.png){kind=small}
MAPA POWIATU WAŁECKIEGO:
Powiat wałecki – powiat w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wałcz. W skład powiatu wchodzi pięć gmin: trzy gminy miejsko-wiejskie Człopa, Mirosławiec , Tuczno, oraz wiejska gmina Wałcz i miejska gmina miasto Wałcz centrum kulturalne i siedziba administracyjna starostwa.
Położenie:
w południowo – wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, na pograniczu z województwami: wielkopolskim i lubuskim,
powiatami graniczącymi są: choszczeński, drawski, złotowski, pilski, czarnkowsko-trzcianecki i strzelecko- drezdenecki,w strefie pojeziernej, na obszarze dwóch krain geograficznych Pojezierza Wałeckiego i Równiny Wałeckiej,
na skrzyżowaniu dróg krajowych (w Wałczu) Nr 10 i Nr 22.
Wałcz oraz jego piękne okolice z licznymi lasami, jeziorami oraz ładnymi krajobrazami na stosunkowo znacznych obszarach zachował swój naturalny charakter. Na terenie powiatu znajduje się wiele rezerwatów przyrody m.in. “Wielki Bytyń” w gminach Mirosławiec, Tuczno i Wałcz, w którym występują 247 gatunków roślin w tym 17 gatunków drzew. Bogaty świat zwierząt: dziki, sarny, jelenie, lisy, borsuki, kuny leśne, łasice, wydry, bobry, żubry, wilki, rysie, orliki krzykliwe i wiele innych. Są tu szlaki turystyczne: piesze, rowerowe, wodne, baza noclegowa, sportowa, rekreacyjna.
Główne kierunki rozwoju powiatu związane są z turystyką i rolnictwem.
ZARYS HISTORYCZNY:
W miarę spokojne, nie licząc lokalnych konfliktów, życie wsi i miasteczek ziemi wałeckiej skończyło się wraz z najazdem szwedzkim na Polskę w 1655 roku. Szwedzi zaatakowali Polskę od strony Pomorza Zachodniego, co w sposób oczywisty wysunęło ziemię wałecką na pierwszy plan w obronie zagrożonej suwerenności królestwa. 21 lipca wojska szwedzkie pod wodzą Amima Wittenberga wtargnęły na Wałecczyznę. Szlachta wielkopolska zebrana na sejmiku w Środzie postanowiła bronić Szwedom przeprawy przez linię Noteci. Tym samym ziemia wałecka została wydana na łup nieprzyjaciela. Nawet piechota łanowa zamiast wesprzeć załogę zamku drahimskiego, skierowana została pod wodzą Henryka Golca pod Ujście. W ten sposób Szwedzi bez walki zajęli Czaplinek oraz zamek obronny w Drahimiu (Stare Drawsko), a także stolicę powiatu – Wałcz. Niedługo potem, 25 lipca podpisany został akt kapitulacji ujskiej, na mocy którego cała Wielkopolska poddawała się Szwedom. W trzy tygodnie później król szwedzki Karol Gustaw na czele 16 tyś. armii przekroczył w okolicach Tuczna i Człopy granicę Królestwa Polskiego. Obie armie szwedzkie spotkały się pod Kołem i stamtąd wyruszyły na podbój reszty ziem polskich. Zmagania wojenne trwały trzy lata i zakończyły się wyparciem nieprzyjaciela z kraju. Powiat wałecki, podobnie jak i cała Rzeczpospolita, wyszedł z tych walk poważnie osłabiony i zrujnowany gospodarczo. Przykładowo w Człopie w 1657 r., a więc jeszcze przed końcem wojny, było tylko 50 domów osiadłych, natomiast aż 165 znajdowało się w stanie ruiny lub było opuszczonych. Księgi grodzkie wałeckie wywieziono, natomiast urząd grodzki zamknięto. Wznowił on swą działalność dopiero w 1658 roku. Rezultatem “potopu” była też pauperyzacja, a następnie wielkie wyniszczenie ludności spowodowane nie tylko działaniami wojennymi, ale również straszliwą zarazą, jaka szalała na ziemi wałeckiej w latach 1656 -1657. W wyniku wojny dawny powiat wałecki stracił część swego terytorium. Układem welawsko – bydgoskim z 1657 r. starostwo drahimskie wraz z zamkiem zostało bowiem przekazane Brandenburgii jako zastaw za poniesione przez nią koszty wojenne. Wprawdzie kilkakrotnie podnoszono na sejmach konieczność wykupu starostwa (ostatni raz w 1726 roku), lecz nigdy do tego nie doszło. Tymczasem potęga Brandenburgii rosła wprost proporcjonalnie do słabnięcia Polski. W 1701 roku elektor brandenburski Fryderyk III koronował się w Królewcu na “króla w Prusach”. Odtąd posiadanie terytoriów oddzielających Brandenburgię od Prus Wschodnich stało się warunkiem istnienia państwa pruskiego. Powiat wałecki jako ziemia graniczna już na wiele lat przed pierwszym rozbiorem musiał stawiać czoło pruskiej zaborczości. Za rządów Fryderyka Wilhelma I, który miał manię tworzenia wojska olbrzymów, zdarzały się na terenie powiatu wałeckiego wypadki porywania młodych, wysokich mężczyzn. Z kolei w czasie trwania wojny siedmioletniej (1756 – 1763) polskie terytoria zachodnie, w tym ziemia wałecka, stały się magazynem żywnościowym dla wojsk rosyjskich i pruskich, chociaż Rzeczpospolita nie brała udziału w tych zmaganiach. Z czasem Prusacy poczynali sobie na ziemi wałeckiej coraz to zuchwałej. Już od 1770 r. pod pretekstem ochrony przed epidemią zakładali tu tzw. kordony zdrowia, oznaczone słupami z pruskim orłem i obsadzone silnie wojskiem. Niedługo potem Mirosławiec, Jastrowie i inne miejscowości zostały zajęte przez pruskich huzarów. Główną kwaterą dla nich stała się Łubianka. W ten oto sposób jeszcze przed oficjalnym traktatem rozbioru powiat wałecki dostał się pod wojskową okupację pruską.okresie wojen napoleońskich pojawiły się nadzieje na reaktywowanie państwa polskiego. Napoleon traktatem w Tylży z 1807 r. stworzył słabe Księstwo Warszawskie, które nie było jednak w stanie spełnić tych oczekiwań. W jego skład wszedł tylko maleńki skrawek powiatu wałeckiego z Szydłowem i Dolaszewem. Kongres Wiedeński z 1815 r. utrwalił władztwo pruskie na tych ziemiach. Powiat wałecki w dalszym ciągu przynależał do regencji kwidzyńskiej, leżącej w obrębie prowincji Prus Zachodnich. Obejmował swym zasięgiem 5 miast, 65 majątków prywatnych oraz 2 amty, czyli dawne domeny królewskie: człopski i łubiankowski – ten ostatni utworzony z resztek dawnych starostw: wałeckiego, nowodworskiego i ujsko – pilskiego. W okresie wojen napoleońskich pojawiły się nadzieje na reaktywowanie państwa polskiego. Napoleon traktatem w Tylży z 1807 r. stworzył słabe Księstwo Warszawskie, które nie było jednak w stanie spełnić tych oczekiwań. W jego skład wszedł tylko maleńki skrawek powiatu wałeckiego z Szydłowem i Dolaszewem. Kongres Wiedeński z 1815 r. utrwalił władztwo pruskie na tych ziemiach. Powiat wałecki w dalszym ciągu przynależał do regencji kwidzyńskiej, leżącej w obrębie prowincji Prus Zachodnich. Obejmował swym zasięgiem 5 miast, 65 majątków prywatnych oraz 2 amty, czyli dawne domeny królewskie: człopski i łubiankowski – ten ostatni utworzony z resztek dawnych starostw: wałeckiego, nowodworskiego i ujsko – pilskiego. miarę upływu czasu zmniejszała się liczebność i znaczenie elementu polskiego na tych ziemiach. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy był wzmożony nacisk germanizacyjny w okresie bismarzkowskim, a potem bezwzględna polityka hakatystów. Nagminne wykupywanie ziemi z rąk polskich za rządowe pieniądze stwarzało dogodne warunki dla niemieckich kolonistów. Dopiero wybuch I wojny światowej w 1914 r. przyniósł nadzieje na zmianę tej sytuacji. Polacy zamieszkujący ziemię wałecką poważnie liczyli się z klęską Niemiec, o czym świadczy, chociażby fakt masowego wykupu ziemi z rąk niemieckich. Niestety, choć w myśl pierwszych projektów traktatu wersalskiego ziemia wałecka miała powrócić do macierzy, to tak się jednak nie stało. Ostatecznie cały powiat pozostał poza granicami Polski, by w 1922 r. wejść w skład “Marchii Granicznej Poznań – Prusy Zachodnie”, ze stolicą w Pile. Ten stan rzeczy przetrwał aż do 1938 r., kiedy to powiat wałecki wcielono do prowincji Pomorze.Ziemia wałecka znalazła się w obrębie państwa polskiego dopiero po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r., pozostawała więc poza granicami Polski aż przez 173 lata. Wojna zostawiła ją jednak straszliwie okaleczoną, pełną rumowisk i zgliszcz. Z Pomorza Zachodniego utworzono wówczas jedno, duże województwo z siedzibą w Szczecinie, do którego należał również powiat wałecki jako najdalej na południowy wschód wysunięte terytorium. Po reformie władz terenowych w 1950 r. ziemia wałecka znalazła się w obrębie nowo utworzonego województwa koszalińskiego. Istniejący do tego momentu samorząd terytorialny zastąpiony został przez rady narodowe. Tak, więc zamiast starostwa powiatem zarządzało odtąd Prezydium w imieniu Powiatowej Rady Narodowej, a miastami – w miejsce magistratów i burmistrzów – prezydia miejskich rad narodowych. Obszar powiatu wałeckiego wynosił wówczas około 2084 km2. Na południu graniczył z powiatem trzcianeckim województwa poznańskiego, na wschodzie z powiatem złotowskim województwa koszalińskiego, na północy z powiatem szczecineckim tegoż województwa oraz na zachodzie z powiatami: drawskim województwa koszalińskiego i choszczeńskim województwa szczecineckiego. Po kolejnej reformie administracji państwowej, od 1 czerwca 1975 r. wprowadzającej dwustopniowy podział na województwa i gminy, dawny powiat wałecki prawie w całości (w województwie koszalińskim pozostały okolice Wierzchowa) znalazł się w granicach województwa pilskiego. Od l I 1999 r. Wałcz po nowym podziale administracyjnym wszedł w skład województwa zachodniopomorskiego. Jego obecna powierzchnia wynosi około 1407 km2. Powiatami sąsiadującymi są: choszczeński, drawski, szczecinecki, złotowski, pilski oraz strzelecko – drezdeneckim i czarnkowsko – trzcianecki.
WARTO ZOBACZYĆ:
Powiat Wałecki to region o szczególnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Charakteryzuje się bogatą florą i fauną, dużym zróżnicowaniem siedlisk oraz niskim stopniem przekształcenia środowiska przyrodniczego. W granicach powiatu położona jest część Drawieńskiego Parku Narodowego, znajduje się tu wiele rezerwatów przyrody (m.in. Wielki Bytyń, Golcowe Bagno, Rosiczki Mirosławskie, Mszary Tuczyńskie, Dolina Rurzycy) oraz obszary chronionego krajobrazu (Puszcza nad Drawą, Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy). Na miłośników wypoczynku czeka tu ponad 200 jezior z możliwością żeglowania oraz liczne szlaki piesze, rowerowe i kajakowe. W powiecie wałeckim znajduje się ponad 300 zabytków, Czarodziejska „Magnetyczna Górka”, Zamek w Tucznie oraz wolno żyjące stado żubrów. Niewątpliwie atrakcją powiatu wałeckiego są umocnienia i liczne schrony będące pozostałością po Wale Pomorskim z czasów II wojny światowej. Pas fortyfikacji rozciąga się wzdłuż jezior od Szczecinka przez Kręgi, Dudylany, na zachód do Nadarzyc. Linia umocnień przebiega następnie wzdłuż zachodniego brzegu jezior: Dobre, Zdbiczno, Smolne i Lubiana, dalej przez Wałcz, brzegiem jeziora Raduń, przez Strączno i Strzaliny do Tuczna, skąd wiedzie wzdłuż jezior na zachód od Człopy i dalej zachodnim brzegiem Drawy oraz północnym Noteci - do Santoka. Większe skupiska schronów, a także pozostałości rowów strzeleckich i przeciwpancernych położone są koło Nadarzyc, Zdbic, Wałcza i Strzalin. Główne walki o przełamanie Wału Pomorskiego miały miejsce w rejonie Zdbic, Szwecji, Golców i Iłowca (Gmina Wałcz). Na obszarze ruin w Wałczu zorganizowano Skansen Grupy Warownej "Cegielnia". Rzetelną wiedzę na temat fortyfikacji można uzyskać w Muzeum Ziemi Wałeckiej oraz w zrzeszającym kilka gmin Stowarzyszeniu Wał Pomorski 1945, nowej regionalnej marce turystycznej www.wal-pomorski.pl. Również w Wałczu znajduje się cmentarz żołnierzy l Armii WP i żołnierzy radzieckich. Cały rejon kwalifikuje się do pełnienia funkcji turystyki militarnej i poznawczej.
źródło: https://powiatwalecki.pl/; https://wartowiedziec.pl/serwis-glowny/aktualnosci/62027-warto-zobaczyc-powiat-walecki-wyjatkowe-miejsce-na-mapie-polski
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz