Świecie – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
Siedziba gminy to Świecie.
Świecie to dynamicznie rozwijająca się, niespełna 32-tysięczna gmina, położona na Pojezierzu Pomorskim u ujścia rzeki Wdy do Wisły w województwie kujawsko-pomorskim.
Świecie stanowi ważny węzeł komunikacyjny. Zbiegają się tu drogi krajowe nr 1 i 5 (budowana obecnie trasa S5), łączące południe Polski z aglomeracją trójmiejską (Gdańsk, Gdynia, Sopot). W odległości 12 km od granic miasta przebiega autostrada A1
Świecie należy do ważniejszych ośrodków gospodarczych południowego Pomorza, na co niewątpliwy wpływ ma usytuowanie na terenie miasta jednego z największych w kraju przedsiębiorstw przemysłu papierniczego – Mondi Świecie S.A. wraz z licznymi współpracującymi firmami.
Miasto ma dobrze rozwiniętą infrastrukturę oraz zaplecze rekreacyjne i sportowe, ze stadionem i halą widowiskowo – sportową na 1350 miejsc. Dzięki gęstej sieci szlaków turystycznych region jest jednym z ciekawszych zakątków województwa kujawsko-pomorskiego.
Gmina Świecie to także miejsce do odpoczynku – 3 km od miasta leży jezioro Deczno z ośrodkiem wypoczynkowym, w którym znajduje się strzeżone kąpielisko, wypożyczalnia sprzętu wodnego i kawiarnia.
Świecie to jedno z najstarszych miast pomorskich, znane z zachowanych zabytków (m.in. średniowieczny zamek i fara) oraz z cyklicznych imprez kulturalnych. Do najważniejszych należą m.in. Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Dętych i Maraton Piosenki Osobistej „Nocne śpiewanie”.
ZARYS HISTORYCZNY:
Nazwa Świecie pochodzi od pierwiastka świeca, świecić. Prawdopodobnie oznaczała gród mający świecące mury, leżący na jasnej polanie lub posiadający wieżę, na której płonęło ognisko.
Świecie, położone przy ujściu Wdy do Wisły w północnej części województwa kujawsko-pomorskiego, należy do najstarszych miast pomorskich i nadwiślańskich. Pierwsze pisemne wzmianki o Świeciu pochodzą z 1198 r., kiedy to wspomina się o nim jako stolicy udzielnego księstwa, siedzibie księcia Grzymisława.
Badania archeologiczne wykazują, że już we wczesnym średniowieczu istniała tu osada rybacka, choć nie udało się jednoznacznie potwierdzić pierwotnej lokacji grodu na wysokim, lewym brzegu Wdy.
Informacje zawarte w kronice pruskiej Piotra z Duisburga wskazują, iż około 1242 r. książę Świętopełk II, po zdobyciu przez Krzyżaków grodu w Sartowicach, spełniającego rolę komory celnej na Wiśle, przeniósł Świecie w widły rzek Wdy i Wisły. Jednakże i ten gród, wymieniany jako stolica kasztelanii oraz stolica dzielnicy, a nawet całego księstwa, w roku 1309 został zdobyty przez Krzyżaków i włączony do Państwa Zakonnego.
Krzyżacy zdecydowali się na utworzenie w Świeciu komturstwa około 1320 r. Zakon, doceniając znaczenie polityczno – gospodarcze Ziemi Świeckiej, w roku 1335 zaczął wznosić murowaną warownię w widłach Wisły i Wdy. W 1338 r. Świecie otrzymało przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim, a ukończony w 1350 r. zamek wkrótce stał się siedzibą komturów. Po przegranej bitwie grunwaldzkiej wojska Władysława Jagiełły zajęły miasto, jednakże Świecie powróciło w granice Królestwa Polskiego dopiero na mocy II pokoju toruńskiego w roku 1466.
Wielkie przenosiny
Dzięki dogodnemu położeniu geograficznemu nad brzegiem Wisły oraz na przecięciu szlaków handlowych, bursztynowego i wiążącego Pomorze Zachodnie z Mazurami, Warmią i Litwą, Świecie rozwijało się bardzo dynamicznie. Do bogacącego się miasta ściągali osadnicy z odległych krajów: Holendrzy, Szkoci, Niemcy, Żydzi. Jednakże już w XVII w. miasto nawiedziły poważne kryzysy. Wiązały się one zarówno ze zniszczeniami, spowodowanymi działaniami wojennymi podczas potopu szwedzkiego, jak i zarazą zwaną „czarną śmiercią”, które stały się przyczynami znacznego wyludnienia. Miasto ze zniszczeń odbudowywało się przez kilkadziesiąt lat.
W 1772 r., w wyniku traktatu rozbiorowego, Świecie znalazło się pod rządami pruskimi. Po odbudowie ze zniszczeń, w 1818 r. miasto stało się siedzibą nowo utworzonego powiatu.
W 1854 r. po jednej z większych powodzi, która uszkodziła prawie wszystkie budynki, podjęto decyzję o przenosinach miasta na lewy brzeg Wdy wraz ze wszystkimi mieszkańcami. Trwały one do końca 1885 r. Druga połowa XIX w. przyniosła ponowny rozkwit Świecia. Uruchomiono wówczas cukrownię, tartak, elektrownię, rzeźnię, browar, a także młyn w Przechowie. Doprowadzono również linię kolejową.
Miasto papieru
Wraz z zakończeniem I wojny światowej w styczniu 1920 r. skończył się okres panowania pruskiego. Świecie powróciło do Rzeczypospolitej a pierwszym komisarycznym burmistrzem wybrano Leona Neumanna. W okresie międzywojennym miasto rozwijało się dynamicznie. W przeddzień wybuchu II wojny światowej liczyło już około 9,5 tys. mieszkańców (dla porównania w 1921 r. Świecie miało 7,4 tys. ludności).
3 września 1939 r. miasto zajęli Niemcy. Okupacja hitlerowska przyniosła śmierć tysiącom mieszkańców Świecia i okolic. Między innymi wymordowano personel oraz 1350 pacjentów zakładu psychiatrycznego. Miasto zostało wyzwolone spod okupacji, wspólnymi siłami wojsk polskich i radzieckich, 10 lutego 1945 r.
Po II wojnie światowej Świecie stało się prężnym ośrodkiem gospodarczym. Przełomowym momentem dla rozwoju ekonomicznego miasta była decyzja o lokalizacji w Świeciu giganta przemysłu papierniczego – Zakładów Celulozy i Papieru (obecnie Mondi Świecie S.A.). Budowa zakładu rozpoczęła się 9 maja 1961 r. i od tego czasu liczba mieszkańców miasta zaczęła rosnąć z roku na rok. W 1961 r. Świecie liczyło 13,5 tys. mieszkańców, w 1972 r. prawie 20 tys., a obecnie 25,7 tys. Zmienił się również profil społeczno – gospodarczy gminy z rolniczego na przemysłowy, co pociągnęło za sobą liczne nowe inwestycje oraz napływ wykształconej i wyspecjalizowanej kadry.
WARTO ZOBACZYĆ:
drewniany dom podcieniowy nr 21 z 1770 roku w Chrystkowie,
szachulcowy młyn wodny z 1888 roku w Grucznie,
zespół dworski w Polskim Konopacie, obejmujący: dwór z drugiej połowy XIX w.; park z początku XIX w.; spichrz z ok. 1860; kuźnię z 1865,
zespół dworski w Sartowicach, obejmujący: dwór z 1792; park z XVIII/XIX w.; kaplicę dworska, obecnie kościół parafii pod wezwaniem św. Barbary z 1850 roku,
kościół parafii pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Matki Boskiej Częstochowskiej z XV-XVII w. w Świeciu,
zespół klasztorny bernardynów z XVII-XX w. w Świeciu, obejmujący: kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny; klasztor, obecnie szpital dla nerwowo chorych,
zespół kościelny przy ul. Ogrodowej 2 w Świeciu, obejmujący: kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli z lat 1892-1894; dom dziekana, obecnie plebania z początku XX w.; pastorówkę, obecnie organistówka z 1893 roku,
mury miejskie z sześcioma basztami i fragmentem Bramy Chełmińskiej z lat 1375-1392 w Świeciu,
ruiny zamku krzyżackiego z połowy XIV w. w Świeciu,
ratusz, obecnie Pałac Ślubów z lat 1870-1879 w Świeciu,
budynek Urzędu Miasta z lat 1880-1885, przy ul. Wojska Polskiego 124 w Świeciu,
Izba Regionalna w Świeciu,
zespół młyna przy ul. Wojska Polskiego 4 i 6 w Świeciu, obejmujący: młyn zbożowy murowano-szachulcowy z lat 1860-1864; dom młynarza,
drewniana chata nr 1 z ok. 1820 roku w Topolinku,
źródło: www.swiecie.eu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz