FILMY PROMOCYJNE O TRZEMESZNIE:
https://trzemeszno.pl/trzemeszno-film-promujacy.html
Trzemeszno (niem. Tremessen) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Trzemeszno.
Prywatne miasto duchowne, własność opata kanoników regularnych w Trzemesznie pod koniec XVI wieku leżało w powiecie gnieźnieńskim województwa kaliskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. bydgoskiego. Położone jest nad jeziorami Klasztornym i Popielewskim na Pojezierzu Gnieźnieńskim.
Miejsce narodzin Jana Kilińskiego, pułkownika powstania kościuszkowskiego.
Nazwa
Przypuszcza się, że nazwa klasztoru i miasta poszła od staropolskiej nazwy czeremchy, zwanej tu "trzemcha" (Trzemszno → Trzemeszno), która w znacznej ilości porastała brzegi pobliskiego Jeziora Popielewskiego.
*****
Trzemeszno położone jest na pojezierzu gnieźnieńskim, nad Jeziorem Kościelnym i Popielewskim. Miasto zamieszkuje blisko 8 tys. ludności. Gmina ma charakter miejsko – wiejski i zajmuje obszar 174,66 km2. - ogółem mieszka w niej ok. 14 tys. osób. Pełni ona funkcję lokalnego centrum przemysłowo – handlowo – usługowego.
Przez Trzemeszno przebiega linia kolejowa o znaczeniu krajowym: Poznań – Inowrocław – Toruń oraz regionalna droga krajowa nr 15 Gniezno – Strzelno.
Użytki rolne na terenie gminy zajmują powierzchnię 12.956 ha, co stanowi 76,57 % ogólnej powierzchni: w tym grunty orne 11.582 ha, tj. 68,45 %, łąki 601 ha, tj. 3,55 pastwiska 772 ha, tj. 4,56 %. Lasy zajmują pow. 1.543 ha, tj. 9,12 %. Pozostałe grunty nie będące użytkami to pow. 2.245 ha, tj. 13,27 %.
Mikroregion trzemeszeński leży we wschodniej partii Pojezierza Gnieźnieńskiego. Główne zarysy krajobrazu tego terenu zostały wykształcone przez lądolody późnych faz ostatniego zlodowacenia (tzw. stadiał brandenburski – Würm III, obliczany na 24 – 18 tys. lat przed Chrystusem), stąd występują na nim charakterystyczne polodowcowe formy geomorfologiczne. Ziemie położone na wschód i północny wschód od Trzemeszna zajmują obszary moreny dennej, wytworzone przez osadzenie się materiałów naniesionych przez lodowce. Pod ich czaszą wyżłobione zostały także głębokie nisze wąskich i długich jezior rynnowych, powiązanych ciekami z innymi mniejszymi jeziorami. W bezpośrednim sąsiedztwie Trzemeszna zaczyna się rynna Jeziora Popielewskiego, dochodzącego do 10 km długości.
Tereny leżące między kolejnymi ciągami rynien jezior: Popielewskiego, Szydłowskiego i Kamienieckiego są wyraźnie wyrównane, a różnice wysokościowe są nieznaczne. Natomiast na północny zachód od linii Trzemeszno – Mogilno ciągnie się pas wyniesień moreny czołowej o zróżnicowanych formach terenowych i znacznych różnicach wysokościowych. Przebiega on z północnego wschodu na południowy zachód i obejmuje swym zasięgiem, samo Trzemeszno. Najwyższa kulminacja terenu osiąga pod Wydartowem wysokość 166,8 metra n.p.m., przy przeciętnej wysokości wynoszącej 100 – 110 m n.p.m.. na ziemiach leżących na wschód i północny wschód od Trzemeszna przeważają gleby płowe (określane także niekiedy jako pseudobielicowe), zaliczane do typu żyznych gleb żytnich. Żytnich okolicach jezior występują także gleby bagienne i mady – zajęte przez łąki, przydatne dla gospodarki hodowlanej. Natomiast na terenach moreny czołowej na północny zachód i południowy zachód od miasta występują lekkie gleby bielicowe oraz niezdatne dla celów rolniczych wydmy.
Stopień zalesienia mikroregionu był zmienny w różnych okresach i stan badań nie pozwala jeszcze na jego odtworzenie. Na podstawie źródeł pisanych i materiałów kartograficznych dokonano próby rekonstrukcji stopnia zalesienia i jego zmian w Wielkopolsce od średniowiecza po XIX wieku. Wynika z niej, że w średniowieczu większe kompleksy leśne zajmowały tereny wspomnianej moreny czołowej na północny zachód od Trzemeszna. Na pewnym odcinku lasy dochodziły wówczas do północno – zachodniego brzegu Jeziora Popielewskiego, dziś całkowicie wylesionego. Również między Wylatowem a Kwiecieszewem i Dębicami zalegał większy kompleks leśny, z którego pozostały jedynie lewity. Najbliższe okolice Trzemeszna oraz ziemie między trzema rynnami jeziornymi na północny wschód od niego już w średniowieczu były w znacznym stopniu wylesione, podobnie jak tereny położone na północ od Jeziora Ostrowieckiego. Na tym obszarze koncentrowały się grunty rolne eksploatowane przez klasztor trzemeszeński. Znaczne obszary leśne ciągnęły się na południowy zachód od Trzemeszna i na południe od Jeziora Ostrowickiego.
ZARYS HISTORYCZNY:
Do niedawna funkcjonowało mylne datowanie opactwa w Trzemesznie, oparte na badaniach archeologicznych przeprowadzonych w latach 50. XX wieku. Sugerowały one powstanie w X wieku pierwszego opactwa, przypuszczalnie benedyktynów, zniszczonego w trakcie najazdu czeskiego w 1038 r. Obecnie nie ma na to żadnych dowodów, a badania archeologiczne z lat 1987-95 stanowczo odrzucają istnienie takiego opactwa.
Kościół w Trzemesznie na ryc. z ok. 1843
Klasztor kanoników regularnych św. Augustyna w Trzemesznie nie posiadał dokumentu fundacyjnego. Tzw. falsyfikat trzemeszeński, czyli dokument księcia Mieszka III Starego dla zakonników trzemeszeńskich z datą 28 kwietnia 1145 r., jest falsyfikatem z pierwszej połowy XIII w. Na bazie spuścizny klasztornej oraz badań archeologicznych można stwierdzić, że fundacja klasztoru nastąpiła w pierwszej połowie XII wieku. Istnieje teoria, że mogło to nastąpić w latach 1134-1138. Była to fundacja Bolesława Krzywoustego, zaś po jego śmierci uposażeniem nowo powstałej wspólnoty zajęła się jego żona Salomea z Bergu oraz książęta juniorzy: Bolesław Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Henryk Sandomierski, Kazimierz Sprawiedliwy.
Pierwsi zakonnicy do Trzemeszna przybyli prawdopodobnie z terenów południowych Rzeszy. Teza o pochodzeniu pierwszych zakonników z Italii (Werona) jest wymysłem historiografii nowożytnej. Związki afiliacyjne klasztoru trzemeszeńskiego z kongregacją kanoników regularnych z Arrovaise we Flandrii znajdują potwierdzenie źródłowe dopiero od 1320 r., choć nie można wykluczyć, że miały one miejsce od czasów fundacji. Klasztor trzemeszeński nie należał również od początku swojego istnienia do kongregacji laterańskiej kanoników regularnych, gdyż ta sformalizowała się na ziemiach polskich dopiero w pierwszej połowie XVI wieku.
Pierwotny kościół kanoników regularnych w Trzemesznie nosił wezwanie św. Wojciecha. Zagadkowe pozostaje jego rzekome drugie wezwanie (NMP), które wspomniane jest tylko w jednym dokumencie trzemeszeńskim. Największą liczbę posiadłości klasztor trzemeszeński pozyskał w XII i XIII w. Sięgały one od okolic Trzemeszna, przez Pałuki, Kujawy, okolicę Łęczycy i Sieradza, aż po Sandomierszczyznę. W XIV w. liczba posiadłości klasztoru spadła prawie o połowę i ustabilizowała się w następnych wiekach. W czasie wojny trzynastoletniej Trzemeszno wystawiło w 1458 roku 10 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku.
Badania archeologiczne potwierdziły, że rozwój osady był ściśle związany z rozwojem klasztoru trzemeszeńskiego. Osada Trzemeszno otrzymała prawa miejskie ok. 1382; do 1768 miasto leżało w województwie kaliskim, następnie w nowo powstałym woj. gnieźnieńskim.
W 1776 z inicjatywy opata Michała Kosmowskiego w mieście założono gimnazjum. Zostało rozwiązane w 1863 roku po gremialnym uczestnictwie uczniów w powstaniu styczniowym (ponownie otwarte trzy lata później). Obecnie nosi nazwę Zespołu Szkół Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Michała Kosmowskiego.
We wrześniu 1939 obroną Trzemeszna kierował dowódca Straży Porządkowej, rzeźnik Andrzej Marchlewicz. Jego oddział stawiał opór Niemcom do 11 września, atakując straż przednią Wehrmachtu i likwidując niemieckich spadochroniarzy. Oddział ten toczył walki w okolicznych miejscowościach, m.in. w Kruchowie, Jastrzębowie i Niewolnie. Ogółem poległo 50 obrońców Trzemeszna.
WARTO ZOBACZYĆ:
> TRZEMESZNO
Bazylika pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Alumnat
Kompleks poszpitalny św. Łazarza
Zespół Browar i Lodownie (obiekt w remoncie)
Wieża Ciśnień (obiekt użytkowy nieudostępniony)
Izba Pamięci Jana Kilińskiego
> GMINA TRZEMESZNO:
Kościół drewniany w Kamieńcu
Kościół z bramą-dzwonnicą w Dusznie
Kościół i brama-dzwonnica w Szydłowie
Kuźnia w Wydartowie
Kuźnia w Trzemżalu
Tablica Mieczysława Palucha w Trzemżalu
Tablica i dom Hipolita Cegielskiego w Ławkach
Tablica Wojciecha Bąka w Kozłowie
Młyn w Kozłowie
Młyn w Foluszu
Młyn w Zieleniu
Izba Pamięci Narodowej w Niewolnie (Muzeum Stutthof)
Pałac w Kruchowie
Wieża widokowa w Dusznie
źródło: www.trzemeszno.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz