Gazeta lokalna - Głos Gminy Mogilany:
Mogilany – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Mogilany. Jest siedzibą gminy Mogilany.
W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mogilany. W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.
Gmina Mogilany składa się z 10 sołectw, z których każde ujmuje mieszkańców i przyjezdnych swoim specyficznym klimatem i urokiem. Z racji bezpośredniego sąsiedztwa z Krakowem Gmina wydaje się przyjmować cechy Gminy miejsko-wiejskiej niż Gminy wiejskiej. Mając jednak na uwadze specyfikę Gminy i piękne krajobrazy, władze Gminy czynią wszelkie starania, aby zachować jej wiejski charakter. Kilka słów zamieszczonych poniżej o każdej wsi pozwoli poznać jej historie oraz przybliżyć jej walory krajobrazowe. W Gminie Mogilany jest ok. 11 000 mieszkańców.
W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mogilany. W latach 1975–1998 w województwie krakowskim.
Gmina Mogilany składa się z 10 sołectw, z których każde ujmuje mieszkańców i przyjezdnych swoim specyficznym klimatem i urokiem. Z racji bezpośredniego sąsiedztwa z Krakowem Gmina wydaje się przyjmować cechy Gminy miejsko-wiejskiej niż Gminy wiejskiej. Mając jednak na uwadze specyfikę Gminy i piękne krajobrazy, władze Gminy czynią wszelkie starania, aby zachować jej wiejski charakter. Kilka słów zamieszczonych poniżej o każdej wsi pozwoli poznać jej historie oraz przybliżyć jej walory krajobrazowe. W Gminie Mogilany jest ok. 11 000 mieszkańców.
Sołectwo Buków
Sołectwo Brzyczyna
Sołectwo Chorowice
Sołectwo Gaj
Sołectwo Konary
Sołectwo Kulerzów
Sołectwo Libertów
Sołectwo Lusina
Sołectwo Mogilany
Sołectwo Włosań
POCHODZENIE NAZWY:
Istnieją trzy hipotezy wyjaśniające pochodzenia nazwy Mogilany:
nazwa pochodzi od prehistorycznych kurhanów i mogił wojów króla Bolesława Chrobrego umiejscowionych na terenie dzisiejszych Mogilan,
w XIII w. przesiedlono w to miejsce część mieszkańców podkrakowskiej wsi Mogiła,
nazwa miejscowości pochodzi od słowa „mag” (z języka staroindyjskiego) lub „mogel” (z języka normandzkiego) – słowa te tłumaczone są jako ‛wzniosły’, ‛wielki’ (nawiązanie do położenia Mogilan na wzniesieniu).
Sołectwo Brzyczyna
Sołectwo Chorowice
Sołectwo Gaj
Sołectwo Konary
Sołectwo Kulerzów
Sołectwo Libertów
Sołectwo Lusina
Sołectwo Mogilany
Sołectwo Włosań
POCHODZENIE NAZWY:
Istnieją trzy hipotezy wyjaśniające pochodzenia nazwy Mogilany:
nazwa pochodzi od prehistorycznych kurhanów i mogił wojów króla Bolesława Chrobrego umiejscowionych na terenie dzisiejszych Mogilan,
w XIII w. przesiedlono w to miejsce część mieszkańców podkrakowskiej wsi Mogiła,
nazwa miejscowości pochodzi od słowa „mag” (z języka staroindyjskiego) lub „mogel” (z języka normandzkiego) – słowa te tłumaczone są jako ‛wzniosły’, ‛wielki’ (nawiązanie do położenia Mogilan na wzniesieniu).
*************
Każdy, kto miał kiedykolwiek okazję zawitać w Zakopanem, przejeżdżał niewątpliwie przez Mogilany. To tu, ze szczytu Mogilańskiej Góry, zaledwie 5 km od granic Krakowa, podziwiać można wspaniała panoramę polskich gór (od Masywu Babiej Góry poprzez Beskid Wyspowy, Gorce, Tatry, aż po Beskid Sądecki). A gdy już nasycimy wzrok widokiem szczytów, grzbietów i pasm górskich, wystarczy tylko się odwrócić, aby naszym oczom ukazała się malownicza panorama Krakowa. To właśnie szczególne położenie stanowiło od dawna atut Mogilan. „Piękne Mogilany, gmina niepoślednia / Bo leży przy szlaku z Krakowa do Wiednia” – sąsiedztwo i uwarunkowanie komunikacyjne Gminy Mogilany widać od pierwszych słów jej hymnu. Jest ona położona na południe od Krakowa, około 15 kilometrów od jego centrum. W uproszczeniu: od północy graniczy ze stolicą Małopolski (a ściślej z jej Dzielnicą X – Swoszowice), od zachodu z gminą Skawina, od południa z gminą Myślenice, natomiast od wschodu z gminą Świątniki Górne. Razem z 16 innymi gminami, tworzy powiat krakowski z siedzibą w Krakowie, mimo że samo miasto nie wchodzi w jego skład. Kraków jest z kolei głównym miejscem nauki, pracy i rekreacji dla mieszkańców gminy, co w dużej mierze definiuje charakter jednostki jako podmiejskiej „sypialni” dla osób, które codziennie dojeżdżają do pracy czy szkół,. W gminie zanika rolnictwo, jest w niej też coraz mniej zabudowy zagrodowej. Wynika to ze wsparcia na rzecz budowy domów jednorodzinnych oraz zabudowy szeregowej. Warto zauważyć, że gmina Mogilany – poza Krakowem – bezpośrednio sąsiaduje z dwoma innymi miastami (Skawiną oraz Świątnikami Górnymi), niewielka odległość dzieli ją też od Myślenic oddalonych od centrum Mogilan o około 15 kilometrów. Gmina Mogilany zajmuje powierzchnię 44 km2, stanowiąc nieco ponad 3,5% powierzchni całego powiatu krakowskiego. Jest to jedna z najmniejszych jednostek w tym powiecie – znacząco mniejszy obszar zajmuje jedynie gmina Świątniki Górne (20 km2), a porównywalny gminy Wielka Wieś (48 km2) i Zielonki (49 km2). Opisywaną jednostkę tworzy 10 sołectw: Brzyczyna, Buków, Chorowice, Gaj, Konary, Kulerzów, Libertów, Lusina, Włosań i Mogilany. To właśnie w Mogilanach, największych pod względem liczby ludności, znajduje się siedziba władz gminy. Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski autorstwa J. Kondrackiego, zaktualizowanej w 2018 roku, gmina Mogilany położona jest na obszarze dwóch mezoregionów: Podgórza Krakowskiego (północne rubieże gminy, skraj wsi Brzyczyna, Chorowice, Libertów i Lusina) oraz Pogórza Wielickiego (pozostały obszar). Obydwie zaliczane są do prowincji Karpat Zachodnich z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym. Krajobraz jest dość urozmaicony, z licznymi spłaszczonymi garbami sięgającymi wysokością zwykle do 400 m. n.p.m. i przedzielającymi je dolinami potoków i mniejszych rzek. Nie występują większe kompleksy leśne z wyjątkiem lasu Bronaczowa, położonego na styku gmin Mogilany, Myślenice i Skawina. Rzeźba terenu posiada dużą atrakcyjność widokową, ale bywa przy tym powodem wielu uciążliwości związanych z osuwiskami, podjazdami o utrudnionej przejezdności w okresie zimowym czy dodatkowymi kosztami rozbudowy infrastruktury sieciowej, wynikającymi z różnic w wysokości względnej. Na północnym stoku mogilańskiego wzgórza znajduje się ponadto rezerwat, jeden z nielicznych na Pogórzu Wielickim. Jest to istniejący od 1969 roku rezerwat florystyczny Cieszynianka. Zawdzięcza on swą nazwę cieszyniance wiosennej, rzadkiej roślinie, którą można w nim spotkać i która kwitnie na wiosnę, już w pierwszych dniach kwietnia. To właśnie tu, w młodym, bukowo-brzozowym lesie, poza zaledwie kilkoma innymi stanowiskami w kraju można podziwiać jej drobne, blade kwiaty.
ZARYS HISTORYCZNY:
Do końca XII wieku stacjonowała tu straż królewska, tędy wiódł trakt na Węgry i dalej na południe Europy, właśnie to miejsce możni wybierali na swoje siedziby. Mogilany i dobra je otaczające zaliczane były do włości wielkopańskich i jako takie stanowiły cenną darowiznę albo też kartę przetargową w rozgrywkach majątkowych. Przez wieki ukuło się nawet powiedzenie: „Kto ma ChrobieI, Mogilany ten się liczy między pany". Kolejni właściciele w mniejszym lub w większym stopniu przyczyniali się do rozwoju tej miejscowości, zanim jednak przeszły one w ręce prywatne, stanowiły przede wszystkim cenną zdobycz dóbr królewskich i książęcych. W 1199 r. wieś przeszła w ręce prywatne, zmieniając przez kolejne dziesięciolecia swoich właścicieli. Przez ponad 300 lat (1243-1560) Mogilany podlegały zakonowi Cystersów. To im Mogilanie zawdzięczają pierwszy drewniany kościół oraz powołanie samodzielnej parafii. Kościół ten służył wiernym do początku XVII wieku, kiedy to Mikołaj Borek, ówczesny pan na Mogilanach, wystawił kościół z cegły. Budynek ten po rozbudowie (1929) i późniejszej przebudowie (1975) uzyskał obecny wygląd. Skarbem tej świątyni jest późnobarokowy ołtarz w kształcie serca, będący unikatem na skalę europejską.W 1560 r. właścicielem majątku zostaje kasztelan krakowski Wawrzyniec Spytko Jordan herbu Trzy Trąby. Zamożny, wpływowy, dobrze widziany na królewskim dworze, miał swoje ambicje, które z powodzeniem realizował. Nabywszy Mogilany, Jordan przeznaczył je na swą siedzibę, porzucając dawniejsze rezydencje – zamek w Melszynie i dwór wójtowski w Myślenicach. Zafascynowany pięknem otoczenia i rozległymi panoramami na Tatry i Kraków wybudował w Mogilanach rezydencję posadowioną na sztucznie wzniesionym tarasie, z którego widok był jeszcze efektowniejszy. Pałac w Mogilanach wzniesiony w latach 1560-1567 łączył w sobie cechy modnej wówczas podmiejskiej willi w typie włoskim, z typowo polskim budulcem, jakim było drewno. W kształcie zapamiętanym przez świadków dwór mogilański nie różnił się szczególnie od innych tego typu rezydencji rozsianych po Rzeczypospolitej. Tym, co go wyróżniało był, i do tej pory pozostaje, wspaniały ogród. Nie wiadomo, kto był jego projektantem, chociaż niektórzy badacze wskazywali na włoskiego architekta i dekoratora Bartolomeo Ridolfiego z Werony, zięcia i współpracownika słynnego architekta, Giovaniego Marii Falconetta. Był to ogród geometryczny, kwaterowy, którego opis z 1567 r. zachował się za sprawą przebywającego tu Mikołaja Reja. Spytek Jordan Był miłośnikiem sztuki, znanym w kraju i za granicą. Chętnie otaczał się ludźmi kultury. W Mogilanach stworzył w Mogilanach coś w rodzaju bractwa artystycznego. Oprócz Mikołaja Reja, w pałacu przebywało wielu artystów, pisarzy i uczonych, wśród nich np. ks. Stanisław Orzechowski. Działała tu także założona w oficynie drukarnia, w której m.in. wydano znane dzieło Reja „Żywot człowieka poczciwego”. Zespół założony przez Wawrzyńca Spytka Jordana po 1560 r. położony jest na kulminacji wzgórza i składa się z dworu i otaczającego go parku. Dzisiejszy budynek powstał prawdopodobnie obok niezachowanej rezydencji Jordana. Wskazuje na to jego asymetryczne położenie względem ogrodu. Współczesny dwór jest budowlą klasycystyczną, założoną na planie prostokąta, przykrytą stromym, dwuspadowym dachem mansardowym z lukarnami doświetlającymi użytkowe poddasze. Elewacje frontowa (północna) i ogrodowa (południowa) ozdobione osiowo umieszczonymi ryzalitami o arkadach filarowych zwieńczonych trójkątnymi przyczółkami. Od wschodu niewielki taras i schody prowadzące do niego od północy i południa. Taras oraz schody od wschodu zakończone kamienną balustradą z tralkami, od zachodu dobudowana piętrowa oficyna kryta „łamanym” dachem. Starsza część dworu kryta blachą na rąbek stojący, dobudowana później oficyna dachówką karpiówka w kolorze ceglastym. Dwór jest podpiwniczony. W południowej części parku z której rozpościera się doskonały widok na panoramę Tatr taras zakończony kamienną balustradą ogrodową z tralkami i 2 puttami, być może proweniencji z czasów i materiałów zastosowanych w pierwotnym pałacu mogilańskim rozebranym w XVIII w. (analogiczne motywy i figury na wschodnim tarasie dworu). Po śmierci w 1568 r. Spytka Jordana, dobra mogilańskie stały się własnością wdowy po nim, Anny z Sieniawskich. Później drogą koligacji rodzinnych przechodziły wielokrotnie z rąk do rąk – coraz bardziej zaniedbane. W 1. połowie XVII w. prawdopodobnie nastąpiła modernizacja założenia architektonicznego i ogrodowego. Za inicjatora tych zmian uznaje się Michała Jordana, późniejszego wojewodę bracławskiego. Powstał budynek usytuowany symetrycznie na osi geometrycznego ogrodu ozdobnego, prawdopodobnie ramowanego szpalerami lub bindażami grabowymi. W tym okresie uformowano rodzaj sztucznej szkarpy terenowej w rejonie spadku zmniejszającej stromiznę środkowej części ogrodu. Pierwsza pośrednia wzmianka o alejach grabowych pochodzi z 2. połowy XVIII w., a bezpośrednia dopiero z 1851 r. W 1761 r. zadłużone dobra mogilańskie zostały oddane w zarząd wierzycielom, z których największe zastawy mieli Lubomirscy. W 1764 r. wymusili oni na ówczesnym właścicielu, Stefanie Jordanie, ostateczną sprzedaż zdewastowanego majątku księciu Józefowi Massalskiemu. Później wraz z ręką córki Massalskich, Heleny, księżniczki Sydonii de Ligne dobra przechodzą w posiadanie Franciszka Potockiego. W 2. połowie XVIII w. nastąpiła rozbudowa położonego na osi ozdobnego założenia architektonicznego o dwa aneksy boczne. W tym czasie nastąpiła zapewne częściowa zmiana w zabudowie folwarcznej z drewnianej na murowaną. W 1802 r. Mogilany, wraz z Głogoczowem i Kuleszowem kupuje łowczy sanocki Józef (I) Konopka, który przy wykorzystaniu piwnic starszego budynku (prawdopodobnie gospodarczego) wznosi nowy dwór, stanowiący trzon budynku istniejącego do dzisiaj. Dwór ok. 1830 r. przebudowany wg planów Juszczkiewicza to budynek późnoklasycystyczny, murowany, prostokątny, z portykami arkadowymi od zajazdu i od ogrodu, zwieńczonymi trójkątnym przyczółkiem. Dalsza rozbudowa siedziby o część północną nastąpiła na początku XX w. W 1885 r. Mogilany odziedziczył Stanisław Konopka. W okresie międzywojennym prowadził on w Mogilanach wzorcowe gospodarstwo rolne, będące miejscem praktyk dla studentów Akademii Rolniczej. W początkach XX w. nastąpiła również dalsza rozbudowa części parkowej posiadłości. Stanisław Konopka zasadził grupę świerków zamykających częściowo od północy (wraz z dworem i odcinkiem szpaleru) ogród włoski. Został on ostatecznie zmieniony w ogród wypoczynkowo-dekoracyjny. Byś może przy tej samej okazji brzegi kwater zostały obsadzone strzyżonym bukszpanem. W okresie II wojny światowej spłonął dach mogilańskiego dworu – wiążące się z tym prace remontowe i adaptacyjne wykonali je jeszcze Konopkowie, ale już w 1945 r. majątek został upaństwowiony. Na przełomie 1967 i 1968 r. Dwór w Mogilanach przeszedł na własność Polskiej Akademii Nauk. Po przeprowadzeniu generalnego remontu utworzono tutaj Dom Pracy Twórczej. Dwór i otaczający go park obecnie należą do skarbu państwa (trwa postępowanie spadkowe) i zostają użyczone gminie na kilkuletnie okresy.
MOGILANY DZISIAJ
Dzisiejsze Mogilany liczą ok. 2,5 tys. mieszkańców i stanowią centrum administracyjno-kulturalne gminy Mogilany, która liczy 10 sołectw i którą zamieszkuje łącznie ponad 14 tys. osób. Większość mieszkańców pracuje w pobliskim Krakowie, pozostali natomiast trudnią się rzemiosłem i drobnymi usługami. Więcej o miejscowościach w folderze Sołectwa.
WARTO ZOBACZYĆ:
> Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła - Obiekt sakralny z XVII w., rozbudowany w 1929 r. (kościół XVII-wieczny stał się wtedy nawą główną) oraz przebudowany w 1975 r. (wystrój obecnego wnętrza jest późnobarokowy i rokokowy). W 1604 r. ówczesny właściciel Mogilan, Mikołaj Borek z Trzcińca, rozpoczął budowę świątyni murowanej, krytej gontem, której konsekracji dokonał w 1608 r. sufragan krakowski, Paweł Dąbski. Skarbem tej świątyni jest późnobarokowy ołtarz główny (dawniej boczny) w kształcie serca, będący unikatem w skali europejskiej. Ołtarz zawiera pochodzące z dawnego ołtarza głównego późnogotyckie figury Matki Boskiej Bolesnej oraz św. Jana. Interesująca jest również oryginalna barokowa kaplica boczna, a także kamienna chrzcielnica (ok. 1610 r.), do okresu późnego baroku należy ambona z drugiego ćwierćwiecza XVIII w. Przy kościele znajduje się wolnostojąca dzwonnica z trzema dzwonami, wybudowana w 1850 r. Najmniejszy z dzwonów, niestety pęknięty, ufundował Mikołaj Borek w 1617 r. – na dzwonie tym umieszczono napis: „opus Francisci Legustini MDCXVII Zacharias Plebanus Mogilansis”. Kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
> Zespół dworsko-parkowy w Mogilanach - Dwór późnoklasycystyczny, murowany, prostokątny, z portykami arkadowymi od zajazdu i od ogrodu, zwieńczonymi trójkątnym przyczółkiem. Wzniesiony został pod koniec XVIII w. z inicjatywy Heleny Apolonii Massalskiej (wykorzystano do jego budowy część materiałów budowlanych z rozbiórki pałacu Spytka Jordana). Zakupiony przez Konopków wraz z dobrami mogilańskimi w 1802 r., pozostawał własnością ich rodu do 1939 r. Przebudowany około 1840 r., rozbudowany o północną część początkiem XX w. Po II wojnie światowej uległ stopniowej dewastacji, wyremontowany w 1967 r. po przekazaniu go Polskiej Akademii Nauk, która przeznaczyła go na ośrodek konferencyjny. Dwór położony jest w parku o renesansowym rodowodzie, jednak większość drzew pochodzi z końca XIX w. – szpalery grabowe, czy będący osobliwością owocujący kasztan jadalny. Dwór oraz park został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
> Kapliczki przydrożne - W miejscowości znajduje się kilka zabytkowych kapliczek przydrożnych (typ słupowy, w podziale gzymsowym) powstałych w drugiej połowie XVIII w. Rzeźby i płaskorzeźby na nich przedstawiają świętych oraz sceny biblijne. Charakterystyczne dla tych w większości neogotyckich kapliczek jest połączenie sztuki ludowej i rzemieślniczego wykonania – powstawały one w miejscowych i okolicznych warsztatach kamieniarskich, a ich fundatorami były przeważnie osoby prywatne.
> Nagrobki cmentarne - Nieliczne zabytkowe nagrobki pochodzą z XIX i początku XX w., niektóre z nich sygnowane są przez Wita Wisza – uznanego w tym okresie krakowskiego rzeźbiarza-rzemieślnika (twórcy m.in. ambony w Kościele Mariackim w Krakowie oraz ambony i niektórych ołtarzy bocznych w Kościele św. Józefa w Rynku Podgórskim).
> Stara szkoła - budynek wybudowany z inicjatywy ówczesnego proboszcza Walentego Piotrowskiego i przyszłego kierownika szkoły Józefa Piotrowskiego w 1905 r., rozbudowywany przez kolejne 4 lata, podczas I wojny światowej pełnił funkcję szpitala wojskowego. Obecnie mieści się w nim przedszkole samorządowe.
WARTO ZOBACZYĆ:
> Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła - Obiekt sakralny z XVII w., rozbudowany w 1929 r. (kościół XVII-wieczny stał się wtedy nawą główną) oraz przebudowany w 1975 r. (wystrój obecnego wnętrza jest późnobarokowy i rokokowy). W 1604 r. ówczesny właściciel Mogilan, Mikołaj Borek z Trzcińca, rozpoczął budowę świątyni murowanej, krytej gontem, której konsekracji dokonał w 1608 r. sufragan krakowski, Paweł Dąbski. Skarbem tej świątyni jest późnobarokowy ołtarz główny (dawniej boczny) w kształcie serca, będący unikatem w skali europejskiej. Ołtarz zawiera pochodzące z dawnego ołtarza głównego późnogotyckie figury Matki Boskiej Bolesnej oraz św. Jana. Interesująca jest również oryginalna barokowa kaplica boczna, a także kamienna chrzcielnica (ok. 1610 r.), do okresu późnego baroku należy ambona z drugiego ćwierćwiecza XVIII w. Przy kościele znajduje się wolnostojąca dzwonnica z trzema dzwonami, wybudowana w 1850 r. Najmniejszy z dzwonów, niestety pęknięty, ufundował Mikołaj Borek w 1617 r. – na dzwonie tym umieszczono napis: „opus Francisci Legustini MDCXVII Zacharias Plebanus Mogilansis”. Kościół został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
> Zespół dworsko-parkowy w Mogilanach - Dwór późnoklasycystyczny, murowany, prostokątny, z portykami arkadowymi od zajazdu i od ogrodu, zwieńczonymi trójkątnym przyczółkiem. Wzniesiony został pod koniec XVIII w. z inicjatywy Heleny Apolonii Massalskiej (wykorzystano do jego budowy część materiałów budowlanych z rozbiórki pałacu Spytka Jordana). Zakupiony przez Konopków wraz z dobrami mogilańskimi w 1802 r., pozostawał własnością ich rodu do 1939 r. Przebudowany około 1840 r., rozbudowany o północną część początkiem XX w. Po II wojnie światowej uległ stopniowej dewastacji, wyremontowany w 1967 r. po przekazaniu go Polskiej Akademii Nauk, która przeznaczyła go na ośrodek konferencyjny. Dwór położony jest w parku o renesansowym rodowodzie, jednak większość drzew pochodzi z końca XIX w. – szpalery grabowe, czy będący osobliwością owocujący kasztan jadalny. Dwór oraz park został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
> Kapliczki przydrożne - W miejscowości znajduje się kilka zabytkowych kapliczek przydrożnych (typ słupowy, w podziale gzymsowym) powstałych w drugiej połowie XVIII w. Rzeźby i płaskorzeźby na nich przedstawiają świętych oraz sceny biblijne. Charakterystyczne dla tych w większości neogotyckich kapliczek jest połączenie sztuki ludowej i rzemieślniczego wykonania – powstawały one w miejscowych i okolicznych warsztatach kamieniarskich, a ich fundatorami były przeważnie osoby prywatne.
> Nagrobki cmentarne - Nieliczne zabytkowe nagrobki pochodzą z XIX i początku XX w., niektóre z nich sygnowane są przez Wita Wisza – uznanego w tym okresie krakowskiego rzeźbiarza-rzemieślnika (twórcy m.in. ambony w Kościele Mariackim w Krakowie oraz ambony i niektórych ołtarzy bocznych w Kościele św. Józefa w Rynku Podgórskim).
> Stara szkoła - budynek wybudowany z inicjatywy ówczesnego proboszcza Walentego Piotrowskiego i przyszłego kierownika szkoły Józefa Piotrowskiego w 1905 r., rozbudowywany przez kolejne 4 lata, podczas I wojny światowej pełnił funkcję szpitala wojskowego. Obecnie mieści się w nim przedszkole samorządowe.
źródło: https://www.mogilany.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz