.png){kind=small}
https://www.facebook.com/109830831554634
Wołów (łac. Wolavia, niem. Wohlau, cz. Volov) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie wołowskim, leżące na Wale Trzebnickim na Dolnym Śląsku. Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Wołów, a także powiatu.
Położone na wysokości 108 m n.p.m.na południowo-zachodnich stokach Wzgórz Trzebnickich (zw. potocznie Kocimi Górami, z niemieckiego: Katzengebirge), stanowiącymi środkową część Wału Trzebnickiego, łagodnie opadającymi na południe i zachód w pradolinę Odry, a na północy w pradolinę Baryczy. Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 18,54 km². Od 1945 miasto należy do województwa z siedzibą we Wrocławiu (z wyjątkiem krótkiego okresu przejściowego w 1945, kiedy siedziba znajdowała się w Trzebnicy, a potem w Legnicy, obecnie Legnica), które wielokrotnie zmieniało granice i nazwę na skutek reform podziału administracyjnego kraju (1946, 1950, 1957, 1975, 1998).
W krajobrazie dominują pola uprawne, łąki i lasy. Na północny zachód od miasta rozciąga się Park Krajobrazowy Doliny Jezierzycy (7953 ha), do której wpływa rzeczka Juszka oddzielająca Wołów od Krzywego Wołowa. W obrębie PK Doliny Jezierzycy znajduje się ścisły rezerwat przyrody Uroczysko Wrzosy (576 ha).
ZARYS HISTORYCZNY:
Okres przedpiastowski
Ziemia wołowska dzieliła historię rejonu Dolnego Śląska, który w VII w. został zasiedlony przez lechickie plemiona słowiańskie (m.in. Trzebowian). Potem znalazł się w obrębie państwa Wielkich Moraw (IX–X w.), a ok. 990 został włączony do państwa Mieszka I.
W Polsce piastowskiej
Wołów to jedno z najstarszych miast śląskich, wspomniane w 1157, kiedy Władysław II Wygnaniec nakazał budowę zamku drewnianego (na palach) na bagnistych terenach nad rzeką Juszką; obok zamku rozwinęła się osada. Miasto otrzymało prawa miejskie ok. 1285, prawdopodobnie było lokowane przez jednego z Piastów głogowskich – Przemka ścinawskiego (najstarsza zachowana pieczęć z herbem miasta pochodzi z 1473), potem nastąpił napływ osadników niemieckich, przedmieścia – gdzie obecnie jest zlokalizowane więzienie – długo zamieszkane były głównie przez ludność polską. Polskie nazwiska występowały tam jeszcze w końcu XIX w., a nazwa tych przedmieść Polska Wieś (Polnischdorf) przetrwała aż do lat 30. XX w. Pod koniec XIII w. miasto i okolice zostały zniszczone przez jedno z najsilniejszych na obecnych ziemiach polskich trzęsień ziemi. Na miejscu drewnianego zamku w połowie XIV w. książę oleśnicki Konrad I wzniósł murowany zamek z cegły.
W Królestwie Czech
W 1392 Wołów przyłączono do luksemburskiego Królestwa Czech. Miejsce sądów książęcych (hofgericht). W XIV i XV w. uformowały się władze miejskie (rada i burmistrz). Miasto było lokalnym ośrodkiem władzy z własną mennicą do 1492, kiedy stało się własnością króla czeskiego Władysława II Jagiellończyka (1456–1516).
W państwie Habsburgów
W 1526 wraz z Czechami Wołów wchodzi w skład państwa austriackich Habsburgów. W XVI w. wołowski zamek jest rozbudowany. Miasto nawiedzały zarazy, z których najstraszniejszą była epidemia dżumy z 1585. Przy życiu pozostało tylko 375 mieszkańców miasta i przedmieść. W XVI-XVII w. Wołów to znany ośrodek sukiennictwa i handlu, większość mieszkańców staje się ewangelikami. Wojna trzydziestoletnia zrujnowała miasto i region (ludność miasta zmalała o połowę). Od 1523 miasto było własnością Piastów legnicko-brzeskich, od 1653 do 1675 stolicą samodzielnego księstwa. Od 1675 po śmierci ostatniego śląskiego Piasta, księcia brzesko-legnicko-wołowskiego Jerzego IV Wilhelma, księstwo wołowskie znalazło się pod bezpośrednim zwierzchnictwem Habsburgów. 12 maja 1689 ogromny pożar zniszczył większość zabudowań, w tym ratusz, kościół i szkołę. W latach 1705–1711 cesarz Józef I Habsburg, zwolennik merkantylizmu, uwolnił chłopów od pańszczyzny w księstwie legnicko-brzesko-wołowskim, mimo sprzeciwu miejscowej arystokracji. Skutkiem było zwiększenie produkcji rolnej i zamożności miasta. Jednak wkrótce Józef I spowodował zapaść ekonomiczną, zmuszając ewangelickich chłopów do emigracji do Transylwanii i wyludniając w ten sposób okolice Wołowa. Józef I nie mógł jednak zmusić ewangelickich mieszczan wołowskich do zmiany wyznania na katolickie, ponieważ wolność wyznania gwarantował im pokój westfalski. Okres kontrreformacji zaznaczył się w Wołowie budową klasztoru i kościoła karmelitów (obecnie św. Karola Boromeusza).
W Królestwie Prus i w Niemczech
W 1742 Wołów został przyłączony do Królestwa Prus w wyniku I wojny śląskiej. Od tego czasu stał się miastem garnizonowym wojsk pruskich. Kolejny pożar w 1781 spowodował upadek miasta oraz jego stopniową odbudowę, przy czym ze względów bezpieczeństwa wznoszono budynki z cegły, kryte dachówką. Rozebrano również częściowo mury miejskie. Od 1816 siedziba powiatu. Otwarcie linii kolejowej Wrocław – Berlin i Szczecin 1 sierpnia 1874 r. oraz rozbudowa dróg i infrastruktury miejskiej spowodowało ożywienie ekonomiczne. W wyborach do Reichstagu 5 marca 1933 NSDAP otrzymała wyjątkowo wysokie poparcie wynoszące 60,7%. W czasie II wojny światowej w mieście istniała baza zaopatrzeniowa formacji SS.
W Polsce
Zdobyte przez 13 Armię I Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej 26 stycznia 1945 i przyłączone do Polski. Zabudowa zniszczona w 70%. Po II wojnie światowej zasiedlone w większości przez osoby wysiedlone z dawnych obszarów wschodnich II Rzeczypospolitej (głównie z dawnego województwa wileńskiego i tarnopolskiego), repatriantów (np. z Francji, Związku Radzieckiego) oraz przez ludność łemkowską wysiedloną z Bieszczadów i innych obszarów obecnej Polski południowo-wschodniej (do 1948 osiedlono w d. powiecie wołowskim 2800 osób po zakończeniu Akcji „Wisła”). Praktycznie nie było tutaj polskich autochtonów ani też nie ostała się ludność niemiecka (w większości ewakuowana przed zdobyciem miasta przez Armię Czerwoną). Wołów stał się także miejscem osiedlenia zakonu (w założeniu kaplicy św. Józefa przy ul. Poznańskiej) benedyktynek ormiańskich ze Lwowa. Jednakże z powodu braku rodzimych powołań i faktycznego zaniku społeczności ormiańskiej w granicach powojennej Polski zdecydowały się one, w 1961, na konwersję na obrządek łaciński. Po wojnie znaczna rozbudowa i modernizacja miasta jako lokalnego ośrodka usługowo-przemysłowego. O dobrej sytuacji współczesnego Wołowa świadczy stale rosnąca liczba mieszkańców (w 1939 miasto wraz z Krzywym Wołowem liczyło tylko 7971 mieszkańców). Ponadto w więzieniu ZK Wołów przebywa jednorazowo ok. 1400 penitencjariuszy. 19 sierpnia 1962 w Wołowie miał miejsce napad na bank, największy w historii Polski pod względem wysokości łupu (12 531 000 zł). W styczniu 1965 roku odsłonięto pomnik Powrotu do Macierzy ziemi wołowskiej. W 2005 otworzono Ośrodek Sportu i Rekreacji (na miejscu przedwojennego basenu) z ośmiotorowym, 50-metrowym otwartym basenem, na którym odbyły się w lipcu 2006 roku pierwsze w Wołowie ogólnopolskie zawody pływackie (Mistrzostwa Polski Juniorów 16-letnich).
WARTO ZOBACZYĆ:
ośrodek historyczny miasta
zespół klasztorny karmelitów, z lat 1712–1724:
kościół obecnie parafialny pw. św. Karola Boromeusza, barokowy z lat 1712–1724
klasztor – budynek poklasztorny, obecnie plebania
kościół św. Wawrzyńca gotycki z XV w., przebudowany w latach 1701–1711, wystrój wnętrza barokowy, renesansowe i barokowe epitafia mieszczan wołowskich, pierwotnie katolicki, od połowy XVI w. do 1973 r. protestancki, od 1998 r. kościół parafialny parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wawrzyńca. We wnętrzu unikatowe barokowe organy Adama Horatia Caspariniego z 1716 r. Od 2001 r. miejsce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej
figura Matki Boskiej – kolumna maryjna w otoczeniu Aniołów, pl. Zamkowy, z 1733 r., przed zamkiem
cmentarz katolicki, nieczynny, z połowy XVII w., ul. Piłsudskiego, d. Fornalskiej
kaplica pw. Świętego Krzyża, z 1676 r., XIX/XX w.
zamek piastowski z pierwszej połowy XIV w., wielokrotnie przebudowywany w: 1578 r., XIX w., obecny kształt nadano mu w latach 1923–1928 – XX w. Na pierwszym piętrze gotycki kamienny portal
mury miejskie, z XIV-XV w., fragmenty średniowiecznych murów obronnych wraz z pomnikiem „wołowskich byków”
ratusz, z drugiej poł. XV w., w XVI w rozbudowany o izbę celną i dom wagi, wielokrotnie przebudowywany w: XVII/XVIII w. w stylu barokowym, w l. 1820–1840 restaurowany, w latach 1918–1922 rozbudowano część północną, odbudowany po zniszczeniach w latach 1958–1962. Na południowej ścianie kamienne średniowieczne znaki cechowe
pałac, pl. Piłsudskiego 23, z drugiej połowy XVIII w., przebudowany w końcu XIX w.
dom, obecnie sąd, Rynek 26, z końca XVII w., przebudowany w początkach XX w.
Wołów – Gancarz (Gąsior)
cmentarz, zamknięty, z 1919 r.
budynek bramny z fragmentami ogrodzenia, z 1919 r.
inne zabytki:
budynek wagi. obok ratusz, zrekonstruowany
więzienie wybudowane w latach 1891–1893 w tzw. systemie pensylwańskim na planie krzyża na miejscu starszego i małego więzienia pomocniczego. Od końca 1944 r. Niemcy przetrzymywali i mordowali w nim jeńców z powstania warszawskiego; od stycznia 1945 r. do początku 1949 r. w rękach radzieckiego NKWD, które więziło tu i także mordowało głównie byłych żołnierzy armii Własowa. W drugiej połowie 1949 r. przejęte przez władze PRL, które w latach 50. oraz 80. XX w. przetrzymywały w nim więźniów politycznych. Prawdopodobnie to więzienie (ZK Wołów) wspomina Marek Hłasko w opowiadaniu Sowa, córka piekarza z 1968 r.
zespół opactwa oo. cystersów z budynkami poklasztornymi w Lubiąż, znajduje się na terenie gminy Wołów.
źródło: www.wolow.pl; Wikipedia
Gratuluje ;)
OdpowiedzUsuńMam do Ciebie pytanie - odezwij się do mnie na maila: lukasz.stanczuk24@interia.pl