Reszel (niem. Rößel, lit. Rešlius) – miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Reszel. Położone jest na Pojezierzu Mrągowskim, nad rzeką Sajną, dopływem Gubra wpadającego do Łyny.Wchodzi w skład powiatu kętrzyńskiego. Graniczy z gminami: Korsze, Kętrzyn, Mrągowo, Sorkwity, Kolno i Bisztynek.Miasto leżące na Warmii, z wieloma zabytkami, należące do sieci cittàslow.
Powierzchnia gminy wynosi 178,7 km2.
Obszar gminy Reszel wchodzi w skład Pojezierza Mazurskiego. Krajobraz gminy, podobnie jak całości Pojezierza, został w głównej mierze ukształtowany przez zlodowacenie bałtyckie.
Powierzchnia terenu jest falista, miejscami wyraźnie pagórkowata. Teren obniża się w kierunku północno zachodnim, jest poprzecinany rynnami jezior polodowcowych o układzie południkowym.
Najwyższy punkt w gminie Reszel osiąga wysokość 203 m n.p.m. (okolice wsi Śpiglówka), najniższy wynosi 59,3 m (dolina Sajny w zachodniej części gminy).
Główne cieki wodne gminy Reszel to rzeki Sajna i Dajna - będące dopływami rzeki Guber (płynącej poza obszarem gminy), oraz Kanał Reszelski - lewobrzeżny dopływ Sajny.
Jeziora leżą głównie w południowej części gminy. Największe z nich to:
Jezioro Dejnowa (na południe od Świętej Lipki)
Jezioro Legińskie (na południe od Legin)
Jezioro Widryńskie (na północ od Widryn)
Jezioro Dejnowa jest jeziorem przepływowym. Na południowym krańcu wpada do niego rzeka Dajna, wypływająca ponownie z jeziora około kilometra dalej, z jego wschodniego brzegu. Płynąc pod prąd rzeką Dajną można dotrzeć z jeziora Dejnowa do dużego jeziora Kiersztanowskiego, położonego tuż za granicami gminy.
Pozostałe większe jeziora gminy:
Jezioro Pasterzewo
Jezioro Trzcinno
Jezioro Klawój
Jezioro Pieckowo
Jezioro Wirbel
Do granic gminy przylega wspomniane już jezioro Kiersztanowskie oraz jezioro Tolkowskie. Ocena stanu jeziora Kiersztanowskiego wykonana w 1992 r, wykazała silne zakłócenie środowiska jeziora.
Poza wymienionymi jeziorami w gminie Reszel jest dużo małych polodowcowych jeziorek i oczek wodnych.
Teren gminy charakteryzuje się małą lesistością. Lasy zajmują 25,1 km2, co wynosi około 14,0% powierzchni gminy. Jest to wartość o połowę mniejsza w porównaniu do średniej dla województwa warmińsko-mazurskiego - 29,1%. (dane na 31.12.1998 na podstawie opracowania Urzędu Statystycznego w Olsztynie: "Województwo warmińsko-mazurskie")
Tereny leśne położone są głównie we wschodniej i południowej części gminy. Przeważają lasy mieszane i iglaste. Dominujące gatunki drzew to sosna, świerk, dąb, brzoza i olcha. Gatunkowo przeważają drzewostany iglaste - głównie sosna (prawie 80% powierzchni). W składzie drzewostanów liściastych przodują dąb, olsza i brzoza. Teren gminy charakteryzuje się małą lesistością. Lasy zajmują 25,1 km2, co wynosi około 14,0% powierzchni gminy. Jest to wartość o połowę mniejsza w porównaniu do średniej dla województwa warmińsko-mazurskiego - 29,1%. (dane na 31.12.1998 na podstawie opracowania Urzędu Statystycznego w Olsztynie: "Województwo warmińsko-mazurskie")
WARTO ZOBACZYĆ:
*Zamek biskupów warmińskich – zbudowany w latach 1350–1401, na planie kwadratu, z dziedzińcem wewnętrznym i krużgankami. Część mieszkalna znajdowała się w skrzydłach południowym i wschodnim, pozostałe boki zamykał mur kurtynowy. W narożniku północno-zachodnim znajduje się wieża obecnie nakryta dachem, wcześniej zwieńczona była blankami. Wieża bramna z zachowanymi do dzisiaj prowadnicami bron znajduje się w zachodniej części zamku. Drewnianą strażnicę krzyżacką wzniesiono już około 1241 r. Przebudowa przeprowadzona w latach 1505–1530 dostosowała umocnienia zamku do broni palnej. Wzniesiono dodatkowy mur obronny z bastejami od strony północnej i zachodniej. Umocnienia zamku połączono z umocnieniami miasta. W 1648 i 1704 zamek został dwukrotnie splądrowany przez wojska szwedzkie. Rozebrano też w tym czasie część murów obronnych. Po I rozbiorze Polski został zamieniony na więzienie. Dwa pożary w pierwszych latach XIX w. spowodowały zniszczenia m.in. wieży głównej. Obiekt został opuszczony na kilkanaście lat. W 1822 przekazano go gminie ewangelickiej, która poczyniła w nim kolejne prace remontowe. Przebudowano skrzydło południowe na zbór, zmieniono elewacje m.in. dobudowano szczyt z sygnaturką. Rozebrano krużganki, a w skrzydle wschodnim umieszczono szkołę. W 1931 dokonano odbudowy wież zamkowych, w salach utworzono muzeum. Gruntowny remont został przeprowadzony w latach 1976–1985. Obecnie w zamku znajduje się hotel, a miejscu dawnej kaplicy ewangelickiej powstała w latach osiemdziesiątych galeria sztuki współczesnej.
*Kościół farny pw. św. Piotra i Pawła – budowę rozpoczęto w 1348 (lub po 1360[13]), wzmiankowany w dokumentach w 1402 początkowo była to trójnawowa hala bez prezbiterium, z okazała wieżą od strony zachodniej oraz zakrystia i kruchtą od strony północnej. Kościół uległ znacznemu zniszczeniu w pożarze z 1774. Kolejny pożar zniszczył odbudowany kościół w 1806 – spłonęły m.in. obrazy. Kolejna odbudowę poprowadzono pod nadzorem miejscowego architekta – Joachima Sadrozińskiego, który zaprojektował także nowy hełm wieży z latarnią (1837). Wnętrze ponownie wyposażono w latach 1822–1843. Wykonawcami sprzętów byli miejscowi rzemieślnicy: Wilhelm i Karol Ludwig Biereichelowie. W ołtarzu głównym znajduje się obraz patronów kościoła, autorstwa Antoniego Jana Blanka (1785-1844), który był profesorem sztuk pięknych na Uniwersytecie Warszawskim, a pochodził z Warmii. Do 1945 w kościelnym skarbcu przechowywano kilka wartościowych, gotyckich sprzętów liturgicznych, w tym krzyż relikwiarzowy z ok. 1400, relikwiarz św. Piotra z XVI w., kielich ufundowany przez biskupa Łukasza Watzenrodego z ok. 1500. W kościele jest możliwość wejścia na zabytkową wieżę widokową o wysokości 51,2 metra. Można w niej zobaczyć zabytkowy mechanizm zegara (1913) oraz dzwony kościelne.
*Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego z XVIII w. (do zmiany tytułu w 1963 – kościół pw. św. Krzyża, zwany także gimnazjalnym)
*Gotyckie mosty (murowane z cegły) nad Sajną: Rybacki XIV w. (przy nim była miejska Brama Rybacka), Niski oraz trzeci most z XIV w. (w znacznej części obsypany ziemią, który przechodził przez zasypaną fosę biegnącą niegdyś po zachodniej stronie starego miasta. Most ten chroniła Brama Wysoka)
*Fragment murów obronnych z XIV w.
*Spichlerz o konstrukcji ryglowej z XVIII w.
*Kolegium pojezuickie z końca XVIII w.
*Klasztor ss. katarzynek (obecnie ss. misjonarek Świętej Rodziny) z pocz. XVII w. przebudowany w XIX w.
*stara plebania – rezydencja archiprezbitera z XV w., przebudowywana ok. 1700 r., także w XIX w.
*klasycystyczny ratusz z XIX w.
*Trakt pielgrzymkowy z Reszla do Świętej Lipki – drogą z Reszla do Świętej Lipki, o długości ok. 6 km, już od XV w. szli pątnicy w „łosierach” do sanktuarium maryjnego. Po hołdzie pruskim trakt łączył katolicką Warmię z protestanckimi Mazurami. W czasach biskupa Krzysztofa Andrzeja Szembeka, w latach 1733–1735, zostały wybudowane po obu stronach traktu barokowe kapliczki różańcowe. Wzdłuż alei rosną lipy. Zarówno kapliczki, jak i lipy wpisane są do rejestru zabytków.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz