Zakliczyn – miasto i siedziba gminy Zakliczyn w powiecie tarnowskim (województwo małopolskie) na prawym brzegu Dunajca. Zakliczyn leży na Pogórzu Rożnowskim w dolinie (206–250 m n.p.m.) na płaskim, szerokim i otwartym w kierunku północnym terenie, między dolnymi biegami potoków Paleśnianka i Wolanka w otoczeniu zalesionych wzgórz o wysokości od 300 do 503 m n.p.m.
Zakliczyn jest ośrodkiem administracyjno-usługowym dla okolicznych miejscowości. W miejscowości znajduje się rozległy, drugi co do wielkości w województwie rynek (170 na 100 m) z odrestaurowanym ratuszem i kilkunastoma kamienicami. Z narożników rynku odchodzi 7 ulic o łańcuchowej zabudowie jednorodzinnej, która także zdecydowanie przeważa wokół pozostałych 20 ulic niegdyś „Białego Miasteczka”, zamieszkanego obecnie przez około 1700 mieszkańców.
Zakliczyn w liczbach:
Powierzchnia: 122,53 km2
Liczba ludności: 12544 (wg stanu na grudzień 2020 r.):
* w tym liczba kobiet: 6362
* w tym liczba mężczyzn: 6182
Gęstość zaludnienia: 102 osoby/1 km2
Liczba bezrobotnych: 261 osób (wg stanu na grudzień 2020 r.)
Stopa bezrobocia w powiecie tarnowskim: 7,0% (wg stanu na grudzień 2020 r.)
Liczba przedsiębiorców: 732, w tym 682 firmy zarejestrowane w CEIDG oraz 50 podmiotów zarejestrowanych w KRS (wg stanu na grudzień 2020 r.)
Liczba organizacji pozarządowych: 35 (wg stanu na grudzień 2020 r.)
Liczba kół gospodyń wiejskich: 15 (wg stanu na grudzień 2020 r.)
ZARYS HISTORYCZNY:
W latach 1557–1934 był miasteczkiem; lokację miejską, za sprawą Spytka Wawrzyńca Jordana, nadał mu w 1557 r. król Zygmunt II August. Prywatne miasto szlacheckie, własność kasztelanowej krakowskiej Anny z Sieniawskich Jordanowej, położone było w 1595 roku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego. Z praw miejskich rajcowie miejscy zrezygnowali w 1934 r. W latach 1975–1998 Zakliczyn administracyjnie należał do woj. tarnowskiego. Pod koniec lipca 2005 Rada Ministrów podjęła decyzję o przywróceniu praw miejskich Zakliczynowi z dniem 1 stycznia 2006 roku.
Z Zakliczyna pochodził Mikołaj Jordan (słow. Mikuláš Jordán), od 19 lutego 1506 starosta spiski. Zygmunt Scypion Tarło, kasztelan sądecki, z grupą wybitniejszych osobistości pisał do papieża Grzegorza XV, aby pozwolił franciszkanom reformatom osiedlić się w Polsce. Gdy ci przybyli do kraju, jako pierwszy wystąpił w 1621 roku z propozycją wystawienia im klasztoru w Zakliczynie nad Dunajcem. Zakonnicy przybyli 19 czerwca 1622 roku wprowadzeni przez syna fundatora Andrzeja Tarłę. Pierwsze zabudowania klasztorne były drewniane. W latach 1645–1651 drugi syn fundatora, Zygmunt Aleksander Tarło, kasztelan przemyski, razem z żoną Elżbietą z Kostków (krewną św. Stanisława), polecił wystawić murowany kościół i klasztor pw. Matki Boskiej Anielskiej.
W czasie drugiej wojny światowej Niemcy założyli w Zakliczynie getto żydowskie.
WARTO ZOBACZYĆ:
> układ urbanistyczny, XVI-XIX w. - Cechą Zakliczyna, która przez wieki nadawała miastu oryginalny charakter, była zabudowa drewnianymi, parterowymi domami o specyficznej konstrukcji przysłupowej, ze ścianami konstrukcji zrębowej, stawiane szczytami do drogi, zwieńczone dachami naczółkowymi z okapami wydatnie wysuniętymi nad chodniki. W domach tych cały ciężar dachów, pierwotnie krytych gontem, wspierał się nie na zrębie ścian, lecz na systemie owych słupów stawianych na zewnątrz budynku. Dzięki temu można było co jakiś czas łatwo wymieniać poszczególne belki w ścianach lub nawet zmieniać układ ścian bez naruszania więźby dachowej. Zabudowa taka dominowała w mieście w XVIII i XIX w., a szereg drewnianych domów z tamtych czasów można jeszcze zobaczyć przy Rynku oraz przy ul. Malczewskiego, Piłsudskiego, Różanej i Mickiewicza (w tym dom "Pod Wagą”, mieszczący Muzeum Grodzkie). Większość z nich ma obecnie ściany bielone, otynkowane lub szalowane deskami, a dachy kryte eternitem, dachówką lub blachą. Niektóre nowo budowane domy świadomie nawiązują bryłą i szczegółem architektonicznym do zabudowy historycznej.
> kościół parafialny pw. św. Idziego z cmentarzem przykościelnym,
> zespół klasztorny reformatów, poł. XVII-XIX
> ratusz, pocz. XIX w.
> dom (obecnie Muzeum Grodzkie "Pod Wagą"
> dom (dawna szkoła parafialna)
> cmentarz wojenny nr 293
> cmentarz wojenny nr 294
źródło: www.zakliczyn.pl; Wikipedia
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz