Miasto i Gmina ŻABNO położone są w województwie małopolskim nad rzeką Dunajec w północno - zachodniej części Kotliny Sandomierskiej. Teren Gminy jest równiną wzniesioną do 190 m n.p.m. ciągnącą się wzdłuż Dunajca do rzeki Wisły.
Gmina Żabno graniczy:
- od południa z miastem Tarnów;
- od zachodu poprzez rzekę Dunajec z gminą Radłów i Wietrzychowice;
- od północy z gminą Gręboszów;
- od wschodu z gminą Olesno, gminą Dąbrowa Tarnowska i gminą Lisia Góra;
Granica z gminami Gręboszów, Olesno i gminą Dąbrowa Tarnowska stanowi również granicę pomiędzy powiatem dąbrowskim a tarnowskim.
Obszar
Powierzchnia ogółem - 101.5 km2, w tym miasto - 11 km2 .
Ludność gminy
Ogółem - ok. 19 000. 1 miasto - ok. 4.500, 19 sołectw - ok. 14 500, gęstość zaludnienia - 176.0 /km2.
ZARYS HISTORYCZNY
Żabno należało do osad starych, położone przy trakcie biegnącym z Wojnicza i Pilzna przez Tarnów do Opatowca i Nowego Miasta Korczyna. Osadnictwo na terenie Żabna sięga epoki kultury łużyckiej, a badania historyczne sugerują istnienie na jego obszarze grodziska w okresie od VII do X wieku. Najstarsze pisane wiadomości o Żabnie znajdujemy w XII wieku, kiedy to Książe Bolesław Wstydliwy nadaje je rycerzowi Świętosławowi. Z dokumentacji tej, jak też późniejszej nie wynika jednak, kiedy osada ta uzyskuje prawa miejskie. Ważne dane w tym względzie dostarcza dokument Królowej Jadwigi z 26 stycznia 1385 r. potwierdzający na prośbę Spytka z Melsztyna prawo magdeburskie dla miasta Żabna. Wynikało z niego, że prawa miejskie Żabno już posiadało. W różnych okresach ze skąpych źródeł dowiadujemy się o mieście i wydarzeniach z nim związanych. M. in. w 1394 r. z Żabna do Nowego Korczyna podąża Król Władysław Jagiełło z dworem.
Od XV wieku notuje się tutaj rozwój rzemiosła, które w 1675 r. powołuje do życia cech skupiający wszystkich rzemieślników. Żabno ze względu na swe położenie komunikacyjne stało się miejscem cotygodniowych jarmarków, na których handlowano suknem, nabiałem, owocami, a przede wszystkim zbożem. Prawo do nich miasto otrzymało w 1487 r. na podstawie przywileju królewskiego, a ich tradycja przetrwała do dziś. Ważne miejsce w dziejach miasta zajmowała parafia, która należała do najstarszych w okolicy. Z opisu Długosza wiemy, że w XV wieku w mieście stały dwa kościoły Świętego Ducha i Świętego Krzyża. Charakterystycznym jest to, że miasto wielokrotnie było niszczone i nie omijały go klęski. Już w 1501 r. miasto spalili Tatarzy, a to co przetrwało w mieście w okresie najazdu szwedzkiego w 1655 r, zostało doszczętnie zniszczone przez wojska kozackie z oddziałów Rakoczego. W wyniku I rozbioru Polski Żabno i okolice znalazły się w składzie monarchii austriackiej.
Dalsze klęski to rok 1799, kiedy to pożar strawił prawie całe miasto wraz z kościołem, a w 1873 r. wybuchła epidemia cholery, która pochłonęła kilkaset ofiar. Pomyślne perspektywy rozwoju miasta przekreśliła I wojna światowa - linia frontu przebiegająca wzdłuż rzeki Dunajec spowodowała, że zniszczono i spalono wiele domów mieszkalnych i zabudowań gospodarczych. W 1905 roku uruchomiono cegielnię - pierwszy zakład przemysłowy w Żabnie. W tych latach dominowało rzemiosło i handel. Kolejna wielka klęska dotknęła Żabno i okolice w 1934 r., kiedy to powódź zniszczyła zabudowania i zatopiła żywy inwentarz. Okupacja hitlerowska spowodowała, że około 2000 osób wywieziono na roboty przymusowe do Rzeszy, a ponad 30 dostało się do obozów koncentracyjnych skąd powróciło 4 więźniów. Ludność żydowską uwięziono w utworzonym tutaj gettcie, które z czasem zlikwidowano, a jego mieszkańców rozstrzelano w Żabnie i Dąbrowie Tarnowskiej, część wywieziono do obozów zagłady.
Lata powojenne to okres wzrostu gospodarczo-społecznego i kulturowego miasta i gminy Żabno.
Układ komunikacyjny
Żabno posiada układ dróg gwiaździsty, zapewniający połączenie z innymi gminami województwa. Miasto leży w bok od trasy Warszawa - Kielce - Tarnów - Krynica, w odległości 15 km od Tarnowa i 115 km od Kielc. Posiada połączenie kolejowe wraz z bocznicą. W odległości ok. 15 km znajduje się węzeł autostrady A4 (Krzyż) Kraków - Rzeszów.
Przez gminę Żabno przebiegają następujące drogi wojewódzkie:
976 Tarnów- Niedomice z odcinkiem nr 973 Żabno- Otfinów- Borusowa z przeprawą promową na Wiśle;
975 Wojnicz- Radłów- Żabno- Dąbrowa Tarnowska;
973 Żabno- Nowy Korczyn- Busko Zdrój;
oraz drogi powiatowe nr 338 (z gminą Tarnów i miastem Tarnów), 308 (z gminą Radłów), 337, 334 (z gminą Dąbrowa Tarnowska), 333, 331 (z gminą Olesno, miastem Dąbrowa Tarnowska na wschodzie i gminą Radłów poprzez przeprawę promową na Dunajcu), 329, 330, 301 (z gminą Gręboszów), 105 (z gminą Gręboszów, a poprzez przeprawę promową z gminą Wietrzychowice, dalej ze Szczurową), 318 (z gminą Gremboszów).
Telekomunikacja
Miasto ma sieć telefoniczną oraz cyfrową centralę automatyczną, do której podłączonych jest około 7 tysięcy abonentów. Połączenia wykonano w technologii światłowodowej.
Zaopatrzenie w wodę
Gmina posiada 3 własne ujęcia wody: w Żabnie, Łęgu Tarnowskim i Gorzycach. Dodatkowo poprzez ujęcie na rzece Dunajec i wybudowaniu 17 kilometrów magistrali wodnej, ma możliwość poboru dużych ilości wody z ujęć dla miasta Tarnowa. Dzięki temu gmina jest bardzo dobrze zaopatrzona w wodę i posiada jej duże rezerwy.
Źródła energii
Wielkość zainstalowanej mocy energetycznej pozwala na pełne pokrycie potrzeb oraz umożliwia zwiększenie jej poboru o 30%. Gaz - miasto i wsie całkowicie zgazyfikowane gazem ziemnym nisko i średniociśnieniowym.
Sieć kanalizacyjna
Gmina posiada własną oczyszczalnie ścieków o przepustowości docelowej 1 200 m3 na dobę. Obecnie systemem kanalizacji objęte jest blisko 2/3 obszaru gminy.
Zasoby mieszkaniowe
Na terenie gminy jest bardzo dobrze rozwinięte indywidualne budownictwo jednorodzinne. W gminie znajduje się duża ilość atrakcyjnie położonych terenów przygotowanych pod budownictwo indywidualne. Funkcjonują tutaj dwie spółdzielnie mieszkaniowe.
Rolnictwo
Na terenie gminy występują bardzo żyzne gleby: urodzajne mady, piaszczysto - gliniaste oraz darniowo - bielicowe o klasie: I, II-IV. Bardzo dobre warunki klimatyczne oraz najdłuższy w Polsce okres wegetacji, sprzyja rozwojowi rolnictwa, warzywnictwa i sadownictwa. Północna części gminy jest typowo rolnicza - dominują tu gospodarstwa indywidualne z uprawą zbóż i roślin okopowych. Gmina posiada nadwyżki produktów rolnych w stosunku do potrzeb lokalnego rynku.
Oświata
Na terenie Gminy funkcjonują przedszkola publiczne i niepubliczne, żłobek, szkoły podstawowe i gimnazja publiczne i niepubliczne, szkoła ponadgimnazjalna. Placówki te funkcjonują w nowo wybudowanych lub gruntownie wyremontowanych obiektach, posiadających nowoczesne zaplecze dydaktyczno - naukowe wraz z pracowniami specjalistycznymi : np. do nauki języków obcych lub zajęć z informatyki. W celu poprawy warunków rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży wybudowane zostały nowe sale sportowe, które wyposażono w nowoczesny sprzęt. Przy szkołach w Łęgu Tarnowskim i Żabnie znajdują się kompleksy boisk typu "Orlik", w Niecieczy, Otfinowie i Niedomicach gmina wybudowała boiska wielofunkcyjne w sąsiedztwie lub w obrębie terenu szkoły.
Zdrowie
W 2000 roku w Gminie Żabno rozpoczął działalność Samodzielny Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej, który swoją opieką obejmuje mieszkańców Gminy Żabno oraz Gminy Wietrzychowice. Na terenie Gminy Żabno funkcjonują cztery ośrodki zdrowia: w Żabnie, Łęgu Tarnowskim, Niedomicach i Otfinowie, świadcząc wysokiej jakości usług
i w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej w wyremontowanych i estetycznych obiektach.
WARTO ZOBACZYĆ:
* Muzeum Jana Wnęka. Podziwiać w nim można rzeźby ludowego twórcy – Jana Wnęka, m.in. kilkupostaciowe sceny Zwiastowania, Narodzenie Pana Jezusa, Ukrzyżowania czy Zmartwychwstania. 12 rzeźb (m.in. Chrystusa w Ogrojcu) oglądać można w Kaplicy Ogrojec, a 5 płaskorzeźb (m.in. Pietę) w kaplicach-stacjach Siedmiu Boleści Matki Bożej na dawnym cmentarzu cholerycznym.
* Pałac w Łęgu Tarnowskim - Pałac z lat 1885 - 1892 wraz z parkiem krajobrazowym z połowy XIX wieku. Zaprojektowany przez Sławomira Odrzywolskiego na zlecenie Józefa Męcińskiego. Jest to murowana, piętrowa budowla, nakryta czterospadowym dachem. Front zdobi trójosiowy, arkadowy, wgłębiony portyk wsparty na dwóch kolumnach. Od strony wschodniej stoi czterokondygnacyjna, kwadratowa wieża nakryta strzelistym hełmem. Główne wejście prowadzi do dużej sieni nakrytej drewnianym stropem. W środku drewniane schody łączą parter z piętrem. W zachodniej części pałacu sufity pomieszczeń zdobią gipsowe stiuki.
Pałac otacza XIX – wieczny park, który powstał na bazie starego, geometrycznego ogrodu „włoskiego” i zajmuje ok. 4 ha. Zachował on układ kompozycyjny, opadający dwoma tarasami ku północy, z obszernym parterem ogrodowym na osi pałacu, dwiema równoległymi alejami, kręgiem altanowym, kopcem i prześwitem, otwierającym widok na okolice. W tym pięknym zespole pałacowo – parkowym znajduje się obecnie publiczne gimnazjum.
* Kościół w Otfinowie - Neogotyckikościół rzymskokatolicki pw. świętych apostołów Piotra i Pawła. Wzniesiony wg projektu Jana Sas – Zubrzyckiego w latach 1918 – 1929. Świątynia ta posiada trójnawowy układ, z transeptem i prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Zbudowana z cegły, z użyciem kamienia wyróżnia się obfitością i różnorodnością detali architektonicznych: neogotyckich i eklektycznych. Uroku dodaje czerwień cegły, a także szarości, biele i beże tynków. Wnętrze kościoła nakryte jest sklepieniem krzyżowo – żebrowym. Ściany zdobi ornamentalno – figuralna polichromia. Do całości wystroju dochodzą piękne, cenne witraże okienne. Oglądać możemy pięć neogotyckich ołtarzy. W głównym ołtarzu mieści się obraz Najświętszej Maryi Panny. Ciekawe są również neogotyckie ambony i konfesjonały.
* Cmentarz żydowski w Żabnie - Cmentarz żydowski. Usytuowany na płaskim, piaszczystym terenie w sąsiedztwie zagajników i pól, ogrodzony częściowo murem a częściowo siatką. Kirchoł żabnieński powstał około 1690 r. W XVIII i XIX wieku Żydzi stanowili połowę mieszkańców Żabna. Cmentarz uległ dewastacji po II wojnie światowej. W 1991 r. organizacje żydowskie wyremontowały cmentarz.
źródło: www.zabno.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz