MIASTO BRANIEWO

 

 

 

http://www.braniewo.pl/

 

https://www.facebook.com/UMBraniewa/

PLAN MIASTA BRANIEWA:

www.wydawnictwo-pik.pl/upload/file/337.pdf

Biuletyn Miejski BRANIEWO.PL

 http://www.braniewo.pl/aktualnosci/biuletyn-miejski-braniewo-pl

  Bogato ilustrowany biuletyn miej-
ski „Braniewo.pl" to odpowiedź na
oczekiwania Mieszkańców i zwiększenie
zakresu informowania ich nt. najważniej-
szych wydarzeń kulturalnych, sportowych,
społecznych, a także zadań oraz inwestycji
realizowanych w naszym mieście.

 

Braniewo (niem. Braunsberg) – miasto na Warmii w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba powiatu braniewskiego. Położone jest na Równinie Warmińskiej, nad rzeką Pasłęką w pobliżu ujścia do Zalewu Wiślanego. Najstarsze miasto na Warmii i jej pierwsza stolica. Dawniej port morski i miasto hanzeatyckie. W latach 1466–1772 w obrębie Korony Królestwa Polskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa elbląskiego. Braniewo zajmuje 12,4 km2 powierzchni i położone jest w północno-wschodniej części kraju, w niewielkiej odległości od granicy Unii Europejskiej z Obwodem Kaliningradzkim Rosji. Geograficznie leży na północno-zachodnim skraju Równiny Warmińskiej i Wybrzeża Staropruskiego, tuż przy ujściu rzeki Pasłęki do wschodniej części Zalewu Wiślanego. Braniewo jest miastem powiatowym, w skład którego wchodzi 7 gmin miejsko – wiejskich. Miasto należy do województwa Warmińsko - Mazurskiego. Braniewo położone jest nad rzeką Pasłęką, która jest cenną ostoją bobrów  i na całej swojej długości objęta jest ochroną  w ramach Europejskiej Sieci NATURA 2000. Na terenie miasta znajduje się najmniejszy w Polsce i jedyny  w województwie ogród botaniczno - zoologiczny ,  zorganizowany ponad 50 lat temu  w średniowiecznej fosie obronnej, na terenie przedwojennego ogrodu botanicznego. Przez miasto Braniewo przebiegają międzynarodowe szlaki komunikacyjne, które stanowią najkrótsze połączenie Europy Zachodniej z Północno-Wschodnią. W Braniewie nagrywane były sceny do filmu „Wkrótce nadejdą bracia”, reż. Kazimierz Kutz.

Branże o największym potencjale rozwojowym:
    logistyka
    transport
    handel
    turystyka

Charakter miasta – turystyczne z dobrze działającą branżą logistyki i przeładunków międzynarodowych 

ZARYS HISTORYCZNY:

Braniewo uzyskało prawa miejskie dwukrotnie: w 1254 i na prawie lubeckim w roku 1284. Jest jednym z najstarszych miast Polski i najstarszym na Warmii. Braniewo było pierwszą stolicą Warmii. Braniewo zapisało się także jako jeden  z najważniejszych ośrodków szkolnictwa i nauki w Polsce. Przez lata miasto nazywano „Atenami Północy”. W 1565 r. kardynał Stanisław Hozjusz sprowadził do Braniewa jezuitów. To oni założyli tu pierwsze w Polsce kolegium, seminarium diecezjalne  oraz papieskie, które zapewniło miastu międzynarodową sławę. 12 czerwca 1812 przez Braniewo przejeżdżał Napoleon. Zatrzymał się na krótko przed ratuszem, wysłuchał dzwonu  rozbrzmiewającego z kościoła p.w. św. Katarzyny i stwierdził, że chciałby go mieć w Paryżu. Dzwon ten, „dźwiękowy świadek przeszłości Braniewa”, wisi do dziś w dzwonnicy klasztoru benedyktynek Korneliműnster w pobliżu Aachen.
II Wojna Światowa - W czasie II wojny światowej miasto zostało zniszczone w 85%.

BRANIEWO - Pierwsze miasto Warmii

Na początku XIII wieku wybrzeża Zalewu Wiślanego zamieszkane były przez staropruskie plemię Warmów. W 1210 roku na krótko ziemie te opanował król duński Waldemar II Zwycięski. W roku 1237 do wybrzeży Zalewu Wiślanego dotarli Krzyżacy, którzy prowadzili skutecznie – przy wsparciu również rycerstwa polskiego – podbój Prus. W roku 1239 Krzyżacy podbili plemienną Warmię. Prawdopodobnie już pod koniec lat 30. rycerze zakonni założyli nad dolną Pasłęką drewniany zamek, który miał kontrolować przeprawę przez rzekę oraz jej niedalekie ujście do Zalewu. Wokół zamku wkrótce powstała osada. Według niektórych badaczy zamek i osada stanęły na miejscu dawnego staropruskiego grodu, jednak hipoteza ta nie znajduje potwierdzenia ani w źródłach pisanych, ani archeologicznych. Pierwsza osada przyzamkowa powstała około 1240 roku i już w 1242 roku została najechana i zniszczona przez Prusów. W 1243 roku teren wokół miasta wszedł w obręb dominium biskupa warmińskiego, który w tym miejscu postanowił ulokować siedzibę biskupstwa. Jednak w odbudowie przeszkodziło I powstanie pruskie. Po pokonaniu Prusów i zawarciu układu pokojowego przystąpiono około 1250 roku do odbudowy zamku i miasta, przy czym zmieniono lokację na prawy brzeg rzeki. W roku 1254 pierwszy biskup warmiński Anzelm z Miśni nadał osadzie prawa miejskie na prawie lubeckim. Miastu nadano nazwę Brunsberg, która z czasem przybrała formę Braunsberg. W 1261 roku gród uległ całkowitemu zniszczeniu w wyniku II powstania pruskiego. W 1274 roku miasto zostało wzniesione ponownie na nowym miejscu (ponownie na lewym brzegu rzeki) i 1 kwietnia 1284 roku otrzymało z rąk biskupa Henryka Fleminga nową lokację ponownie na prawie lubeckim. Po roku 1273 roku został wzniesiony murowany zamek biskupi, następnie rozbudowany pod koniec XIII i w XIV w. (zamek ten został rozebrany w latach 1873–1874 oraz 1928–1930, jedyną jego pozostałością jest wieża bramna z kaplicą św. Andrzeja). Braniewo jest najstarszym miastem na Warmii. Było też pierwszą siedzibą biskupów warmińskich i siedzibą katedry diecezjalnej oraz funkcjonującej przy katedrze kapituły warmińskiej, można je zatem uznać za pierwszą stolicę Warmii. Jednak już w 1278 roku Henryk Fleming po zniszczeniach pruskich przeniósł stolicę biskupstwa – katedrę i kapitułę – do Fromborka. Natomiast w 1340 roku przeniesiono z Braniewa również siedzibę biskupów, początkowo na krótko do Ornety, a w 1350 roku do Lidzbarka Warmińskiego. Komornictwo braniewskie było jednym z siedmiu komornictw na Warmii podlegającym władzy biskupów warmińskich (pozostałe trzy podlegały władzy kapituły). Od XIII wieku miasto było ważnym ośrodkiem handlowym oraz jedynym warmińskim portem morskim (dopiero pod koniec XVIII wieku zdegradowanym przez port w Piławie). Od 1358 roku było członkiem Hanzy, co zapewniało mu kupiecką autonomię w granicach warmińskiego dominium biskupiego.Z miast Warmii tylko Braniewo i Frombork były lokowane na prawie lubeckim, co związane było z ich nadmorskim charakterem i przynależnością do Zawiązku Hanzeatyckiego (pozostałe miasta Warmii lokowane były na prawie chełmińskim). W czasie wojen polsko-krzyżackich miasto wystawiało oddziały, które walczyły po stronie krzyżackiej. W bitwie pod Grunwaldem miasto Braniewo wystawiło własną chorągiew (liczącą prawdopodobnie około 200–500 zbrojnych), niezależnie od dwóch pozostałych warmińskich chorągwi – biskupiej i kapitulnej. Chorągiew braniewska znakowała się banderą z dwoma krzyżami, białym i czarnym, co nawiązywało do symboliki hanzeatyckiej. Ze względu na szybki rozwój miasta, a być może w celu osłabienia rosnącego znaczenie mieszczan, w 1342 roku obok „starej Brunsbergi” biskup Herman z Pragi założył konkurencyjne Nowe Miasto, położone na drugim (prawym) brzegu Pasłęki. Nowe Miasto nie osiągnęło większego znaczenia, a w 1773 roku zostało połączone administracyjnie ze starym miastem. Okres pruski - W wyniku pierwszego rozbioru oraz sekularyzacji Warmii w 1772 roku anektowane przez Prusy Braniewo zostało stolicą powiatu w prowincji Prusy Wschodnie (rejencja królewiecka) oraz siedzibą garnizonu. Burzliwie się rozwijało (szkolnictwo, stocznia, drobny przemysł i rzemiosło). Brunsberg i okolice pozostały katolicką wyspą w morzu pruskiego protestantyzmu. Do końca XVIII w. znajdował się tu port handlowy oraz stocznia (do 1905 r.), w której budowano statki morskie. W 1807 (patrz: bitwa o Braniewo) i 1812 roku miasto było zajmowane przez armię napoleońską. W 1852 roku to tutaj otwarto pierwszą w Prusach linię kolejową na odcinku Braniewo-Kwidzyn. Na początku XIX wieku społeczność żydowska w Braniewie liczyła kilka rodzin. W 1854 roku zbudowano w Braniewie synagogę (przy Fleischerstraße), która istniała do 1938 roku. W latach 80. XIX wieku liczba Żydów wzrosła do 170 osób. Skupili się głównie w Nowym Mieście. Przy Lindenstraße mieścił się dom modlitewny. Cmentarz żydowski zlokalizowany był przy Bahnhofstraße. W 1853 roku honorowe obywatelstwo miasta otrzymał lekarz Jacob Jacobson[22]. W 1887 roku powstała Szkoła Rolnicza, jedna z pierwszych w Prusach Wschodnich, w 1919 roku miasto zostało zelektryfikowane. W chwili wybuchu II wojny światowej liczyło 21 tys. mieszkańców. W 1932 roku w Braniewie miała siedzibę okręgowa gmina synagogalna. Podczas Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku spalono synagogę i sprofanowano cmentarz. W 1939 roku w Braniewie mieszkało już tylko 10 Żydów. Zdobycie i powrót do Polski - W lutym i marcu 1945 roku wskutek walk Armii Czerwonej z wojskami hitlerowskimi śmierć (likwidacja tzw. kotła braniewskiego) poniosły tysiące cywili, w przeważającej części uchodźców z Prus Wschodnich. Liczyli oni na ewakuację drogą morską z Mierzei Wiślanej, a ponieśli śmierć podczas bombardowania Braniewa oraz skutego lodem Zalewu Wiślanego.20 marca 1945 roku oddziały 5 Armii Pancernej Gwardii, 48 Armii i 50 Armii 3 Frontu Białoruskiego pod dowództwem marszałka Aleksandra Wasilewskiego przełamały opór wojsk hitlerowskich i zajęły Braniewo (patrz: operacja wschodniopruska). W wyniku walk Braniewo zostało zniszczone (w 85%). Na założonym na zachód od miasta cmentarzu pochowano 31 371 żołnierzy Armii Czerwonej, którzy polegli w walkach w rejonie Zalewu Wiślanego, przy zajmowaniu Iławy, Barczewa, Kętrzyna, Reszla, Nidzicy i Szczytna (znajduje się tu 750 zbiorowych mogił i 18 grobów generalicji). Cmentarz Żołnierzy Armii Radzieckiej w Braniewie jest największą w Europie nekropolią pod względem liczby pochowanych żołnierzy Armii Czerwonej. Większość grobów jest bezimienna. Po II wojnie światowej przywrócono przedrozbiorową, słowiańską nazwę miasta – Braniewo. Nie odbudowano starego miasta (chociaż było to możliwe), w tym ratusza i słynnego Kamiennego Domu, stawiając w zamian pawilony handlowe z prefabrykatów. Braniewo było najbardziej zniszczonym miastem na Warmii i w województwie, w którym się obecnie znajduje, a także jednym z najbardziej zniszczonych miast Polski w 1945 roku. W latach 1975–1998 miasto było siedzibą urzędu gminy w północno-wschodniej części województwa elbląskiego. Od 1999 roku należy do województwa warmińsko-mazurskiego i jest siedzibą powiatu.

TRADYCJE PIWOWARSKIE:

Tradycja warzenia piwa w Braniewie sięga XVI wieku. Na przełomie XVIII i XIX wieku zanikła, by jednak odrodzić się w 1854 roku. Braniewski Browar bardzo szybko zasłynął z wysokiej jakości piwa, które później zaczął eksportować nawet do Szwecji. Po latach przerwy powracamy także do tradycji organizacji najważniejszej letniej imprezy miejskiej - Piwowarów, a obecny program wydarzenia jest tak rozbudowany, jak nigdy przedtem!

WARTO ZOBACZYĆ:

    Bazylika św. Katarzyny – kościół z lat 1343–1442
    Wieża bramna dawnego Zamku Biskupiego jest jedynym ocalałym fragmentem zamku. W pomieszczeniu na piętrze mieści się kaplica św. Andrzeja.
    Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego. Kościół parafialny pw. Krzyża Świętego, położony nad rzeką Pasłęką, na północ od starego miasta. Kościół został wybudowany przez jezuitów w latach 1722–1747. Znajdujący się tu obraz Tron Łaski, namalowany przez Lorenza Maaßa, został uszkodzony (postrzelony) przez Szwedów w 1626 roku. Ołtarz główny i boczne wykonane w reszelskim warsztacie Jana Chrystiana Schmidta. Z kolei ambona wykonana została przez Jana Freya.
    Dom prowincjalny Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny w Braniewie
    Cmentarz przy ul. Olsztyńskiej z kaplicą św. Rocha
    Budynek Collegium Hosianum
    Kościół św. Trójcy (obecnie cerkiew greckokatolicka). Położony w obrębie Nowego Miasta (był kościołem parafialnym), budowla salowa z trójbocznym zamknięciem od wschodu, powstał na początku XVI w. Zakrystia i kruchta pochodzą z lat 1681–1686. Ołtarz główny był późnobarokowy, pochodził z warsztatu Jana Freya.
    Kościół parafialny św. Antoniego (przed 1945 r. ewangelicki) z XIX w.
    Cerkiew prawosławna pw. Przemienienia Pańskiego (parafialna) przy ul. Wspólnej (przed 1949 kaplica ewangelicka).
    Dom konwertytów z 1718 roku, przy ulicy Botanicznej 11
    Wieża Młyna Kieratowego – XIV-wieczna baszta w południowo-zachodnim narożu dawnego Starego Miasta w Braniewie, stanowiąca element wewnętrznego muru obronnego
    Pozostałości obwarowań miejskich
    Domy na ul. Kościuszki z 3 ćw. XIX w., bez cech stylowych wzniesione na piwnicach z w. XVIII.
    Spichlerz Mariacki z XIX w.
    Dworzec kolejowy
    Szkoła podstawowa nr 6 oraz Gimnazjum nr 1
    Szkoła podstawowa nr 5
    Budynki stajenne przy ul. Moniuszki wybudowane w latach 1889–1891 (na listę zabytków wpisane w roku 2007). Dawna hodowla koni rasy trakeńskiej i sztumskiej. Po 1945 roku funkcjonowało tam Państwowe Stado Ogierów Braniewo, obecnie część budynków użytkuje sportowy klub jeździecki
    Budynek urzędu miasta (niem. Kreishaus)
    Budynek Sądu Rejonowego w Braniewie
    Ratusz (niezachowany)
    Wieża Klesza – XIV-wieczna w północno-zachodnim narożu dawnego Starego Miasta w Braniewie, stanowiąca element wewnętrznego muru obronnego, a później Collegium Hosianum

źródło: www.braniewo.pl; Wikipedia