Zagórów – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie konińskim.
Siedzibą władz gminy jest miasto Zagórów.
Zagórów to miasto położone blisko rzeki Warty w powiecie słupeckim województwa wielkopolskiego. Zajmuje powierzchnię 3,44 km2 i liczy 2985 mieszkańców. Jest stolicą gminy miejsko-wiejskiej o łącznym obszarze 159,71 km2 i 9079 mieszkańców.
Układ urbanistyczny Zagórowa jest wydłużony, równoległy do Warty. Czytelne są w nim pozostałości pierwotnej osady w kształcie owalnicy o wymiarach ok. 105×450 m, rozciągniętej wzdłuż dawnego traktu z Pyzdr do Konina. Zabudowa miasta, wokół Dużego Rynku, w dużej mierze jest parterowa, z niektórymi domami jeszcze z 2 poł. XIX w. Cechą charakterystyczną są indywidualnie wykonywane solidne drzwi wejściowe do nich.
Ośrodkiem miasta jest Duży Rynek – obszerny plac wytyczony podczas lokacji, na którym stoją pomniki poległych za wolność Ojczyzny z 1979 r. i zrekonstruowany w 2003 r. przedwojenny pomnik ku czci żołnierzy z lat 1918-20. Dalej na wschód, przy ul. Konińskiej, wznosi się kościół ewangelicko-augsburski z 1884 r. Przy nim znajdują się dawna pastorówka z 1938 r. i dom kantora z 1913 r. (obecnie nieczynne).
ZARYS HISTORYCZNY:
Pierwsza wzmianka o wsi Zagorovo z 1145 roku mówi, iż jest ona własnością opactwa cysterskiego w Lądzie.
Dzięki staraniom opatów lądzkich król Władysław Jagiełło w 1407 w Niepołomicach nadaje prawa miejskie dla Zagórowa. Obok wielu innych praw, król zezwala na targ w każdą środę.
W latach 1462–1463 miasto płaci cyzę – podatek na wojnę z zakonem krzyżackim.
18 marca 1473 roku zostaje wystawiony przez legata papieskiego dokument przyłączenia parafii zagórowskiej do klasztoru cysterskiego w Lądzie.
W 1655 roku miasto zostaje zniszczone w czasie potopu szwedzkiego.
7 września 1747 rodzina Plucińskich ufundowała na Małym Rynku figurę św. Jana Nepomucena.
Król Stanisław August Poniatowski – w roku 1778 – wystawia przywilej odbywania w Zagórowie jarmarku – raz w miesiącu.
Wielki pożar w 1790 roku.
Potyczka w czasie Powstania styczniowego (1863). Za wspomaganie oddziałów powstańczych, ukazem carskim, miasto traci prawa miejskie.
W drugiej poł. XIX w. w Zagórowie s. Sabina Kawecka przy współudziale św. Honorata Koźmińskiego zakłada zgromadzenie Sióstr Westiarek.
Początek XX w. to rozkwit Zagórowa – dzięki działalności dr Lidmanowskiego powstają w Zagórowie m.in. Bank Spółdzielczy, Ochotnicza Straż Pożarna, szpital.
Feliks Ast zakłada jedną z pierwszych we wschodniej Wielkopolsce drużyn harcerskich.
W roku 1917 Zagórów został stolicą dekanatu.
W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Zagórów ponownie otrzymuje prawa miejskie.
W pierwszej połowie 1936 roku dochodzi do ekscesów o podłożu antysemickim[5].
W roku 1939 hitlerowcy mordują członków Polskiej Organizacji Wojskowej z Zagórowa.
W okresie II Wojny Światowej na terenie Zagórowa powstaje getto otwarte, w którym umieszczono Żydów z Zagórowa i okolicznych miejscowości. Zostają oni zamordowani przez hitlerowskich Niemców w lasach koło Kazimierza Biskupiego.
W latach 1947–1991 na trasie Zagórów – Witaszyce kursowała kolejka wąskotorowa przewożąca ludzi i towary.
Założenie Szkoły Przysposobienia Rolniczego w 1957 roku.
W 1974 roku Henryk Burda (był organistą w zagórowskim kościele, zmarł w 1991 roku) założył chór męski pod nazwą „Quarta”. Chór ten istnieje po dzień dzisiejszy.
Założenie Liceum Agrobiznesu w 1999 roku.
Z okazji 600-lecia miasta odbyła się największa impreza rozrywkowa w historii Zagórowa – przybyło Lato z Radiem. W dniu 24 czerwca 2007 roku na stadionie wystąpili: Perfect, Leszcze, Zbigniew Wodecki, Jan Pietrzak.
W roku 2008 Miejskie Przedszkole Samorządowe zostało przeniesione do nowego budynku przy ul. Pyzderskiej.
W 2011 roku zostaje zawiązane Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Zagórowskiej.
W dniu 4 października 2013 roku otwarto jedyne takie w Wielkopolsce nowe targowisko zwierzęce „Mój Rynek”[6].
Od 3 maja 2018 roku skwer na Dużym Rynku nosi imię Marszałka Józefa Piłsudskiego.
PRZYRODA:
Okolice Zagórowa są interesujące i warte odwiedzenia. Czekają tu na turystów urozmaicone krajobrazy, czyste wody i lasy obfitujące w grzyby. Droga prowadząca do Zagórowa od strony Lądu nad Wartą urzeka o każdej porze roku. Wiosną - zielenią łąk i drzew ciągnących się wzdłuż trasy, latem - spacerującymi blisko bocianami, jesienią – bogactwem kolorów przeobrażającej się przyrody. Atutem Zagórowa i okolic są piękne, prawdziwie malarskie, trasy spacerowe.
Łąki zagórowskie mają już nawet swoje miejsce we współczesnym malarstwie pejzażowym za sprawą honorowej obywatelki i zarazem przyjaciółki Zagórowa, malarki, Grażyny Harmacińskiej – Nyczka. Spacerując, jeżdżąc na rowerze można nie tylko cieszyć oko, ale też smacznie zjeść i wypocząć w gospodarstwach agroturystycznych. Północna część gminy znalazła się w granicach Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego, utworzonego w 1995 r. Ma on chronić walory przyrodnicze szerokiej Doliny Konińskiej, przede wszystkim znajdujące się tu, ważne w skali europejskiej miejsca lęgów i bytowania licznych gatunków ptaków (zwłaszcza wodnych i błotnych), a także zachowywać historyczne wartości regionu. Przeważają tu łąki i pastwiska.
Dalej na południe rozciąga się Puszcza Pyzdrska – rozległy kompleks borów sosnowych Nadleśnictwa Grodziec o powierzchni 16,5 tys. ha. Urozmaicenie w jej dość monotonny krajobraz wprowadzają enklawy drzewostanów liściastych i mieszanych, a także wydmy śródlądowe.
Tereny wiejskie gminy są równinne, o różnicach wysokości dochodzących do 25 m, opadające ku dolinie Warty, a urozmaicenie wprowadzają wydmy porośnięte lasem. Gleby są tu na ogół piaszczyste. Wśród 11 257 ha użytków rolnych grunty orne zajmują 7299 ha, łąki i pastwiska – 3896 ha, a sady – 62 ha. Nawet w granicach miasta znajduje się 220 ha użytków rolnych. Lesistość gminy wynosi 22,3% – o połowę więcej niż w powiecie słupeckim. Nowe osiedla domków jednorodzinnych rozrastają się w kierunku Wrąbczyna, Imielna, Kościołkowa i Drzewiec. Mieszkańcy korzystają z komfortu bliskości miejskich ośrodków usługowych a jednocześnie z otaczającej ich przyrody.
Nadwarciański Park Krajobrazowy
Atrakcją turystyczną okolicy jest utworzony Rozporządzeniem Wojewody Konińskiego nr 60 z dnia 19 października 1995 r. Nadwarciański Park Krajobrazowy. Park powołano w celu ochrony środowiska przyrodniczego, swoistych cech krajobrazu, zachowania ze względów przyrodniczych, naukowych i dydaktycznych miejsc lęgowych ptaków - zwłaszcza wodnych i błotnych oraz ochrony ptaków przelotnych, a także zabezpieczenia wartości historycznych tego regionu.
Park powstał na bazie utworzonego w 1985 roku , Pyzderskiego Obszaru Krajobrazu Chronionego. Park obejmuje powierzchnię 13.428 ha, w tym użytków rolnych10.348 ha (z tego: łąk i pastwisk 6.550 ha), lasów 1.463 ha i wód 393 ha.
Dolina środkowej Warty uznana jest w społeczności międzynarodowej za dobro ogólnoeuropejskie. Zgodnie z kryteriami przyjętymi przez międzynarodową organizację "BirdLife International" Dolina środkowej Warty, w tym jej ornitologiczny "punkt ciężkości" jakim jest Nadwarciański Park Krajobrazowy, została uznana za ostoję ptaków o randze światowej ("Globally Important Bird Area"). Na terenie Parku gniazduje obecnie 147 gatunków ptaków, to jest ok. 65 % gatunków dotąd lęgowych w Polsce . Łącznie z ptakami przelotnymi zaobserwowano tu 232 gatunki. Do największych osobliwości należą lęgowe: bąk, rożeniec, płaskonos, błotniak łąkowy, sieweczka obrożna, batalion, dubelt, rybitwa białoskrzydła. Wśród ptaków przelotnych także zanotowano szereg rzadkości, np.: czapla nadobna, kazarka, cyranka modroskrzydła, gadożer, czajka towarzyska Równie bogata i różnorodna jest szata roślinna. W Nadwarciańskim PK stwierdzono ok. 1000 gatunków roślin naczyniowych tworzących ok. 230 zbiorowisk roślinnych. Wśród roślin są takie rzadkości jak: goździk pyszny, goryczka wąskolistna, mieczyk dachówkowaty, kosaciec syberyjski, groszek błotny, storczyk błotny i fiołek mokradłowy.
Zasadniczym elementem decydującym o charakterze Nadwarciańskiego PK jest Pradolina Warszawsko-Berlińska. Powstała ona u schyłku ostatniego zlodowacenia na skutek żłobienia powierzchni ziemi wodami topniejącego lodowca. Obecna dolina jest więc korytem dawnej, potężnej, szerokiej na kilka kilometrów rzeki. Współcześnie rzeka Warta osiąga w obrębie Parku zaledwie kilkadziesiąt metrów szerokości. Meandrując pozostawiła ona w dolinie liczne starorzecza i smugi, otoczone dziś rozległymi łąkami i pastwiskami, wśród których odnaleźć można liczne wydmy.
Warunki przyrodnicze doliny determinowane są reżimem wód Warty. W zależności od odległości od jej koryta i co za tym idzie natężenia oddziaływania wód powodziowych rozwinęły się charakterystyczne strefy, obecnie modyfikowane działalnością człowieka. W warunkach naturalnych terasę zalewową pokrywały lasy, głównie łęgi wierzbowe. Natomiast przy skraju doliny i w obniżeniach terenu dominowały olsy porzeczkowe. Dominującym zbiorowiskiem skarpy doliny był łęg zboczowy. Duże starorzecza porastała roślinność wodna i błotna. Poza doliną w zależności od warunków siedliskowych rozwijały się bory sosnowe, grądy i dąbrowy. Działalność człowieka wywarła duży wpływ na fizjonomię krajobrazu, choć w porównaniu z otoczeniem przyroda Parku zachowała w wielu miejscach naturalny lub półnaturalny charakter. Przede wszystkim na skutek oddziaływania rolnictwa znacząco ograniczone zostały powierzchnie lasów na korzyść zbiorowisk łąkowych i pastwiskowych - dzisiaj stanowiących wizytówkę tego terenu.
ROZWÓJ:
Gmina Zagórów leży na lewym brzegu Warty, w obrębie Kotliny Konińskiej (fragmentu Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej) i przylegającej do niej części Równiny Rychwalskiej. Jest jednostką administracyjną stopnia podstawowego: zajmuje 600. miejsce w Polsce pod względem powierzchni i 949. jeśli chodzi o liczbę ludności. Znajduje się nieco na uboczu, ale w miejscu dogodnym pod względem komunikacyjnym – w odległości kilkunastu kilometrów od węzła autostrady A2 w Słupcy, W promieniu 40-60 km położone są większe miasta: Poznań, Kalisz, Konin, Jarocin, Pleszew, Września.
Miasto stanowi dziś lokalny ośrodek gospodarczy i pełni rolę zaplecza handlowo-usługowego dla najbliższej okolicy. Stanowi także ważny węzeł drogowy dla terenów leżących na lewym brzegu Warty. Szczególną atrakcją są targi, odbywające się na Dużym Rynku w każdą środę i sobotę. Przyjeżdżają na nie kupcy i kupujący nawet z dalszych okolic. Kultywowana jest też tradycja zagórowskich jarmarków odbywających się w pierwszą środę danego miesiąca. Nawiązuje to do przywileju króla Stanisława Augusta z 1778 r., zezwalającego na jeden jarmark w miesiącu.
Choć historia polskich miast rzadko obfituje w okresy prosperity, śmiało można powiedzieć, że dziś Zagórów jest przeciwieństwem swego historycznego wizerunku. W Zagórowie żyje się zgodnie z oczekiwaniami i standardami wyznaczanymi przez mieszkańców i wspólną wszystkim teraźniejszość. Wizytówką miasta jest świetnie utrzymana sieć szkół i nowe Miejskie Przedszkole Samorządowe. Każdy odwiedzający miasto i gminę dostrzeże skalę realizowanych tu inwestycji – ostatnio budowa nowoczesnego targowiska MÓJ RYNEK oraz budynku Gimnazjum, kapitalny remont siedziby M-GOK i Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy. Na terenie gminy znajdują się dwa kompleksy boisk sportowych „Orlik”, stadion miejski, a przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych pełnowymiarowa hala widowiskowo-sportowa. Zagórów, dzięki wieloletnim staraniom władz samorządowych oraz przedsiębiorczości mieszkańców, coraz lepiej łączy w sobie dwie cechy: elementy typowe dla poczucia „bycia w mieście” i typowy urok małych miasteczek. Przykładem tego pierwszego jest życie kulturalne miasta, w którym oprócz uczestnictwa w większych okolicznościowych imprezach można pójść do nowoczesnego kina, wypożyczyć rekomendowaną w prasie książkę, zjeść pizzę i lody z przyjaciółmi. Druga rzecz to doskonale zadbana, zrewitalizowana zieleń miejska. Park na Dużym Rynku, ławeczka przy słynnym Nepomucenie, miejsce wytchnienia dla uczniów gimnazjum i szkoły podstawowej blisko lodziarni. Do takiej atmosfery pasuje szczególnie „Zagórowskie tango” – popisowy utwór uznanego zagórowskiego chóru męskiego „Quarta”. Gmina Zagórów w liczbach wg statystyki: 547 jednostek gospodarczych (w tym 520 prywatnych), a większość z nich (443) to firmy jednoosobowe. Najwięcej z nich, bo aż 26,7% pracuje w dziedzinie handlu i szeroko pojętych usług, 22,1% działa w branży budowlanej, 11,0% zajmuje się produkcją przemysłową, a 8,2% firm obsługuje rolnictwo i leśnictwo.
Należy podkreślić, że ludność gminy Zagórów jest stosunkowo młoda. Spośród zamieszkujących tu osób 63,6% jest w tzw. wieku produkcyjnym, młodsi stanowią 21,0% ogółu ludności, a tylko 15,4% zakończyło już aktywność zawodową. Dla młodych mieszkańców w latach 1994-99 wybudowano imponujący nowy obiekt, który stał się siedzibą Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych.
WARTO ZOBACZYĆ:
układ urbanistyczny miasta kształtujący się od 1407 roku po XX w. (nr rej.: 465/206 z 31.12.1991 r.),
kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, ul. Kościelna zbudowany w XV w., z późniejszymi przeróbkami 1740–1760, 1851 (nr rej.: 767 z 13.11.1969 r.), wewnątrz malowidła Aleksandra Przewalskiego,
plebania z otoczeniem z 1808 r. (nr rej.: A/494/235 z 30.12.1993 r.),
zespół kościoła ewangelickiego, ul. Konińska 4–6 (nr rej.: 451/192 z 17.10.1990 r.), składający się z:
kościoła z roku 1884,
pastorówki, z roku 1938,
kantorówki, z roku 1913,
dom z 1 poł. XIX w., znajdujący się w Małym Rynku 4/5 (nr rej.: 768 z 13.11.1969 r.)
Zabytkiem ruchomym Zagórowa jest Figura św. Jana Nepomucena z 1747 roku
Cmentarz parafialny – znajduje się na nim wiele zabytkowych grobowców; na jego terenie znajduje się wydzielona część do pochówku wyznawców obrządku ewangelicko-augsburskiego.
Cmentarz żydowski
Zabytkowe Opactwo Cystersów w Lądzie
Pozostałości grodziska na Rydlowej Górze nad Wartą
Późnobarokowy Pałac biskupi w Ciążeniu z XVIII wieku
Pałac w Kopojnie z XIX wieku
Chatka ornitologa PTTK w Białobrzegu
Park dworski w Łukomiu
źródło: www.zagorow.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz