Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu jest jedną z 17 Regionalnych Dyrekcji LP w kraju. Obejmuje lasy regionu kujawsko-pomorskiego o powierzchni ponad 430 tys. ha.
Dzieli się na 27 nadleśnictw. Główne kompleksy leśne zlokalizowane są na terenie województwa kujawsko-pomorskiego i w południowej części pomorskiego wzdłuż Wisły, Noteci, Brdy i Drwęcy. Wśród nich wielkością i zwartością wyróżniają się Bory Tucholskie, Puszcza Bydgoska i Lasy Gostynińsko-Włocławskie.
ZARYS HISTORYCZNY:
Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu została powołana do życia 1 lutego 1925 roku, obejmując, uprzednio należące do dóbr byłej dzielnicy pruskiej, lasy pomorskie.
Jednocześnie utworzono na terenie Polski dziewięć innych dyrekcji lasów państwowych (m.in. w Bydgoszczy). Toruńska Dyrekcja Lasów Państwowych należy zatem do najstarszych dalej istniejących dyrekcji w Polsce. Zaraz po utworzeniu jej powierzchnia wynosiła 184 tys. ha, na których funkcjonowało 35 nadleśnictw. Obejmowała następujące powiaty: brodnicki, chełmiński, działdowski, gniewski, grudziądzki, kartuski, kościerski, lubawski, pucki, starogardzki, tczewski, toruński (bez Nieszawki), wąbrzeski i wejherowski. W 1932 roku, po likwidacji dyrekcji w Bydgoszczy, do terenu Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu włączono 19 nadleśnictw, głównie z kompleksu Borów Tucholskich, wskutek czego jej powierzchnia wzrosła do 400 tys. ha (54 nadleśnictwa, 319 leśnictw). W okresie przedwojennym, na skutek zmian organizacyjnych, kilkukrotnie zmieniał się zasięg terytorialny dyrekcji. W 1936 roku przekształcono ją w Okręg Pomorski z siedzibą Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
Po wybuchu II wojny światowej obszary dyrekcji znalazły się pod okupacją hitlerowską. Zarząd nad nimi przejęły najpierw władze wojskowe, a potem niemiecka administracja cywilna, prowadząc przez cały okres wojny rabunkową gospodarkę. Spowodowało to całkowite lub częściowe zniszczenie, wskutek wyrębów, ponad 41 tys. ha lasów. Czas II wojny światowej był wielką próbą patriotyzmu i solidarności społecznej. Dla wielu ludzi las stał się miejscem schronienia i organizacji skutecznego oporu narodu polskiego, a sami leśnicy poważną przeszkodą w zaborczych planach okupantów. Ci leśnicy – jako jednolita, umundurowana, dobrze wykształcona grupa zawodowa – ludzie głębokiego patriotyzmu, traktowani byli zarówno przez Niemców, jak i Sowietów ze szczególną bezwzględnością. Tylko na terenie zarządzanym dzisiaj przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Toruniu zginęło w latach 1939-1956 co najmniej 148 leśników i 131 robotników leśnych oraz 32 członków ich rodzin. Jest w tej grupie jeden z dyrektorów – Teofil Lorkiewicz, który zginął w Powstaniu Warszawskim w 1944 r., jest 19 nadleśniczych, 96 leśniczych i podleśniczych oraz 22 gajowych. Wojna i okupacja spowodowały ogromny wyłom w kadrach nadzorujących lasy polskie w naszym regionie. Potrzeba było dziesiątków powojennych lat, które zresztą łatwe dla leśników nie były, by odbudować dobrze wykształcone kadry Lasów Państwowych.
Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej, w lutym 1945 roku, przybyła do Torunia grupa operacyjna, kierowana przez Mieczysława Niezabitowskiego – pełnomocnika rządu ds. leśnych, której zadaniem była organizacja administracji leśnej poprzez odtworzenie Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu i jej nadleśnictw. W okresie powojennym dyrekcja przechodziła kolejne przekształcenia, zmieniał się jej zasięg terytorialny, zmieniała się powierzchnia i liczba nadleśnictw. Zmieniała się także kilkakrotnie nazwa dyrekcji oraz jej funkcja w zarządzaniu państwowymi lasami. Ostatnia zmiana organizacyjna nastąpiła w 1991 roku, kiedy to – na mocy ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r. – przekształcono Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Toruniu.
Na przestrzeni lat systematycznie zwiększała się powierzchnia terenów leśnych dyrekcji, głównie w wyniku zalesiania gruntów porolnych i nieużytków. W okresie od 1947 do 1994 roku zalesiono ponad 96,6 tys. ha tych gruntów. Po 1995 roku – kolejne 2,5 tys. ha, które przekazane zostały nadleśnictwom przez ówczesną Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zaczęto zalesiać również grunty własne nadleśnictw nieprzydatne rolniczo. Dzięki takim działaniom powierzchnia leśna dyrekcji rośnie i wynosi obecnie 432,9 tys. ha.
ZASOBY LEŚNE RDLP TORUŃ
Powierzchnia gruntów leśnych w zarządzie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu wynosi ponad 456 tys. hektarów, w tym lasy zajmują 433 tys. ha.
Lesistość w regionie kujawsko-pomorskim wynosi 23,4 procent (wg stanu na 2012 r.). Ze względu na długie tradycje rolniczego wykorzystania gruntów na tym obszarze jest ona niższa od przeciętnej w Polsce (która w tym samym czasie wynosiła 29,3 proc.).
Ogólna zasobność drewna na pniu w RDLP Toruń to ponad 101,4 mln m3, natomiast średnia zasobność na 1 hektarze osiąga 242 m3. Przeciętny wiek tutejszych drzewostanów wynosi 62 lata.
HODOWLA LASU
Jednym z najważniejszych działów gospodarki leśnej jest hodowla lasu. Oparta na doświadczeniu wielu pokoleń leśników i na dwustuletniej nauce leśnej, stanowi dziś podstawę nowoczesnego leśnictwa, w którym wszystkie zasady, tj. powszechnej ochrony, trwałości utrzymania, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasu oraz powiększania zasobów leśnych, są jednakowo istotne.
Zasady te nierozerwalnie łączą się z modelem lasu wielofunkcyjnego, w którym spełniane są wszystkie naturalne funkcje lasu, lasu otwartego na społeczeństwo.
W zakres działań obejmujących hodowlę lasu wchodzą takie zagadnienia jak: nasiennictwo, szkółkarstwo, odnowienia i zalesienia, pielęgnowanie lasu.
A wszystko zaczyna się od zebrania w okresie zimowym szyszek z wyselekcjonowanych drzew doborowych, z najlepszych drzewostanów lub z plantacji nasiennych. Szyszki po zbiorze trafiają do wyłuszczarni, gdzie w wyniku procesu łuszczenia następuje oddzielenie nasion od szyszek. Po sprawdzeniu jakości i żywotności nasion w Stacji Oceny Nasion, są one wysiewane wiosną na szkółkach leśnych.
Tu po roku lub dwóch latach, w zależności od przyjętej technologii produkcji, są one wyjmowane, sortowane i przekazywane do leśnictw, a stamtąd trafiają na powierzchnie odnowieniowe lub zalesieniowe. Posadzony wiosną las, od najmłodszych lat, wymaga stałej opieki leśnika.
W pierwszej fazie, zwanej uprawą, kiedy po posadzeniu sadzonki nie doszły jeszcze do zwarcia, młody las wymaga szczególnego zainteresowania, gdyż w tym okresie zagrażają mu chwasty, szkodniki owadzie i grzybowe, przymrozki wiosenne, a w okresie lata również susza.
W następnej fazie rozwojowej lasu, kiedy uprawa staje się młodnikiem wykonujemy dalsze prace pielęgnacyjne, zwane czyszczeniami późnymi. W ramach tego zabiegu usuwamy m.in. drzewka chore i obumierające, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowych drzewek.
W wieku około dwudziestu lat młodnik przechodzi w okres dojrzewania drzewostanu, który trwa kilkadziesiąt lat. Przez cały ten czas, przeciętnie co dziesięć lat, prowadzi się zabiegi pielęgnacyjne zwane trzebieżami, ukierunkowane na najlepsze i najzdrowsze drzewa.
Ostatnia faza życia lasu to okres dojrzałości drzewostanu. Również ten okres jest długi i trwa kilkadziesiąt lat. W tym czasie dalej prowadzi się pielęgnację lasu oraz są inicjowane cięcia, mające doprowadzić do odnowień naturalnych i wymiany pokoleń. Z drzewostanów dojrzałych zbiera się również nasiona, które następnie trafiają do szkółek i... zamyka się cykl życia lasu.
UŻYTKOWANIE LASU
Głównym produktem, dostarczanym przez lasy, jest oczywiście drewno. Jego roczne pozyskanie w nadleśnictwach, nadzorowanych przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Toruniu, osiągnęło poziom ok. 2,03 mln m sześc.
Z tej ilości ok. 40% drewna pochodziło z cięć rębnych, natomiast 60% - z cięć pielęgnacyjnych (tzw. przedrębnych), czyli prowadzonych w drzewostanach, które nie osiągnęły jeszcze wieku rębności. Ogółem cięciami rębnymi objętych jest rokrocznie ok. 2500 ha drzewostanów dojrzałych. Średnio w lasach, nadzorowanych przez RDLP w Toruniu, pozyskuje się ok. 70% miąższości, która rokrocznie przyrasta.
Pozyskanie drewna prowadzone jest w zdecydowanej większości ręcznie za pomocą pilarek, jednak wykorzystywane są również maszyny wielooperacyjne, tzw. harvestery, które dokonują ścinki drewna, a po ścięciu okrzesują je i przerzynają na kłody o takich długościach, jakich wymaga odbiorca.
Udział najważniejszych grup sortymentów w drewnie pozyskiwanym przez nadleśnictwa RDLP Toruń przedstawia się następująco: iglaste tartaczne 33%, papierówki iglaste 39%, liściaste tartaczne 4%, papierówki liściaste 7%, opał iglasty i liściasty razem 6%, pozostałe sortymenty (w tym drobnica opałowa i użytkowa) 11%.
Oprócz drewna pozyskiwane są także choinki, których rocznie sprzedaje się ok. 11 tysięcy sztuk. Wśród tzw. użytków ubocznych na wymienienie zasługują m.in. płody runa leśnego (grzyby, jagody), których pozyskanie jednak jest prowadzone przez miejscową ludność, głównie na potrzeby własne, i dlatego nie jest prowadzona ewidencja skali tego użytkowania. W lasach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu nie prowadzi się pozyskania żywicy. Powodem jest zarówno niska opłacalność samego pozyskania tego surowca, jak i wywołane żywicowaniem uszkodzenia odziomkowych, a więc najcenniejszych fragmentów drewna sosny, które w efekcie jest niechętnie nabywane przez przemysł drzewny.
OFERTA EDUKACYJNA
Lasy kujawsko-pomorskie są łatwo dostępne, przeważają w nich drzewostany sosnowe, często o charakterze parkowym. Leśnicy przygotowali bogatą ofertę edukacyjną. Chętnie korzystają z niej dzieci i młodzież szkolna wraz ze swoimi nauczycielami. W ten sposób na terenach leśnych realizowane są nietypowe, a zawsze atrakcyjne lekcje przyrody. Korzystają z tej oferty również grupy wycieczkowe, rodzinne i indywidualni turyści. Edukacja bowiem bardzo dobrze koresponduje z rekreacją i wypoczynkiem na łonie natury. Na ofertę edukacyjną Lasów Państwowych składają się ośrodki edukacji leśnej, zielone szkoły i zielone klasy, leśne powierzchnie edukacyjne, ogrody dendrologiczne i cieszące się największą popularnością leśne ścieżki dydaktyczne.
Na terenie lasów kujawsko-pomorskich zlokalizowany jest jeden duży zespół edukacyjny w Nadleśnictwie Woziwoda w Leśnym Kompleksie Promocyjnym Bory Tucholskie. Zalicza się do niego Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej wyposażony w eksponaty i sprzęt audiowizualny oraz ciekawą, przestrzenną architekturę – umożliwiające prowadzenie atrakcyjnych zajęć, prelekcji, warsztatów i konkursów. Położona nieopodal Zielona Szkoła pozwala na realizację kilkudniowych programów z zakresu edukacji ekologicznej. Posiada ona własną bazę noclegową dla 32 osób, możliwości całodziennego wyżywienia i bogatą ofertę różnych form rekreacji. Również w Woziwodzie leśnicy przygotowali leśną ścieżkę dydaktyczną biegnącą przez rezerwat przyrody wzdłuż rzeki Brdy oraz przez las zagospodarowany ręką człowieka. Inna ścieżka w Woziwodzie ma charakter typowo sportowy i umożliwia aktywne spędzenie czasu w lesie połączone z podnoszeniem sprawności organizmu.
Atrakcyjne obiekty edukacji przyrodniczej występują również na terenie Nadleśnictwa Tuchola w miejscowości Gołąbek, gdzie mieści się siedziba tego nadleśnictwa. Leśnicy zagospodarowali stary drzewostan tworząc na jego bazie park dendrologiczny "Nad Stążką". W parku znajduje się Letnia Klasa – obiekt drewniany wykorzystywany w edukacji przy deszczowej pogodzie, ale również jako miejsce do prezentacji prac z konkursów przyrodniczych, bądź prelekcji z wykorzystaniem sprzętu audiowizualnego. Nieopodal parku i siedziby Nadleśnictwa Tuchola zlokalizowana jest – jedna z bardziej urokliwych na terenie Borów Tucholskich – leśna ścieżka dydaktyczna. Biegnie ona w dolinie rzeczki Stążki przekraczając ja kilkakrotnie przez drewniane mostki. W połowie trasy leśnicy postawili wieżę obserwacyjną z widokiem na rozległe śródleśne torfowisko i meandrującą Stążkę. Tu szczególnie łatwo można podglądać zwierzęta leśne oraz ptaki związane z siedliskiem wodno-błotnym (więcej informacji na podstronie Nadleśnictwa Tuchola).
Na ścieżkach dydaktycznych przygotowanych przez leśników, obok tematów ogólnoprzyrodniczych, objaśniane są zagadnienia nowoczesnej, proekologicznej gospodarki leśnej – hodowli i ochrony lasu, racjonalnego pozyskiwania drewna w lesie, aktywnej ochrony przyrody i wielu innych zagadnień. Takie trasy dydaktyczne znajdują się również w innych nadleśnictwach na terenie Borów Tucholskich, na przykład w: Dąbrowie, Osiu, Rytlu i Przymuszewie.
W ostatnich latach, społeczne zainteresowanie lasem szybko wzrasta. Są tego również złe konsekwencje. Odczuwają to szczególnie dotkliwie leśnicy gospodarujący w lasach wokół dużych miast naszego regionu: Bydgoszczy, Torunia, Włocławka i Grudziądza. Tu notuje się największe natężenie ruchu w lasach i tu powstają największe szkody wynikające z zaśmiecenia, dewastacji urządzeń turystycznych i tablic informacyjnych oraz największych strat związanych z pożarami lasu, które są efektem nieostrożnego obchodzenia się z ogniem, bezmyślnego wypalania traw i niestety również – umyślnych podpaleń! Rozmiar wspomnianych, szkodliwych i niebezpiecznych zjawisk wskazuje na dużą potrzebę powszechnej edukacji o lesie i pracy leśnika skierowanej do mieszkańców miast. Bo chociaż zdecydowana większość społeczeństwa szanuje las i gotowa jest na co dzień go chronić, to jednak wymaga on stałego, fachowego nadzoru leśników. To zadanie trudne, pracochłonne i kosztowne.
Edukację leśną w tych szczególnie trudnych warunkach prowadzą leśnicy z nadleśnictw graniczących z aglomeracjami miejskimi. Interesująca, leśna ścieżka dydaktyczna istnieje na terenie Nadleśnictwa Bydgoszcz. Zaczyna się od leśnej szkółki w Białych Błotach, prowadzi oznakowaną trasą przez las, gdzie prezentowane są bogate walory przyrodnicze Puszczy Bydgoskiej i wybrane aspekty gospodarki leśnej, po czym powraca do punktu wyjścia. Taki praktyczny kształt pętli mają również leśne ścieżki dydaktyczne w Nadleśnictwie Włocławek, w pobliżu miejscowości Kowal oraz w Nadleśnictwie Jamy, w miejscowości Białochowo niedaleko Grudziądza. Można je pokonać spacerkiem w czasie 2-3 godzin. Leśne ścieżki dydaktyczne i inne obiekty edukacyjne na terenie lasów kujawsko-pomorskich odwiedza kilkadziesiąt tysięcy osób w ciągu każdego roku. Edukacja leśna jest wielką inwestycją na przyszłość. Już dzisiaj leśnicy mówią o dobrych owocach tej działalności. Lasy państwowe są własnością narodową i tylko świadoma, powszechna ochrona tego wspólnego dobra pozwoli zachować je pięknymi dla nas i przyszłych pokoleń.
Więcej informacji o obiektach edukacji przyrodniczo-leśnej w regionie kujawsko-pomorskim można znaleźć na stronach 27 nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
źródło: www.torun.lasy.gov.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz