Pieńsk – gmina miejsko-wiejska w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie jeleniogórskim.
Siedziba gminy to Pieńsk.
Według danych z 30 czerwca 2007 r. gminę zamieszkiwały 9242 osoby. Według danych z roku 2002 gmina Pieńsk ma obszar 110,33 km², w tym:
użytki rolne: 56%
użytki leśne: 34% (Bory Dolnośląskie)
Gmina stanowi 13,16% powierzchni powiatu.
Pieńsk (tuż po wojnie Pęczek, do 1945 niem. Penzig, gł. Peńsk) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, w woj. dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim, położone nad Nysą Łużycką, przy granicy z Niemcami. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pieńsk. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego.
Historycznie zaliczana do Łużyc Górnych, choć w I połowie XIV w. i od 1815 związana ściślej z Dolnym Śląskiem.
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 5763 mieszkańców. Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 9,92 km². We wczesnym średniowieczu istniał tu gród Bieśniczan (Bieżuńczan). Najstarsza wzmianka o Pieńsku pochodzi z 965. Od XIII w. Pieńsk był siedzibą łużyckiego rodu von Penzig, który w 1250 wybudował zamek, budowla przetrwała do 1514. Po włączeniu Pieńska do piastowskiego księstwa jaworskiego w 1319, w 1321 książę Henryk I jaworski potwierdził prawa rodu Penzigów do osady. W latach 1491-1492 osada i okoliczne lasy zostały sprzedane radzie miejskiej Zgorzelca, w tym czasie Pieńsk był ośrodkiem hutnictwa żelaza. Do połowy XIX wieku Pieńsk był ośrodkiem rolniczym, a część ludności zajmowała się rzemiosłem – głównie tkactwem.
Od 1815 w granicach rejencji legnickiej prowincji Śląsk Królestwa Prus, a od 1871 do 1945 także Niemiec. W 1841 wybuchł wielki pożar, który zniszczył większą część zabudowy. W drugiej połowie XIX wieku osada stała się ośrodkiem przemysłu szklarskiego, pierwsza huta została uruchomiona w 1858[6]. Do II wojny światowej na terenie Pieńska istniało 13 hut, zatrudniających łącznie około 4000 osób, głównie Niemców. Pieńsk był jednym z największych ośrodków przemysłu szklarskiego w Europie, powstałego na bazie istniejących pokładów polodowcowych piasków szklarskich, oraz zasobów drewna i węgla brunatnego.
Niedaleko Pieńska we wsi Prędocice (Toporów) 16 kwietnia 1945 roku 2. Armia Wojska Polskiego forsowała Nysę Łużycką w ramach operacji łużyckiej, będącej częścią operacji berlińskiej. Obecnie w osadzie nad Nysą, niezamieszkanej od lat 60. XX wieku znajduje się pomnik upamiętniający to wydarzenie.
Zajęcie miejscowości przez wojska radzieckie w 1945 spowodowało znaczne zniszczenia. W wyniku II wojny światowej osada została włączona do Polski, a jej dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W 1946 roku istniała w Pieńsku 18 strażnica 4 Komendy Odcinka WOP, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[8] Po zniszczeniach wojennych uruchomiono huty szkła Łużyce i Nysa[6].
Odbudowa Pieńska spowodowała nadanie mu statusu osiedla w 1954, a w 1962 praw miejskich. Obecnie miasto jest ośrodkiem przemysłu szklarskiego – huta szkła "Łużyce" i fabryka form szklarskich – "UniMould".
W miejscowości do 21 grudnia 2007 r. istniało drogowe przejście graniczne Pieńsk-Deschka, kiedy to na mocy układu z Schengen zostało zlikwidowane. Obecnie w miejcu byłygo mostu istnieje kładka rowerowo-piesza łącząca miasto z niemiecką wsią Deschka.
WARTO ZOBACZYĆ:
- zabudowa miasta z XV-XX w.
- kościół par. pw. św. Franciszka z Asyżu, neogotycki z l. 1822-1885
- kościół ewangelicki, nie istnieje (pozostał kawałek muru, znajduje się on w okolicach ul. Łużyckiej)
- zespół huty szkła „Lucyna”, ul. Dąbrowskiego 44, z pierwszej ćw. XX w.:
- dwa budynki administracyjne, z 1905 r., 1910 r.
- dwadzieścia jeden budynków produkcyjnych i pomocniczych, z l. 1905-1920
- cztery magazyny, z l. 1905–1920
- wieża ciśnień, z 1910 r.
- budynek przychodni, z 1900 r.
- willa właściciela, z 1930 r.
- park przy willi, z 1930 r.
- domy mieszkalne z końca XIX i początku XX wieku
- Euroregionalne Centrum Kultury i Komunikacji EuRegioKom Pieńsk
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz