WIRTUALNY SPACER PO STRZELINIE:
http://strzelin-pliki.strzelin.pl/spacer/Strzelin.html
ZWIEDZAJ STRZELIN Z APLIKACJĄ FOOTSTEPS:
http://footsteps.city/realizacje/realizacja/?id=nwN9M77oDL
MAPA GMINY STRZELIN:
FILM PROMOCYJNY - "BALLADA O ZIEMI STRZELIŃSKIEJ":
https://www.youtube.com/watch?v=79441TIweR0
Strzelin – gmina miejsko-wiejska w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie wrocławskim.
Siedziba gminy to Strzelin.
Strzelin to dolnośląskie miasto położone 37 km na południe od Wrocławia na krawędzi pokrytych lasami mieszanymi Wzgórz Strzelińskich stanowiących część Przedgórza Sudeckiego i urodzajnej Równiny Wrocławskiej wchodzącej w skład Niziny Śląskiej.
Miasto leży nad rzeką Oławą (lewy dopływ Odry), na szlaku kolejowym łączącym Warszawę poprzez Wrocław z Pragą, w odległości 23 km od autostrady nr 4 (Kraków-Wrocław-Olszyna). Powierzchnia gminy wynosi 171,64 km2. Miasto i Gminę Strzelin zamieszkują 21 101 osoby*, w tym miasto 11 748 mieszkańców*. Gmina ma charakter rolniczo- przemysłowy. Dobre gleby czynią ją bardziej rolniczą, a brak dużych zakładów przemysłowych powoduje, że środowisko jest ekologicznie czyste z pięknymi terenami o walorach przyrodniczych (szczególnie na obszarze Wzgórz Strzelińskich).
Wzgórza Strzelińskie z kulminacją na Gromniku (395 m n.p.m.) zbudowane są w większości z granitu, który w wielu miejscach jest eksploatowany. Kamieniołomy granitu w Strzelinie należą do największych w Europie, dostarczają jakościowo bardzo dobrego surowca skalnego i stanowią jedną z większych atrakcji turystycznych. Tereny gminy mogą służyć także wszelkiej działalności gospodarczej, czystej ekologicznie, szczególnie w zakresie przetwórstwa rolniczego.
Głównymi arteriami komunikacyjnymi są droga krajowa nr 39 przebiegająca przez gminę z zachodu na wschód oraz droga wojewódzka nr 395 i linia kolejowa nr 276 (Warkocz, Strzelin, Biały Kościół) przebiegające z północy na południe. W północnej części gminy biegnie droga wojewódzka nr 396 w stronę Oławy, a we wschodniej droga wojewódzka nr 378 w stronę Grodkowa. Ponadto przez gminę przebiegają - obecnie nieczynne - linie kolejowe nr 304 (wschód-zachód) i nr 321 (we wschodniej części gminy).
ZARYS HISTORYCZNY:
Dokument lokacyjny wystawiony 30 Xl 1292 r. przez Bolka l Świdnickiego, zwanego "Surowym", nadawał prawa miejskie osadzie, której powstanie sięga początków państwa polskiego. Strzelin powstał na skrzyżowaniu dróg handlowych z Wrocławia do Kłodzka i z Brzegu do Świdnicy. Tu właśnie, w dolinie rzeki Oławy, przejeżdżający kupcy zatrzymywali się na nocleg.
Nowo powstała rzemieślniczo-handlowa osada nazwę swą wywodzi od słowiańskiego wyrazu "streła" - strzała, co sugeruje, że mieszkali w niej wytwórcy łuków i strzał, a mieszkańcy słynęli jako doskonali strzelcy-łucznicy. W herbie Strzelina obok średniowiecznego patrona miasta św. Michała Archanioła widnieje strzała.
Około 1150 r. wzniesiono w Strzelinie kościół-rotundę, rozbudowaną w XIV i XV w.(dzisiejszy kościół św. Gotarda - zabytek klasy I). W źródle pisanym nazwa "Strzelin" pojawia się po raz pierwszy w 1228r. przy wzmiance o Radosławie, komesie ze Strzelina. Źródła z 1245 r. wspominają o strzelińskiej kasztelani, co oznacza, że Strzelin mógłbyć ośrodkiem piastowskiej władzy państwowej.
Bolko l był nie tylko świetnym gospodarzem, ale dbał również o obronność swojego księstwa. Otoczył miasto zbudowanym z miejscowego granitu murem obronnym wzmocnionym czterema basztami narożnymi. Władca Strzelina nie dopuścił do zajęcia Wrocławia przez Czechów, do czego zmierzał niemiecki patrycjat miasta, a jego trzej synowie najdłużej wytrwali w wierności Polsce.
Bolko II ziębicki, otoczony przez Czechów na zamku w Kamieńcu, bronił się długo i mężnie. Musiał jednak ulec i w 1536r. księstwo ziębickie wraz ze Strzelinem przeszło pod panowanie króla czeskiego. W pierwszej połowie XV w. ziemia strzelińska bardzo ucierpiała na skutek wojen husyckich. Oddziały husytów trzykrotnie zdobywały i plądrowały miasto.
Druga połowa XV i cały XVI w. to szybki rozkwit miasta. Podstawą bogactwa mieszczan stało się sukiennictwo, szewstwo, garbarstwo, piwowarstwo, obróbka metali. Duże dochody przynosiły kamieniołomy granitu. Rozwijało się szkolnictwo i kultura. Pierwsza szkoła powstała przy kościele parafialnym św. Michała Archanioła, a jej istnienie potwierdza dokument z 1552r. Osobna szkoła przeznaczona wyłącznie dla zakonnic funkcjonowała przy żeńskim klasztorze Klarysek. Zakon ten, założony w 1295r., odegrał znaczącą rolę w utrzymywaniu polskości miasta. Wśród jego 10 opatek było sześć księżniczek pochodzących z rodu Piastów śląskich.
Strzelin, tak jak cały Śląsk, kolonizowany był przez Niemców. W XVI w. patrycjat miasta był już w większości niemiecki, pospólstwo stanowili przede wszystkim Polacy. Zdecydowanie polskie były okoliczne wioski. Obok Polaków i Niemców w mieście mieszkali również Żydzi. W końcu XV w. istniała tu szkoła żydowska. W dobie reformacji w 1540r. klasztor Klarysek zlikwidowano, a władca Strzelina, książę legnicko-brzeski Fryderyk II wprowadził w swoim księstwie luteranizm.
Rozkwit miasta przerwała wojna 30-letnia (1618-1648). Obce wojska wielokrotnie grabiły Strzelin. Skrzętnie ukrywany skarbiec miejski wpadł w ręce Szwedów. Ziemię strzelińska rabowały również wojska cesarskie, saskie, brandenburskie oraz polskie oddziały najemne, tzw. lisowczycy walczący w służbie cesarza. Plagą tych lat były też liczne pożary oraz wielkie epidemie dziesiątkujące ludność.
W 1675r. umarł młodziutki Jerzy Wilhelm - ostatni książę z rodu Piastów. Księstwo legnicko-brzeskie, w skład którego wchodził Strzelin, przeszło w bezpośrednie władanie cesarza. Rządy namiestników cesarskich przyniosły wzmożoną akcję kontrreformacyjną, ograniczenie samorządności miejskiej oraz wzrost ucisku podatkowego jego mieszkańców.
Rozpoczęte w 1740 r. wojny prusko-austriackie o Śląsk nie ominęły ziemi strzelińskiej. W 1761 r. zostały ostatecznie wyparte wojska austriackie. Strzelin wraz z całym Śląskiem dostał się na blisko 200 lat pod panowanie pruskie. Resztki niezależności władz miejskich zostały całkowicie zlikwidowane. Nastąpiła germanizacja tych terenów. Pojawiły się pierwsze manufaktury, głównie sukiennicze, co spowodowało ograniczenie roli cechów i pogorszenie sytuacji rzemieślników.
W 1780r. Strzelin liczył 2159 mieszkańców. W czasie wojen napoleońskich okolice Strzelina były widownią kilku potyczek oraz wielkiej bitwy stoczonej na zachód od miasta koło wsi Szczawin.
W 1807r. przez Strzelin przechodziły oddziały polskich ułanów - żołnierzy legii polsko-włoskiej. Władze pruskie pragnąc opanować radykalizację nastrojów swych poddanych ogłosiły w 1807r. akt o zniesieniu poddaństwa, a w 1808r. przywróciły częściowo samorząd miejski. W 1815r. przez Strzelin przechodziły wojska rosyjskie spychając Francuzów na zachód. W tym też czasie doszło tu do spotkania między carem Aleksandrem l a królem pruskim Fryderykiem Wilhelmem III. W spotkaniu też uczestniczyli wodzowie obu armii: Kutuzow i Blucher. Sojusznicy obradowali w dawnym zamku książąt brzeskich należącym do arystokratki Marii Teresy Radziejowskiej.
W drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. nastąpił rozwój gospodarczy miasta. Rozbudowano kamieniołomy, w których zaczęto wydobywać granit na skalę przemysłową. Ze strzelińskiego granitu wzniesiono m.in. ratusze w Berlinie i Tczewie, mosty na Wiśle, liczne dworce na Śląsku. W 1868r. uruchomiono cegielnię, a trzy lata później cukrownię. W 1871 r. otwarto linię kolejową łączącą Wrocław ze Strzelinem, którą następnie przedłużono do Kłodzka i Międzylesia. Wkrótce Strzelin otrzymał połączenie kolejowe z Brzegiem, Grodkowem, Otmuchowem i Niemczą. Kolej zrewolucjonizowała handel i transport wpływając na wzrost rentowności przedsiębiorstw i bogacenie się miasta. Po wyburzeniu w ciągu XIX w. murów miejskich nastąpił rozrost terytorialny miasta, do którego włączono sąsiednią wieś Wojsewitz (Wojsławice). W 1876r. wzniesiono gmach gimnazjum miejskiego (dziś ZSO), a w 1911 r.rozpoczęło naukę liceum żeńskie. W gimnazjum męskim kształcił się późniejszy laureat Nagrody Nobla w dziedzinie immunologii - strzelinianin Paul Ehrlich.
I wojna światowa szczęśliwie ominęła miasto. Na terenie powiatu zatrudniano ponad 1000 jeńców wojennych, głównie Rosjan, Serbów i Rumunów. W 1920r. Strzelin liczył 9400 mieszkańców, w 1925r. 10900, a w 1938r. 12550. Po zajęciu Polski przez wojska hitlerowskie w Strzelinie i w okolicy powstały liczne obozy jenieckie i obozy pracy przymusowej. W latach 1939-1945 pracowały w nich tysiące jeńców wojennych: Polaków, Rosjan, Francuzów, Belgów, Anglików, Jugosłowian. W obliczu zbliżającego się frontu w styczniu 1945r. władze niemieckie przesiedliły całą ludność miasta i powiatu na południe, głównie w okolice Bystrzycy Kłodzkiej. Krok ten wymusiło dowództwo wojskowe pragnące oczyścić przedpola "Festung Breslau". Ostatni niemiecki burmistrz Strzelina rozkazał wysadzić w powietrze wieżę ratusza i wieżę kościoła św. Krzyża. Ten sam los podzielił zamek z wieżą widokową na Gromniku. Tuż przed wyzwoleniem hitlerowcy na jednym z centralnych placów miasta zbudowali szubienicę, na której powiesili sześciu polskich robotników ukrywających się w opuszczonym mieście. Wokół toczyły się ciężkie walki.
Pierwszy czołg radziecki wjechał do miasta 27 marca 1945r. od zachodu ul. Dzierżoniowską. Strzelin płonął. Kilkutygodniowe pożary zniszczyły niemal doszczętnie zabytkowe centrum miasta. Rynek i okolice spłonęły w 90%. Ogień pochłonął m.in. zabytkowe budowle: ratusz, kościół św. Michała, zamek książąt brzeskich oraz wielki gmach gimnazjum żeńskiego. Szczęśliwie ocalała otoczona morzem ognia rotunda św. Gotarda. 90% mostów, 70% dróg w powiecie nie nadawało się do użytku, 60% budynków wiejskich uległo zniszczeniu. Zaminowane były pola i drogi. 15 maja 1945r, radziecki komendant Strzelina przekazał spalone miasto Pełnomocnikowi Rządu RP p. Janowi Nowakowskiemu i grupie towarzyszących mu osób - reprezentantów władzy polskiej.
O TURYSTYCE SŁÓW KILKA...
Strzelin to gościnne dolnośląskie miasto położone nad rzeką Oławą, niespełna 40 kilometrów od Wrocławia. Słynie z doskonałego granitu, eksploatowanego w największej kopalni tego kamienia w Europie, a charakterystycznym elementem ziemi strzelińskiej są liczne, nieczynne już kamieniołomy. Wzgórza Strzelińskie to przepiękne i malownicze tereny, które można zwiedzać korzystając z gęstej i dobrze oznakowanej sieci ścieżek rowerowych i pieszych. Na amatorów aktywnego wypoczynku czekają tu wędrówki po malowniczym paśmie podgórskim, którego najwyższym wzniesieniem jest tajemnicze wzgórze Gromnik (393 m n.p.m.). Do najcenniejszych zabytków ziemi strzelińskiej należą: Rotunda Św. Gotarda, Dom Książąt Brzeskich, strzelińskie kościoły: pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i pw. Matki Chrystusai Św. Jana Ewangelisty oraz świątynie w Białym Kościele i Nowolesiu. Na turystów i gości odwiedzających miasto i gminę Strzelin czeka dobrze rozwinięta baza gastronomiczna i noclegowa. Dzięki linii kolejowej oraz drodze wojewódzkiej 395 miasto jest świetnie skomunikowane z Wrocławiem. Dojazd do Strzelina z Wrocławia – pociągiem lub samochodem – zajmuje ok. 40 minut, a od niedawna znacząco wzrosła liczba pociągów łączących Strzelin ze stolicą Dolnego Śląska. Goszcząc w Strzelinie koniecznie trzeba zobaczyć XII-wieczną Rotundę św. Gotarda, należącą do najstarszych budowli sakralnych na Śląsku. Wewnątrz budynku zwracają uwagę nawy o sklepieniu krzyżowo-żebrowym oraz barokowy nagrobek zawieszony na północnej ścianie kościoła zwanego kiedyś "polskim kościołem" (polnische kirche). Grupy zorganizowane mogą zwiedzić wnętrze rotundy po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej pod nr tel. 71 392 15 43, a zwiedzanie jest całkowicie bezpłatne. Po zwiedzeniu rotundy warto udać się na pobliską ulicę Brzegową, przy której mieści się zabytkowa XIV-wieczna kaplica szpitalna pw. św. Jerzego. To tutaj, przed wiekami działał pierwszy strzeliński szpital. Idąc w kierunku kaplicy szpitalnej mijamy dwie charakterystyczne budowle. Pierwszy to ostatnia ocalała baszta prochowa z dawnych fortyfikacji miejskich. Jej górna część, z dwoma otworami strzelniczymi, pochodzi z XVI w. Do połowy XIX wieku baszta służyła jako wieża widokowa. Lokalny samorząd przymierza się do zabezpieczenia tego cennego miejskiego zabytku. W sąsiedztwie baszty widać ruiny strzelińskiego browaru, świetnie pokazujące skalę zniszczenia miasta podczas II wojny światowej. Wracając do rynku warto zatrzymać się przez chwilę na ul. Wodnej i spojrzeć na zarys dawnej bramy wodnej. Jej pozostałości odkryto podczas przebudowy ulicy, a więcej informacji o bramie wodnej można odnaleźć na tablicy edukacyjnej. Przemierzając strzelińskie stare miasto i jego najbliższe okolice natkniemy się na charakterystyczne drewniane słupki z daszkiem. To fotoplastykony, które podarował miastu Josef Mohlenkamp, Honorowy Obywatel Strzelina. Patrząc przez fotoplastykon, cofamy się w przeszłość i widzimy fragmenty Strzelina, sprzed okrutnych wojennych zniszczeń. W rynku na turystów czeka wysoka na ponad 70 metrów wieża ratuszowa. Z tarasu widokowego, położonego na wysokości ponad 40 metrów, można podziwiać piękne panoramy miasta, ziemi strzelińskiej, Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich oraz Równiny Wrocławskiej. Na jednej z kondygnacji ulokowano ekspozycję minerałów pochodzących głównie z ziemi strzelińskiej i okolic. W wieży można też zobaczyć stałą wystawę zdjęć przedwojennego Strzelina oraz inne materiały związane z historią regionu. W starej części wieży usytuowano loch głodowy, a na ścianach jednego z pięter znajdują się unikatowezapiski i rysunki wykonane przez osadzonych tam skazańców. Niektóre z nich pochodzą z XVI wieku. Wstęp na wieżę ratuszową jest nieodpłatny, a dni i godziny otwarcia obiektu w sezonie turystycznym (od kwietnia do września) są dostępne na stronie www.kultura.strzelin.pl w zakładce „Informacja Turystyczna”. Zwiedzanie wieży przez grupy zorganizowane poza sezonem – od października do marca – odbywa się wyłącznie w umówionych dniach i godzinach, po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej pod nr tel. 71 392 15 43. W sąsiedztwie wieży ratuszowej znajduje się granitowy stół sędziowski, przy którym przed wiekami publicznie ogłaszano wyroki. Pochodzi prawdopodobnie z XV wieku, a w 1740 r. przeszedł renowację. To jeden z dwóch ostatnich zachowanych na Dolnym Śląsku stołów sędziowskich. Przy wieży ratuszowej można też zobaczyć pomnik strzelca, umieszczony na fontannie. To jeden z najbardziej charakterystycznych miejskich symboli. Oryginał wprawdzie zaginął podczas wojennej zawieruchy, ale o jego odtworzenie zadbało lokalne stowarzyszenie Towarzystwo Wzgórz Strzelińskich. Z wieży ratuszowej doskonale widać Dom Książąt Brzeskich. Ten okazały obiekt powstał na początku XVII wieku w miejscu dawnego klasztoru klarysek i w swojej historii pełnił rozmaite funkcje. Do 1675 r. był kwaterą księcia brzeskiego. Następniemieściły się w nim m.in. urząd podatkowy i sąd okręgowy. Poważnie zniszczony w 1945 r., przez kilkadziesiąt lat pozostawał w ruinie. Na początku lat 90. XX w. przeprowadzono częściową renowację budynku, w ramach której zabezpieczono go przed dalszą dewastacją. Obecnie należący do Skarbu Państwa obiekt jest niedostępny dla zwiedzających i wciąż czeka na zagospodarowanie. W jego najbliższym sąsiedztwie mieści się kolejny cenny strzeliński zabytek - kościół pw. Podwyższenia Krzyża św. Pierwotnie pełnił on funkcję świątyni przyklasztornej. Zbudowany w stylu gotyckim z miejscowego granitu, na planie krzyża z wydłużonym prezbiterium. Rzeźby i obrazy pochodzą z XVIII wieku i są głównie dziełem Jana Józefa Klimy. Uwagę zwiedzających przyciąga wspaniale utrzymany przykościelny ogród, w którym jest m.in. pomnik Papieża Jana Pawła II – dzieło artystów kamieniarzy z sąsiedniego Wiązowa. Z kościołem i dawnym klasztorem sąsiaduje jeden z najbardziej okazałych miejskich zabytków. To wybudowana w drugiej połowie XIX wieku willa zamożnego strzelińskiego lekarza Augusta Pietrulli. W tym efektownym neogotyckim budynku z cegły klinkierowej i glazurowanej mieści się obecnie siedziba lokalnego oddziału banku Santander. Na zakończenie spaceru po strzelińskim starym mieście warto choć na chwilę zatrzymać się przed charakterystycznym budynkiem poczty, który mieści się przy ul. Pocztowej. Budynek powstał w 1889 r. Na fasadzie budynku są widoczne okrągłe elementy dekoracyjne (tzw. medaliony) z symbolami telegrafu i trąbki pocztyliona. Kontynuując spacer po Strzelinie warto wspiąć się na Wzgórze Maryjne, z którym wiąże się jedna z interesujących lokalnych legend. U stóp wzniesienia, położonego w Parku Miejskim im. Armii Krajowej, miała powstać najpierw osada, która później stała się miastem. Wspomniana legenda głosi, że żona Bolka I Świdnickiego, który w 1292 r. nadał Strzelinowi prawa miejskie, ze szczytu wzgórza wypuściła strzałę. W miejscu gdzie spadła miał powstać ratusz miejski. Od XIX wieku na szczycie wzgórza działała restauracja, przy której później umieszczono pomnik niemieckiego kanclerza Bismarcka. Po wojnie, obiekt wraz z otoczeniem został niemal całkowicie zdewastowany. Obecnie na szczycie wzgórza działa strzeliński Hotel Maria. W hotelowej restauracji można się m.in. napić się pysznej kawy oraz skosztować lokalnych, strzelińskich przysmaków. Idąc w kierunku dworca kolejowego, w samym centrum miasta, na skwerze nieopodal ronda można dostrzec kamienne popiersie przedstawiające Paula Ehrlicha, laureata Nagrody Nobla. Nagrodzony za wybitne osiągniecia w immunologii i uważany z twórcę podstaw chemioterapii, naukowiec urodził się w Strzelinie. Tuż przy dworcu kolejowym znajduje się park skalny, w którym można podziwiać wydobywane w okolicach skały, stanowiące naturalne bogactwo regionu. Na terenie parku umieszczono również tablice informacyjne oraz specjalne kody QR, których aktywacja umożliwia skorzystanie z gry edukacyjnej pt. „Znajdź granit strzeliński”. W parku skalnym można również zobaczyć odrestaurowany wagonik, który służył do transportu granitu wydobywanego w strzelińskiej kopalni. Pomysłodawcą utworzenia parku skalnego była organizacja Geopark Przedgórze Sudeckie, która blisko współpracuje z gminą Strzelin. Granit to bezsprzecznie najcenniejsze lokalne bogactwo i swoisty znak rozpoznawczy Strzelina. W miejscowej kopalni jest wydobywany kamień na materiał drogowy, brukowy i kruszywa. Strzeliński granit użyto np. do odbudowy Mostu Poniatowskiego w Warszawie, budowy Pałacu Kultury i Nauki, pomnika Nike czy pomnika Papieża Jana XXIII we Wrocławiu. Strzelińska kopalnia prowadzi klasyczne wydobycie wgłębne i jest największym tego typu wyrobiskiem w Europie. Głębokość największego kamieniołomu wynosi 120 metrów, długość 650 metrów a szerokość 300 metrów. W ostatnich latach strzeliński granit wykorzystano m.in. do realizacji takich inwestycji jak: budowa odcinków autostrad A1 i A4, lotnisk w Pyrzowicach, Balicach i Szymanach, drogi S7 (k. Radomia i Olsztyna), trasy W-Z w Łodzi oraz placu pod Centrum Kongresowy m w Krakowie. Strzelińskim kamieniołomem obecnie zarządza spółka Mineral Polska. W Strzelinie przy ulicy Generała Leopolda Okulickiego działa jedna z najnowocześniejszych dolnośląskich krytych pływalni – Aquapark Granit. Na jej terenie znajdziemy basen pływacki o wymiarach 25,00 x 12,50 oraz basen rekreacyjny z licznymi miejscami masażu wodnego. Można tu skorzystać z jacuzzi, brodzika dla dzieci z parasolem wodnym i zjeżdżalni o długości 72 m. Ofertę Aquaparku Granit dodatkowo wzbogacają: profesjonalne szkoły pływania, restauracja, siłownia, sauny – fińska i parowa, gabinet masażu oraz sklep z akcesoriami sportowymi.Obiekt oczywiście dostosowano do potrzeb osób niepełnosprawnych.Więcej informacji o Aquaparku Granit można odnaleźć na stronie internetowej www.aquaparkstrzelin.pl. W sezonie letnim w Białym Kościele działa Ośrodek Wypoczynkowy "Nad Stawami", położony u zbiegu turystycznych szlaków pieszych i rowerowych. Co roku odwiedzają go tysiące turystów i wczasowiczów. Ośrodek oferuje miejsca noclegowe w 22 nowoczesnych i dobrze wyposażonych domkach letniskowych. Do dyspozycji klientów jest dostępny również nowoczesny budynek rekreacyjny, w którym ulokowano przebieralnie, toalety i bar, a także wypożyczalnia rowerów.Z Wrocławia do Białego Kościoła najłatwiej dotrzeć pociągiem, a w miejscowości, oprócz dworca kolejowego, są dwa sklepy, piekarnia, apteka, ośrodek zdrowia oraz kościół. Przy murze okalającym świątynię warto obejrzeć m.in. kamienne płyty nagrobkowe z XVII i XVIII wieku.
Miejsca o fascynującej historii
Obowiązkowym punktem turystycznej wizyty na ziemi strzelińskiej jest wyprawa na jej najwyższe wzniesienie - Gromnik (393 m n.p.m.). To najwyżej położony punkt Wzgórz Strzelińskich, szczycący się bogatą i fascynującą historią. Na jego szczycie znajdują się pozostałości po średniowiecznym grodzie, który przed wiekami był m.in. siedzibą budzącego strach groźnego rycerskiego rodu Czirnów. Turyści mogą skorzystać z wieży widokowej (godziny otwarcia można sprawdzić na stronie przeworno.pl). Na Gromnik można dotrzeć m.in. szlakiem czerwonym ze Strzelina lub szlakiem żółtym z Białego Kościoła. Warto wybrać się również na Kopę Nowoleską (383 m n.p.m.) położoną około 4,5 km. na południowy wschód od Białego Kościoła. U podnóża Kopy Nowoleskiej rozciąga się malownicza miejscowość Nowolesie, z dominującą wieżą neoromańskiegoXIX-wiecznego kościoła pod wezwaniem św. Marcina. W ołtarzu świątyni znajduje się obraz Matki Boskiej Różańcowej przeniesiony z kresowego Komarna. Obraz intronizowano w 1957 r., a w 1997 r. kościół uzyskał status Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej. Sporo atrakcji dla rowerowego i pieszego turystę czeka w okolicach Gębczyc. Duże wrażenie robi częściowo zalana kopalnia granitu, w której nadal wydobywany jest kamień. Jadąc lasem wzdłuż potężnego wyrobiska trafimy do gospodarstwa agroturystycznego „Nietoperek” zwanego przez miejscowym Domem na Kalbruchu. Stoją tu dwa charakterystyczne wapienne piece, w których powstawało kiedyś wapno, używane do celów budowlanych W ich sąsiedztwie widać dawne wyrobisko marmurów zalane wodą, w którym wydobywano pomarańczowe kryształy granatów o jubilerskiej jakości. W lesie za Gębczycami, nieopodal zalanego wyrobiska (tzw. "Szamotki"), w którym kiedyś wydobywano kaolin, warto na chwilę zboczyć z żółtego szlaku, by zobaczyć tajemniczą granitową skałkę zwaną "Marienstein”. Uważny obserwator dostrzeże na niej wyryte napisy oraz liczne próby obróbki. Prawdopodobnie już w średniowieczu próbowano rozbić skałę i wykorzystać na cele budowlane. Z nieznanych powodów tego zaniechano i kamień ocalał w całości do naszych czasów. Wędrując po zalesionych Wzgórzach Strzelińskich warto zatrzymać się przy kamiennym krzyżu, zwanym Cygańskim Kamieniem. Ten unikalny granitowy zabytek z XIV-XV w. znajdziemy między Gromnikiem a Miecznikiem. Jak głosi legenda, granitowy krzyż mieli ustawić miejscowi Cyganie w pokucie za zamordowanie dziecka. Jeżeli wierzyć tej legendzie, byłby to jedyny na Dolnym Śląsku krzyż kamienny mający związek z Cyganami. Warto podkreślić, że jest to również jedyny krzyż pojednania, wyryty w skale, bez dalszej obróbki. Zwiedzając Gromnik, warto pamiętać, że najwyższe wzniesienie Wzgórz Strzelińskich leży już na terenie sąsiedniej gminy Przeworno. Jest tam jeszcze co najmniej kilka ciekawych miejsc, które każdy turysta odwiedzić powinien. Na wschodnim stokach Gromnika, powyżej miejscowości Samborowiczki napotkamy na tzw. „Diabelską Kręgielnię” czyli charakterystyczny rozbudowany system wąwozów i parowów. Z tym miejscem wiąże się interesująca lokalna legenda o diable grającym w kręgle. W okolicach Jegłowej i Krzywiny można znaleźć kryształ górski, który będzie świetną pamiątką z wyprawy po Wzgórzach Strzelińskich. Kryształy łatwo zdobędziemy np. przy Skałce Goethego, położonej na północnym krańcu Krzywiny. Występuje tu także tzw. kwarcyt daktylowy, który jest jedną z największych osobliwości skalnych Śląska. Tutejszy kwarcyt podziwiał wybitny niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe, który w sierpniu 1790 roku, odwiedził miejscową kopalnię.
Zwiedzający ziemię strzelińską turyści bardzo chętnie zaglądają do malowniczego i obecnie nieczynnego wyrobiska kwarcytu w Jegłowej. Tam również spostrzegawczy turysta znajdzie kryształy górskie oraz inne geologiczne atrakcje. Na tych, którzy preferują odpoczynek z wędką i chcą sobie zrobić dłuższą przerwę w wyprawie, czeka komercyjne łowisko zlokalizowane w Kaszówce. Można tutaj zapolować m.in. na amura lub karpia. Warto podkreślić, że jest to jedyne takie łowisko na ziemi strzelińskiej.
Zwiedzając Wzgórza Strzelińskie trzeba obowiązkowa zajrzeć do gminy Ziębice. Na pięknej ziemi ziębickiej nie brakuje interesujących zabytków oraz dobrze oznakowanych tras pieszych i rowerowych. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji jest Źródło Cyryla zlokalizowane na terenie Lasu Miejskiego, przy czerwonym szlaku turystycznym z Ziębic na górę Gromnik i dalej, aż do Strzelina. Wypływa na wysokości 225 m n.p.m. z kamiennego muru oporowego z rzeźbioną konchą Nazwa źródła ma związek z miejscową legendą, nie opartą jednak na żadnych dokumentach. Jak głosi legenda, to król Bolesław Chrobry, w drodze do Czech, nakazał ochrzcić okolicznych mieszkańców i wznieść na wzgórzu zamek i klasztor, które zapoczątkowały nową osadę, która stała się miastem Ziębice. Źródełko do dziś jest popularnym miejscem spacerów dla mieszkańców Ziębic i okolic. Drugim obowiązkowym punktem wyprawy na ziemię ziębicką jest wspaniały zespół klasztorny w Henrykowie – dawna siedziba opactwa cystersów. To wybitne barokowe dzieło leżące na Szlaku Cysterskim, które jest prawdziwym magnesem na turystów. Henryków słynie również z tzw. "Księgi Henrykowskiej", w której utrwalono słynne słowa, uznawane za pierwsze zapisane zdanie w języku polskim - daj teraz ja pomielę a ty odpocznij ("day ut ia pobrusa a ty poziwai"). Księga jest cennym dokumentem historycznym, prawniczym i językowym.
źródło: https://www.strzelin.pl/
Co tu dużo gadać - super gadżety - pozdrawiam ;)
OdpowiedzUsuń