdę na rowerach jako relaks. To region, przez który prowadzi ponad 600 km oznakowanych tras dla turystów pieszych – różnej długości, różnej trudności, z osią wszystkich tras pieszych, to znaczy „szlakiem Mieczysława Orłowicza”. To miejsce, do którego przyjeżdżają wytrawni taternicy, by wspinać się w Sokolikach czy na skałkach w Borowym Jarze. Karkonosze i podkarkonoskie gminy są atrakcyjne zimą, latem, wiosną i jesienią. I nie jest ważne, czy turysta wybierze nocleg w Podgórzynie, Mysłakowicach, Karpaczu, Szklarskiej Porębie, Piechowicach, Jeżowie, Starej Kamienicy, czy Kowarach, czy w Jeleniej Górze – z niemal każdego okna widać góry. Kotlina jest niezwykłym miejscem dla architektury. W samej Jeleniej Górze – fantastyczne przykłady secesji. Ale nie tylko, bo w świątyniach zachował się renesans, barok, rokoko… W okolicznych miejscowościach Powiatu – niespotykane w takiej masie i rozmaitości przykłady budownictwa ludowego, domy przysłupowo-szachulcowe z jednej strony, a przykłady wyjątkowego bogactwa – zabytki Doliny Pałaców i Ogrodów – z drugiej. Kotlina jest niezwykłym miejscem dla kreacji kultury. Z Jeleniej Góry prawie 40 lat temu rozpoczął się – kontynuowany teraz w całej Polsce w rozmaitych formach – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych. To miejsce plenerów dla plastyków, dla muzyków, dla rzeźbiarzy i malarzy. Warto tu również wymienić takie imprezy regionu jak: Festiwal dell’Arte w Dolinie Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej czy „Gitarą i ... – borowickie spotkania z poezją śpiewaną”. Nieprzypadkowo Kotlina stała się u progu XX wieku miejscem, w którym artyści znaleźli swoje oazy. Kto tu przyjedzie – nie zapomni krajobrazów. Karkonosze były wymarzonym domem dla Gerharta Hauptmanna, noblisty, literata Śląska i jego brata Carla, który – będąc Niemcem – zapisał się w historii literatury polskiej, jako tłumacz „Chłopów” Wł. Reymonta. Dzięki jego tłumaczeniom polski autor zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Dom Carla i Gerharta Hauptmanów w Szklarskiej Porębie niemal po sąsiedzku z domem malarza, Wlastimila Hoffmana, są tego dobrymi przykładami. Każda z gmin, stanowiących właściwie jeden organizm służący zdrowiu, relaksowi, sportom i wypoczynkowi – przede wszystkim rodzinnemu – jest w stanie zaoferować ciekawym wszystko, co może zainteresować przyjezdnych. Od alchemii ziół, używanych dawniej przez niegdysiejszych farmaceutów (ale i producentów ziołowych nalewek), przez leniwy wypoczynek, aż do ekstremalnych doznań sportowych. Każda jest nieco inna, stąd razem tworzą wyjątkowy konglomerat atrakcji, jakich nie sposób znaleźć gdzie indziej w tak skondensowanej postaci.Dla przykładu: Jeżów Sudecki – miejsce wymarzone dla miłośników szybownictwa, Janowice Wielkie – skutecznie kuszą wspinaczy (na Sokolikach zaczynały gwiazdy alpinizmu, jak Wanda Rutkiewicz). Karpacz ze swoją Śnieżką i świątynią Wang, wielkimi kotłami polodowcowymi to miejsce, gdzie narciarze i ski-alpiniści czują się najlepiej. Stara Kamienica, w której miłośnicy konnych wędrówek znajdą wszystko, co kochają, Mysłakowice, w której odnajdujemy budownictwo rodem z Alp, Piechowice, w których można dziś na własne oczy zobaczyć, jak powstaje szkło kryształowe w hucie „Julia”… Niezwykłej urody Starówka Kowar, na której znajdują się odnowione kamienice i Ratusz, wybudowane w stylu klasycystycznym. Szklarska Poręba, skąd blisko do urokliwego Wodospadu Kamieńczyka oraz tras biegowych w Jakuszycach, natomiast w Podgórzynie można zaczerpnąć niezwykłej mocy udając się do Kaplicy Św. Anny przy Dobrym Źródle. I to warto zauważyć – to region, w którym przenikają się kultury przez całe wieki. Ślady obecności księstwa wielkomorawskiego zostały już tylko zapisem w historii, ale ślady działań Piastów Śląskich, Habsburgów, Prusaków, czy Niemców są – także dosłownie – wyryte w kamieniu po wsze czasy. Tę ziemię przeszli husyci i Szwedzi, Francuzi i Rosjanie w batalii 1813 roku. Tu król pruski zaprosił Tyrolczyków, prześladowanych ze względu na religię w ich ojczyźnie, tu – w Dolinie Pałaców i Ogrodów – przebywali i car rosyjski, Aleksander i wielki odkrywca – Humboldt, którego imię nosi Prąd Peruwiański, prezydenci USA, Jak John Quincy Adams tuż przed swoją wielką karierą i inni. Tu bywali wielcy Polacy, jak Hugo Kołłątaj, i wielcy Niemcy, jak Goethe. Wspólnym mianownikiem pobytów ich wszystkich jest zachwyt nad urodą krajobrazów i miejsc. Zapraszamy i Was, Szanowni Państwo, bo pobyt tu jest dobrą okazją, by przyjrzeć się Karkonoszom swoimi oczyma.
HISTORIA I KULTURA
Osadnictwo pod Karkonoszami zapoczątkowali w V wieku n.e. Bobrzanie. Już przed 990 rokiem ich tereny należą do państwa polskiego, a do 1392 roku władają tu książęta piastowscy. Po śmierci księżnej Agnieszki (wdowy po Bolku II) wraz z całym księstwem świdnicko-jaworskim, ziemia jeleniogórska przypadła koronie czeskiej. Kolejni władcy Czech i Śląska to: Karol IV, jego syn Wacław, cesarz niemiecki Zygmunt IV i Jerzy z Podiebradów. W 1419 r. wybuchło w Czechach powstanie husytów, a ich wojska zapędziły się także na nasze tereny, siejąc zniszczenie. W latach 1471-1516 na czeskim tronie zasiadł Władysław, syn Kazimierza Jagiellończyka. Jego następca, Ludwik Jagiellończyk zginął w roku 1526 w bitwie z Turkami pod Mohaczem. Rządy po nim przejęli Habsburgowie, tolerancyjni dla rozwijającej się już reformacji. Lata te są dla księstwa świdnicko-jaworskiego okresem poważnego rozkwitu gospodarczego. Rozwijały się rzemiosła – wiejskie tkactwo i kowalstwo. Sudeckie płótna wysyłane były daleko poza granice Śląska. Z chwilą objęcia rządów w Czechach przez fanatycznego katolika Ferdynanda II (1617 r.) rozpoczął się ostry kurs kontrreformacyjny. Trwająca od roku 1618 wojna trzydziestoletnia przyniosła biedę i zniszczenia dorobku wielu stuleci. Po klęsce protestantów prowadzona siłą kontrreformacja zaostrzyła antagonizmy religijne. Po śmierci Karola VI (1740 r.) król pruski Fryderyk II wysunął żądania terytorialne odnośnie niektórych części Śląska, których następstwem były trzy wojny śląskie: 1740-1748, 1744-1745 i 1756-1763 (tzw. wojna 7-letnia). Nadeszły rządy pruskie, przynosząc kryzys ekonomiczny i wyzysk chłopów pańszczyźnianych. Wiosna Ludów przyniosła zniesienie pańszczyzny, a następnie ustawę uwłaszczeniową. Jednak okres zastoju gospodarczego trwał do roku 1866, kiedy to region połączono linią kolejową z resztą Śląska, dając możliwość rozwoju turystyki. Front II wojny światowej zatrzymał się na Górach Kaczawskich, a bezpośrednie działania wojenne ominęły region jeleniogórski. Dnia 9 maja 1945 roku wkroczyła tu Armia Radziecka, a następnie przybyli pionierzy i przedstawiciele polskiej administracji. Dziś Ziemia Jeleniogórska należy do najlepiej zagospodarowanych regionów turystycznych w Polsce.
KULTURA:
Artyści odkryli dla siebie Karkonosze na przełomie XIX i XX w., zakładając w Szklarskiej Porębie kolonię artystyczną. Jej istnienie zapoczątkowali bracia Carl i Gerhart Hauptmannowie. Pierwszy z nich był autorem słynnej Księgi Ducha Gór – zbioru legend o Rzepiórze, a Gerhart w 1912 roku został laureatem literackiej nagrody Nobla. Poznawanie uroków karkonoskiej ziemi ułatwiła na pewno kolej żelazna, której linia została doprowadzona do Jeleniej Góry już pod koniec XIX w., a do Szklarskiej Poręby i Karpacza na początku następnego stulecia. Po II wojnie światowej w miejscowości osiedlił się m.in. malarz Wlastimil Hofman, zamieszkiwał tu niedługo pisarz i poeta Jan Sztaudynger, a w Karpaczu swoją przystań znalazł Henryk Tomaszewski, twórca Wrocławskiego Teatru Pantomimy, który podarował Karpaczowi unikatową kolekcję lalek. Aktora, choreografa i reżysera odwiedzał często Tadeusz Różewicz, którego urnę z prochami, zgodnie z testamentem poety, pochowano po śmierci przy świątyni Wang w Karpaczu. W terenie zamieszkuje wielu wybitnych malarzy, fotografów i rzeźbiarzy (np. Zbigniew Frączkiewicz, który w Szklarskiej Porębie wystawił Kamienny Krąg), chętnie zagląda tu pisarz i malarz Henryk Waniek, a w księgarniach można kupić ciekawe pozycje wydane przez lokalnych literatów. Owoce artystycznego ducha podziwiać można w licznych, także autorskich galeriach, na ciekawe wystawy nieustannie zaprasza jeleniogórskie Biuro Wystaw Artystycznych. W Jeleniej Górze, która jest kulturalną stolicą Karkonoszy, działa teatr dramatyczny i teatr animacji, a w pobliskich Michałowicach prywatny Teatr Nasz Jadwigi i Tadeusza Kutów, który przez cały rok wystawia spektakle kabaretowe. W mieście funkcjonuje też filharmonia, wiele galerii, kilka domów kulturowych i kina. Występy artystyczne stale odbywają się także w kościołach, klubach i w plenerze. W kalendarz imprez na stałe wpisał się Wrzesień Jeleniogórski oraz wiele lokalnych świąt i jarmarków.
Zabytkowe zespoły miejskie
W Kowarach miasto o górniczym rodowodzie, którego najstarsza część zachowała układ charakterystyczny dla ulic spełniających także funkcję targu. Kamienice wzniesione na przełomie XVIII i XIX w. pomiędzy kościołem a ratuszem tworzą zwartą i niezwykle malowniczą zabudowę Kowarskiej Starówki. Na uwagę zasługuje zabudowa sanatoryjna Wojkowa w dawnym uzdrowiskowym kompleksie „Wysoka Łąka – Bukowiec”.
Zabudowa pensjonatowa
W Karpaczu, Szklarskiej Porębie, Przesiece, Sobieszowie od początku XX w. powstawało bardzo wiele hoteli i pensjonatów. Ozdobione przeszklonymi werandami okazałe domy i wille do dziś zachwycają urodą.
MIEJSCA, KTÓRE WARTO ODWIEDZIĆ W PIGUŁCE... POD LINKIEM:
https://visitkarkonosze.com/item/places?start=1&page=2
źródło: https://www.powiatkarkonoski.eu; https://visitkarkonosze.com/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz