INTERAKTYWNA MAPA:
http://www.turystykawgminie.pl/mapa/bystrasidzina/@49.620381,19.715671,12,0/atrakcje/fs=6,2/f=
Bystra Podhalańska (do 2015 Bystra) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie suskim, w gminie Bystra-Sidzina.
!Dwie wsie: Bystra i Sidzina administracyjnie tworzą Gminę Bystra-Sidzina.!
Gmina Bystra-Sidzina położona jest w południowo-zachodniej części Województwa Małopolskiego, w pobliżu Babiej Góry zwanej „Królową Beskidów”, u południowych podnóży Pasma Policy. Gmina należy do Powiatu Suskiego i zajmuje około 12 % jego powierzchni. Do Bystrej i Sidziny można dojechać od strony Krakowa przez Jordanów (54 km i ok. 15 km od skrzyżowania dróg nr 7 i 28 w Skomielnej Białej), od Śląska przez Wadowice, Suchą Beskidzką i Osielec (ok. 39 km, droga nr 28) i od Jabłonki (15 km i ok. 10 km od skrzyżowania na drodze nr 957 w Zubrzycy Górnej). Do wsi można dojechać także koleją - do przystanku PKP Bystra Podhalańska, autobusem PKS lub busami prywatnych linii. Bystra-Sidzina jest gminą letniskową o funkcjach turystycznych i wypoczynkowych - agroturystycznych. Jej atrakcyjne położenie w pięknej dolinie górskiej oraz gęsta sieć pieszych szlaków turystycznych sprawiły, że Gmina Bystra-Sidzina stała się gminą letniskową, spełniającą funkcje turystyczne, agroturystyczne i wypoczynkowe. Bystra i Sidzina stanowią doskonałą bazę wypadową do okolicznych miejscowości m.in. Wadowic - rodzinnego miasta Ojca Świętego Jana Pawła II, Kalwarii Zebrzydowskiej - znanego miejsca pielgrzymkowego, Suchej Beskidzkiej z renesansowym zamkiem z XVI wieku drewnianą karczmą "Rzym", w której - według legendy - Mistrz Twardowski okpił diabła.
ZARYS HISTORYCZNY:
Sidzina
Stara legenda mówi, że "tu w tym miejscu był na ziemi kiedyś raj". Król Zygmunt August przywilejem wydanym 23 kwietnia 1563 roku w Piotrkowie nadał prawo lokacji w lasach zwanych Miłoszowa. "Chcąc Królestwa naszego powiększyć przez lokację wsi w dobrach naszych królewskich, w ziemi naszej krakowskiej oraz pożytku skarbu wzbogacić dajemy Maciejowi Gorylowi możność lokowania w naszym lesie zwanym Miłoszowa (od dawniej używanej nazwy Sidziny) leżącym niedaleko zamku naszego Lanckorony i należącym do tego zamku" - czytamy w dokumencie. Jednak nazwa Sidziny miała się wywodzić od ludowej nazwy sitowa - siciny, która obficie porastała młaki i bagna. W XVII wieku Sidzina była wsią przygraniczną. Prowadził tędy szlak handlowy na Wegry, szczególnie chętnie uczęszczany przez kupców omijających komory celne w Nowym Targu. stara zagroda, dziś w sidzińskim skansenieDo pierwszego rozbioru Polski Sidzina należała do starostwa lanckorońskiego, a później do skarbu austriackiego. W 1839 roku wieś kupił hr. Filip Saint-Genois d'Aneancourt. Czterdzieści lat później jego syn Maurycy sprzedał ją Habsburgom z Żywca, którzy po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przekazali Sidzinę Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. W sidzińskich podaniach i legendach sporo miejsca zajmują wydarzenia z czasów potopu szwedzkiego. Podobno w 1655 roku Szwedzi dwukrotnie wkroczyli do wsi grabiąc i rabując dobytek mieszkańców. Broniąc wsi przed oddziałem szwedzkim chłopi walczyli pod dowództwem Bińkowskiego. Na pamiątkę miejsce bitwy nazwano "Bińkówką". Za drugim razem sidzinianie przygotowali się do ataku na nieprzyjaciół. W starciu zginęło trzech mieszkańców wsi i kilkunastu wrogów, a wielu Szwedów zostało rannych. Mimo to mieszkańcy Sidziny udzielili pomocy nieprzyjaciołom. Niektórzy z nich podobno zostali i założyli tutaj rodziny, a ich potomkowie - tak się mówi - żyją do dzisiaj; noszą przezwisko "Szwedy". jeden z sidzińskich dębów, na rozstaju dróg Poległych w potyczce Szwedów pochowano na skraju wioski, na Lipowych Kamieńcach. Za waleczność król Jan Kazimierz skierował do mieszkańców wsi list z podziękowaniem i w darze przesłał sadzonki czterech dębów, które posadzono na miejscu stoczonej bitwy i przy mogile walecznych sidzińskich chłopów. Drzewa te rosną do dzisiaj. Sidzina przeżyła dramatyczne chwile w okresie okupacji podczas drugiej wojny światowej. Mieszkańcy wioski, będący wielkimi patriotami, uczestniczyli w ruchu oporu w oddziałach Armii Krajowej.
Bystra
Powstanie Bystrej - w przeciwieństwie do Sidziny - nie jest dokładnie udokumentowane. Akcja osadnicza dla terenów nad Skawą i Bystrzanką oraz u ich zbiegu miała miejsce w XVI wieku.Pewną rolę w jej zasiedleniu odegrali Wołosi, w ramach osadnictwa prowadzonego przez starostwo lanckorońskie. Po upadku Rzeczypospolitej dobra przejął skarb austriacki, a Bystrą zakupili Habsburgowie. Początkowo Bystra była wsią szlachecką. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dziedzic wsi Bolesław Syryusz Wilkoszewski wybudował dwór z zabudowaniami gospodarczymi, a jego rodzina przed drugą wojną światową była ostatnimi właścicielami wsi. Po pierwszej wojnie światowej Bystra wraz z częścią dóbr Habsburgów przeszła na własność Polskiej Akademii Umiejętności. Natomiast po drugiej wojnie światowej - zabudowania dworskie wraz z parkiem - przejęła gmina. widok części wsi Bystra Po parcelacji dwór został przeznaczony na siedzibę nadleśnictwa. W 2006 roku, ze względu na bardzo zły stan techniczny budynku został on rozebrany; pozostał jedynie park przydworski. W 1884 roku przez Bystrą poprowadzono linie kolejową, która wiodła z Suchej Beskidzkiej do Chabówki. Dziś tą trasą jeżdżą pociągi linii Kraków - Zakopane.
PRODUKTY LOKALNE:
Jednym z najbardziej popularnych produktów lokalnych tego terenu jest
„syrek wędzony” –krowi ser biały posolony i wędzony z dodatkiem przypraw. Jego tradycja wytwarzania ma ponad 100 lat.
Kolejny to „Kołoc sidziński”- placek przyrządzany na ostro, przypominający okrągły chleb- sporządzany z dwóch rodzajów ciast: serowego i chlebowego.
Jak w większości miejscowości górskich można i tu skosztować oscypka.
Dużą popularnością cieszą się również miody spadziowe, wielokwiatowe.
Te i inne produkty można posmakować m.in. w Punktach Ekomuzealnych, w gospodarstwach agroturystycznych.
Niektóre produkty lokalne i usługi otrzymały znaki promocyjne "Łączy nas Babia Góra". Zostały one wyłonione w konkursie organizowanym przez Grupę Partnerską pod patronatem ministra środowiska i przy udziale Fundacji "Partnerstwo dla Środowiska" w ramach programu "Jakość Życia na Wsi". W kategorii usług noclegowych wyróżniono schronisko PTTK na Hali Krupowej; w kategorii artystyczno-rzemieślniczej hafty oraz dzięcioły i jaskółki rzeźbione w drewnie; w kategorii produktów spożywczych "kołoc sidziński" i wędzone serki oraz nalewkę - miodówkę i miód wielokwiatowy.
ATRAKCJE TURYSTYCZNE:
U północnych stoków Babiej Góry zwanej "Królową Beskidów" rozciąga się kraina od niedawna zwana Podbabiogórzem, gdzie położone są dwie atrakcyjne wioski: Bystra Podhalańska i Sidzina, które na powierzchni ponad 80 km kw. tworzą gminę.
Bogate kompleksy leśne tego terenu skrywają wiele gatunków ciekawych roślin i zwierząt. W tutejszych lasach bytują wszystkie wielkie drapieżniki, zaczynając od niedźwiedzia, przez wilki i rysie na lisach i borsukach kończąc. Zwierzęta te z natury unikają kontaktu z człowiekiem. Ponadto występuje tu: bocian czarny, puchacz, puszczyk uralski i inne gatunki sów. Bywa też zalatujący ze Słowacji orzeł przedni i orlik krzykliwy. W potokach, m.in. w Bystrzance i w rzece Skawie występują różne gatunki ryb, takie jak: pstrąg, głowacz lipień, kleń i zdarzają się również minogi rzeczne. Tutejszymi potokami wędrują również wydry. Najsłynniejszym gatunkiem tutejszej fauny jest głuszec- ptak zamieszczony w Polskiej dziewięciosiłCzerwonej Księdze gatunków zagrożonych wyginięciem, a w paśmie Policy występujący w stałej populacji. Obszar jego występowania jest ujęty do Sieci Natura 2000. W wierzchołkowych partiach pasma Policy znajduje się również rezerwat „Na Policy”, gdzie chronione są naturalne bory świerkowe z rzadkimi roślinami np. urdzik karpacki występujący tylko w Karpatach Zachodnich, w tym na Babiej Górze i Policy, czy mchy i porosty charakterystyczne tylko dla tego terenu. Cały obszar gminy Bystra-Sidzina jest ujęty do Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
W obrębie Gminy Bystra-Sidzina istnieje wiele pomników przyrody- są to przede wszystkim kilkusetletnie dęby, które stały się symbolem gminy i widnieją w jej herbie. W obrębie skrzyżowania dróg w Sidzinie znajdują się trzy z nich. Najbardziej wyeksponowany dąb "Adam", liczący sobie ponad 500 lat, kolejny o nazwie "Ewa" i trzeci mający ok. 250 lat. Nieco dalej znajduje się kolejny dąb o nazwie "Abraham". W otoczeniu kościoła parafialnego w Sidzinie znajdują się zabytkowe lipy i kasztanowce. Dwa inne zabytkowe dęby znajdują się w Bystrej- jeden w parku dworskim o nazwie „Syryusz”, drugi na roli Jaskółkowej. Na terenie Domu Oazowego Sióstr Sercanek w Bystrej znajdują się ponad 100-letnie limby, wiązy górskie i modrzewie. Osobliwością przyrody jest również „Laskowa Skała”- głaz znajdujący się na północno-wschodnim zboczu góry Kiełek w Sidzinie.
W Bystrej znajduje się park dworski, który powstał w połowie XIX wieku, wpisany do rejestru zabytków. Leży w centrum wsi nad potokiem Bystrzanka. Prowadzi do niego aleja lipowa. W parku znajdują się okazałe lipy jesiony i klony a także dąb „Syryusz”.
Gmina może nie tylko poszczycić się pięknymi krajobrazami, ale również ciekawymi zabytkami i bogactwem kultywowanych do dziś tradycji regionalnych. Warto odwiedzić Skansen w Sidzinie-Muzeum Kultury Ludowej, w którym znajdują się eksponaty bogatej kultury w postaci budownictwa i twórczości ludowej.
Ozdobą krajobrazu i także częstokroć cennymi dziełami sztuki są liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Cennym obiektem zabytkowym jest kościół parafialny w Sidzinie, a w nim cudowny obraz Matki Bożej Sidzińskiej. Warto również zobaczyć Kaplicę Matki Bożej Opiekunki Turystów-kaplicę w kształcie szałasu pasterskiego wybudowaną tuż pod szczytem Okrąglicy (1239 m. n.p.m.) a także Pomnik dedykowany pamięci Jana Pawła II,pomnik JPII w kształcie dwóch granitowych głazów symbolizujących na wpół otwartą biblię, usytuowany w Sidzinie, obok skrzyżowania dróg na Wielką Polanę i Sidzinę Górną, naprzeciw ponad 500-letniego dębu.
Dla osób, które lubią wędrówki piesze polecamy takie miejsca, jak:
Hala Krupowa (1152 m. n.p.m.)- duża polana w głównym grzbiecie Pasma Policy, między Okrąglicą a Policą.
Hala Malinowa- polana (800 m n.p.m.) położona w głównym grzbiecie Pasma Policy. Na Przełęczy Malinowe w 1967 r. odsłonięty został kamienny obelisk poświęcony walkom partyzanckim oraz wybudowano w 1983 roku kapliczkę zwaną dzisiaj kapliczką Matki Boskiej AK-owskiej.
Polica (1369 m n.p.m.)- najwyższy szczyt Pasma Polic. Pod szczytem Policy, w dniu 2 kwietnia 1969 r. w katastrofie lotniczej zginął światowej sławy językoznawca, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zenon Klemensiewicz. Jego imię nosi rezerwat przyrody w paśmie Policy.
Babia Góra- (1725 m n.p.m.), najwyższa góra w Beskidach, z klimatem alpejskim i charakterystyczną roślinnością. Stojąc na jej szczycie można podziwiać jedną z najwspanialszych w Polsce panoram górskich na Tatry, Podhale, Beskid Żywiecki, Mały Makowski oraz Śląski.
Dolina za Kiełkiem- malownicza dolina, gdzie występują słone źródełka.
Psia Dolina - piękna górska dolina głęboko wcięta w masyw Policy przez potok Zakulawka). Psia Dolina w przedwojennych przewodnikach turystycznych była nazywana najpiękniejszą doliną Beskidów. Na wlocie do Psiej Doliny znajduje się wyznaczone miejsce do palenia ognisk i biwakowania (Hala Czarnowa). Znajduje się ona na terenie Leśnictwa Sidzina- Nadleśnictwo Myślenice.
źródło: https://www.bystra-sidzina.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz