FILMY O GUBINIE:
https://www.facebook.com/pg/Miasto-Gubin-1420317958239230/videos/?ref=page_internal
Gubin (niem. Guben, dolnołuż. Gubin) – miasto, będące jednocześnie gminą miejską oraz siedzibą gminy wiejskiej Gubin, zlokalizowane w województwie lubuskim, w powiecie krośnieńskim, na prawym brzegu Nysy Łużyckiej i nad Lubszą. Gubin usytuowany jest w polskiej części Dolnych Łużyc, na granicy z Niemcami, a do 1945 roku było wschodnią częścią miasta Guben. W latach 1975–1998 administracyjnie należał do województwa zielonogórskiego.
Nazwa
Pierwotną nazwą miejscowości była łużycka nazwa Gubin. Po podbiciu w średniowieczu Słowian połabskich z plemion Serbów łużyckich mieszkających na Łużycach nazwa została później zgermanizowana na Guben. Administracja polska przywróciła dawną nazwę w 1946.
ZARYS HISTORYCZNY:
Okolice Gubina we wczesnym średniowieczu były miejscem starć Sasów pod wodzą Henryka I Ptasznika ze słowiańskimi siłami Serbów łużyckich oraz Polaków. Po raz pierwszy wzmiankowany w początku XIII w. (1211) w dokumencie Henryka Brodatego zwalniającym z opłat celnych sól importowaną z Gubina i podającym, że posiadał prawo składu. 1 czerwca 1235 roku z rąk margrabiego Miśni i Marchii Wschodniej Henryka Ilustrisa nadano Gubinowi przywilej lokacyjny i magdeburskie prawa miejskie, a w roku 1311 prawo do bicia własnej monety oraz zostało otoczone murami. Mimo przynależności do Łużyc Gubin był także związany z ziemią lubuską, gdyż lokalne parafie katolickie podlegały diecezji lubuskiej. W 1367 wraz z Dolnymi Łużycami znalazł się w granicach Królestwa Czech. W 1437 został zdobyty i zniszczony przez husytów. W latach 1469–1490 Gubina sięgało panowanie Królestwa Węgier. W Gubinie w 1563 roku powstał serbołużycki kościół i aż do 1844 roku w tej świątyni odbywały się msze w języku serbołużyckim.
W 1635 roku wraz z większością Dolnych Łużyc miasto weszło w skład Saksonii. W latach 1697–1706 i 1709–1763 Gubin leżał w granicach unijnego państwa polsko-saskiego. Na początku III wojny północnej w 1700 zarządzeniem króla Augusta II Mocnego w Gubinie założono magazyn zbożowy na potrzeby armii saskiej. W 1749 roku przez Gubin poprowadzony został trakt pocztowy łączący Warszawę i Drezno. W 1751 za sprawą króla Augusta III Sasa powstała w mieście mennica, w której jeszcze w tym samym roku rozpoczęto bicie polskich miedzianych szelągów, a w 1752 miedzianych groszy.
Po klęsce Napoleona i wspierającej go Saksonii, na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego w 1815 roku, stał się częścią Królestwa Prus. W XIX wieku zbudowano linie kolejowe: w 1846 roku otwarcie linii do Berlina i Wrocławia (jedna z najstarszych na terenie dzisiejszej Polski), a w roku 1870 do Krosna Odrzańskiego. W 1871 r. miasto znalazło się w granicach Niemiec. W latach 1904–1938 w Gubinie kursowały tramwaje.
W czasie II wojny światowej w miejscowości znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. W 1945 roku miasto odniosło ogromne zniszczenia (ok. 90%), trwały szczególnie zacięte walki o tzw. Góry Śmierci zostały zakończone 28 lutego 1945 roku zdobyciem miasta przez oddziały 3 armii gwardii I Frontu Ukraińskiego (po wojnie na ówczesnym placu Wdzięczności wzniesiono ku czci żołnierzy radzieckich Pomnik Braterstwa i Wdzięczności). W trakcie konferencji jałtańskiej alianci wyznaczyli granicę powojennej Polski wzdłuż linii Odry i Nysy Łużyckiej, w wyniku czego prawobrzeżna część miasta została włączona do Polski pod dzisiejszą nazwą. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Do miasta przybyli m.in. repatrianci z Kresów Wschodnich.
Gospodarka
Miasto miało handlowy charakter, ze względu na swoje dogodne położenie – pogranicze słowiańsko-germańskie, szlaki handlowe z północy na południe z Pomorza Zachodniego do Czech (wzdłuż Odry i Nysy Łużyckiej) oraz z zachodu na wschód z Łużyc do Wielkopolski. Handlowano wołami i zbożem z kupcami szkockimi, węgierskimi i polskimi. Ponadto uprawiano tu winorośl i wytwarzano wino, z którego swego czasu Gubin słynął. Zajmowano się również żeglugą na Nysie i Odrze. W XIX w. założono na lewobrzeżnych, zachodnich przedmieściach Gubina pierwszą na Łużycach mechaniczną przędzalnię wełny. Od tego czasu Gubin staje się znanym ośrodkiem włókienniczym.
WARTO ZOBACZYĆ:
> Ruiny Kościoła Farnego - Do najbardziej okazałych budowli w Gubinie należą bez wątpienia ruiny kościoła farnego. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1324 roku, a więc z okresu największego rozkwitu handlowego miasta. Budowlę wzniesiono w stylu romańskim, w formie trójnawowej bazyliki. Po zniszczeniach wywołanych czternastowiecznymi trzęsieniami ziemi , budowlę rozebrano zaś na jej miejscu rozpoczęto wznoszenie nowego gotyckiego kościoła. Prace trwały bardzo długo, a ostatecznego kształtu budowla nabrała w 1844 roku. Podczas II wojny światowej kościół uległ prawie całkowitemu zniszczeniu. W latach późniejszych, mimo starań władz miejskich nie udało się przywrócić dawnej świetności obiektu, który w latach 70-tych zabezpieczony został jako trwała ruina. Dziś imponująca bryła kościoła przyciąga swym urokiem i potęgą uwagę przybywających do Gubina gości.
> Ratusz - Usytuowany w zachodniej części rynku ratusz, doskonale wkomponowuje się w otoczenie ruin kościoła farnego. Wzniesiony w połowie XIV wieku przez wiele lat skupiał w swych murach władze miejskie. To właśnie w nim obradowali miejscy radni i urzędowali ławnicy, a od 1335 roku zasiadał burmistrz. Na przestrzeni lat, budynek ratusza wielokrotnie przebudowywano. W pierwszej dekadzie XVI wieku dobudowano zachodnią część oraz wieżę, a w wieku XVII przebudowano go na styl późnorenesansowy, dołączając trzy szczyty. Ratusz, jako reprezentacyjna siedziba władz, gościł w swoich murach takie znamienitości jak: Zygmunt Jagiellończyk, Zygmunt Stary, August Mocny Sas, a w 1712 roku podejmowano cara Piotra I. II wojna światowa także dla ratusza nie okazała się łaskawą, dotkliwie go niszcząc. Jego odbudowa trwająca blisko 10 lat pochłonęła wiele wysiłku i trudu. Od 1986 roku w zachodnim skrzydle ratusza siedzibę swą mają Miejska Biblioteka Publiczna, Biblioteka Pedagogiczna oraz Gubiński Dom Kultury. W ostatnich latach zainstalowano w wieży ratusza zegar z kurantem.
> Fortyfikacje - Średniowieczne fortyfikacje z trzema bramami: Klasztorną, Krośnieńską i Ostrowską pochodzące z przełomu XIV i XV wieku,umocnione w wieku XVI cylindrycznymi basztami i barbakanami, stanowiły niegdyś część potężnego zespołu warownego miasta. Zostały rozebrane w XIX wieku ze względu na zły stan techniczny. Do dnia dzisiejszego zachował?y sie jedynie pochodzące z XIV wieku niewielkie ich fragmenty z tzw. Basztą Dziewicy i Basztą Bramy Ostrowskiej.
> Willa Wolfa - Rodzina Wolfów należała do bogatej i szanowanej elity. Erich Wolf (1886-1958) fabrykant sukna, stanowiący głowę rodziny, był producentem ubrań w Guben. W 1922 roku ożenił się z Elisabeth (z domu Wilke), która odziedziczyła wytwórnię kapeluszy po swojej babce. Mieli pięcioro dzieci. Willa Wolfa istniała od 1927 do 1945 roku, w najbardziej widocznej części. Była usytuowana pomiędzy dwoma ogrodami, równolegle do brzegu Nysy Łużyckiej, przy ówczesnej Teichbornstrasse 13, obecnie ul. Królewska w Gubinie. Wejście do budynku znajdowało się od wschodniej strony ulicy, lecz frontem dom był zwrócony w kierunku zachodnim, skąd rozpościerał się widok na dolinę wraz z rzeką. Architekt Ludwig Mies van der Roche, zadbał by willa była wyposażona w wspierany przez ścianę taras, umieszczony na wierzchołku wzniesienia. Posiadłość natomiast stanowiła wąska działka rozciągająca się z południowego-zachodu na północny-wschód pomiędzy ulicami wówczas zwanymi Grüne Wiese (Piastowska) i Teichbornstr. Małe, strome wzgórze z jednej strony zlewało się z istniejącą jeszcze wtedy winnicą. W 1925 roku E. Wolf zlecił zaprojektowanie willi dla swojej rodziny, którą wybudowano z sześciennej cegły klinkierowej. Układ willi opierał się na asymetrycznej aranżacji płaskich ciosowych kamieni o różnych kształtach. Wnętrze willi współgrało z otwartą przestrzenią i pofalowanym terenem, tworząc w ten sposób harmonię, która stała się myślą przewodnią projektu i nabierała coraz większego znaczenia dla Miesa van der Rohe. Zewnętrzne, oszklone ściany wraz z lekko wzniesionym kamiennym tarasem i ogrodem, z punktu widzenia architektonicznego, pozostawały w relacji z naturalnym otoczeniem. Rezydencja wyróżniała się kilkoma niezwykłymi elementami. Jednym z nich był rozległy skarbiec znajdujący się w piwnicy. Erich Wolf posiadał dużo cennych dzieł sztuki. Należało do nich wiele obrazów, a między płótna Menzela, Boklina, Thoma, Dixa, Courbeta oraz obrazy Friedricha. Ponadto dysponował zbiorem rzeźb, głównie Ernsta Barlacha. Najcenniejszy zabytek stanowiła kolekcja chińskiej porcelany, wówczas bardzo uznawana za granicą. Wszystkie dzieła sztuki wspaniale harmonizowały z wnętrzem domu. Kompozycje porcelany znajdowały się w dużych gablotach, obrazy wisiały w salonach. Ludwig Mies van der Rohe nie ograniczył się jedynie do projektu willi. Jego dziełem były również inne elementy, jak na przykład krzesła. Mimo dobrze znanej jego dokładności, tzw. Gesamtkunstwerk, niektóre z aspektów zainicjowanych przez architekta uległy wkrótce zmianom dokonanym przez mieszkańców. Przykładowo, żona właściciela, której pasją było ogrodnictwo, posadziła wistarie wzdłuż fasady, aby złagodzić ostre linie architektury. Również dodanie klombów wydawało się nie mieć żadnego związku z przedsięwzięciem twórcy. Pokój dziecinny, który został oddzielony od bardziej oficjalnej i reprezentacyjnej części willi, był umeblowany w bardzo osobistym i przyjemnym stylu. Jednym z elementów, które czyniły go szczególnie przytulnym, był kaflowy piecyk. Sypialnia niani, łazienka i pokój przeznaczony do szycia, również tworzyły wystrój o charakterze zgodnym z gustem mieszkańców. Sam park ma bardzo krótką historię, to miejsce na którym się znajduje, było na początku XX wieku zagospodarowane turystycznie. Tu znajdował się, znany i uznany zajazd właściciela Falcke „Kaminsky’s Berg”, przypisany do ulicy Grüne Wiese 10 (ul. Piastowska). Z tarasów gospody można było podziwiać rozłożoną nad Nysą przemysłową część miasta. W sąsiedztwie restauracji od strony południowej przy Teichbornstr. 11 (Królewska), znajdował się lokal taneczny (restauracja z ogródkiem) „Sanssouci”. Właścicielem był Max Koumont, rodem z Francji. Obok – wille Hainson i Schlief. Na terenie została także wybudowana (1926 - 1927), sławna później, szczególnie w Niemczech i Stanach Zjednoczonych „Willa Wolfa”. Niestety po tych wszystkich budowlach ślady pozostały tylko w ziemi i na przedwojennych pocztówkach.
> Krzyże Pokutne - W Gubinie zachowały się wykute w granicie krzyże pokutne, których powstanie określa się na lata 1453 i 1459. Te około półmetrowe zabytki stoją przy ulicy Śląskiej - w miejscu, gdzie jak głosi legenda trzech rzeźników stoczyło śmiertelną bójkę o szynkę. Inna opowieść mówi o podobnej śmiertelnej bójce trzech braci o jajko. Podobne krzyże pokutne można odnaleźć w okolicznych wsiach.
> Wyspa Teatralna - Zielonymi płucami miasta jest Wyspa Teatralna zlokalizowana na Nysie Łużyckiej. W XIX w zbudowano na niej wg projektu Oskara Titza teatr, mogący pomieścić 750 widzów i ściągający do Gubina najwybitniejszych artystów ówczesnej Europy. Teatr spłonął doszczętnie w 1946r. Jego świetność przypominają jedynie kamienne schodki, prowadzące niegdyś do głównego wejścia oraz resztki kolumn zdobiących kiedyś fasadę budynku. Dziś Wyspa, połączona stałym mostem z polskim brzegiem Nysy Łużyckiej, jest pięknym terenem spacerowym, chętnie odwiedzanym przez polskie i niemieckie rodziny, a usytuowana na stałe scena jest miejscem występów zespołów muzycznych, grup tanecznych i folklorystycznych.
> BRAMA PSEUDOROMANTYCZNA - Obok parku Mickiewicza znajduje się dekoracyjna brama z murami o ozdobnym charakterze, symbolizująca architekturę romantyczną, nawiązująca do dawnych murów obronnych średniowiecznego miasta. Właściciel firmy przewozowej (zbudowanej obok murów, założonej w 1817r.) Wilhelm Wilke wybudował mury w roku 1892 na polecenie władz, by optycznie oddzielić podwórze spedycji od parku. Był to prezent dla miasta.
> EGZOTARIUM - mały ogród botaniczny - Egzotarium założone zostało z inicjatywy przyrodnika i poety Tadeusza Firleja (1926-2006) na początku lat 90-tych, przy dużym wsparciu ówczesnego burmistrza Czesława Fiedorowicza. Na jego terenie znajdują się okazy wielu drzew i krzewów egzotycznych: jodły kalifornijskiej, talwiny śnieguliczki białej, jaśminów, dębu czerwonego, cypryśnika błotnego, forsycji, klonów, cisów, świerków srebrzystych, katalpy, magnolii i innych. Egzotarium jest również ogrodem specjalnie przygotowanym dla dzieci, na które czeka tutaj kilka wesołych niespodzianek. W egzotarium znajduje się również symbol trwającego już ponad 20 lat partnerstwa miast. W roku 1991 – w 200 rocznicę Konstytucji 3 Maja- burmistrzowie miast partnerskich Gubina, Guben i Laatzen posadzili tutaj 3 lipy i z tej okazji odsłonięto pamiątkową tablicę.
źródło: www.gubin.pl; Wikipedia
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz