Świlcza – gmina wiejska w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie rzeszowskim.
Siedziba gminy to Świlcza.
Gmina Świlcza położona jest w centralnym punkcie województwa podkarpackiego, w zachodniej części powiatu rzeszowskiego. Z racji sąsiedztwa z Rzeszowem (stolicą regionu), wchodzi w skład aglomeracji rzeszowskiej. Oprócz Rzeszowa, gmina Świlcza sąsiaduje od północnego wschodu z gminą Głogów Małopolski, od północy z Miastem i gminą Kolbuszowa, od zachodu z Miastem i gminą Sędziszów Małopolski oraz gminą Iwierzyce, natomiast od południa z Miastem i gminą Boguchwała. Administracyjnie podzielona jest na 8 sołectw. Są to Błędowa Zgłobieńska, Bratkowice, Dąbrowa, Mrowla, Rudna Wielka, Świlcza, Trzciana i Woliczka. Jest jedną ze 160 gmin województwa podkarpackiego. Graniczy od wschodu z miastem Rzeszów, od północnego wschodu z gminą Głogów Małopolski, od północy z gminą Kolbuszowa, od zachodu z gminą Sędziszów Małopolski, zaś od południa z gminami Iwierzyce i Boguchwała. Gmina Świlcza należy do największych w powiecie rzeszowskim zajmując powierzchnię około 10819 ha. Wsie gminy Świlcza rozpościerają się na pograniczu dwóch makroregionów: Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej. Można na ich tle wyróżnić jednostki mniejsze, mezoregiony: Podgórze Rzeszowskie (określane w literaturze również jako „Pogórze” lub, rzadziej, „Przedgórze”), Pradolinę Podkarpacką (zwaną również „Rynną Podkarpacką”) oraz Płaskowyż Kolbuszowski. Południowa część gminy - fragment Podgórza Rzeszowskiego to obszar pokryty lessem z częściowo odsłoniętymi utworami kredowymi w postaci głębokich dolin niewielkich cieków wodnych. Budowę geologiczną stanowią iły mioceńskie, osady rzeczne starszego czwartorzędu i osady glacjalne.Wierzch tworzą utwory lessowe maskujące pierwotny rys rzeźby. Rzeźbę Podgórza Rzeszowskiego charakteryzują niewielkie, lecz urokliwe wzniesienia rzędu 210-300mn.p.m.Walory krajobrazowe ta części wsi zawdzięcza budowie geomorfologiczna i bogatej szacie roślinnej. Krajobraz wyżynny (z dobrymi punktami widokowymi), lessowy, poprzecinany zadrzewionymi i głębokimi dolinami potoków - zwanych lokalnie „Paryjami”. Nietrudno tu trafić na nie zasypane jeszcze wąwozy. Nieodłącznym akcentem krajobrazu jest flora opisywanych wzniesień i parowów z olchami i wierzbami a także osobliwościami w postaci bagiennych siedlisk rosiczki, widłaka czy grzybienia białego. Nie mniejsze osobliwości geograficzno-przyrodnicze spotkać można w północnej, dolnej części gminy. Znajduje się ona w pasie Rynny Podkarpackiej: równoleżnikowego, płaskiego obniżenia szerokości 4-6 km ciągnącego się u podnóża szeroko rozumianych Karpat. Na terenie gminy przejście Podgórza Rzeszowskiego w Rynnę Podkarpacką ma kształt lessowych języków, nieregularnego brzegu a nawet piaszczysto-lessowych wydm (niewątpliwie wynik erozji z przylegających wzniesień) wpadających w płaskie łąki torfowe. Obniżenie to (średniej wysokości 180-217 m n.p.m.) wykorzystała rzeka Mrowla, która płynie w kierunku wschodnim równolegle do krawędzi karpackiej, przyjmując z tej krawędzi liczne małe dopływy prawobrzeżne. Warstwę humusową Rynny Podkarpackiej tworzy osobliwość tego terenu, torf. Najdalej wysunięta na północ część gminy Świlcza leży na obszarze Płaskowyżu Kolbuszowskiego, w większości pokrytego piaskami i porośniętego bujnymi lasami mieszanymi i iglastymi (borami).Obszar, na którym rozpościerają się wsie gminy Świlcza, miał złożoną i ciekawą przeszłość geologiczną. Na rzeźbie terenu wycisnęły piętno różne epoki w dziejach ziemi, począwszy od ruchów górotwórczych, które wypiętrzyły Karpaty, aż do ostatnich zlodowaceń na ziemiach polskich i ich reperkusji w postaci erozji pagórków lessowych, akumulacji glacjalnej i fluwialnej oraz powstaniu w ostatnich tysiącleciach zasobnych pokładów torfu.
ZARYS HISTORYCZNY:
Styk Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej, na którym położona jest dzisiejsza gmina Świlcza, był od zarania dziejów szlakiem wędrówek ludzi w poszukiwaniu siedlisk. Urozmaicony krajobraz tych terenów sprzyjał osadnictwu. W czasach prahistorycznych występowały tu lesiste wzniesienia, pełne różnego gatunku zwierząt. W miejscu, gdzie znajdują się obecnie zasobne pokłady torfu, niegdyś falowały rozległe jeziora wypełniające dawne koryto Prawisły. (Prawisła do ostatniego zlodowacenie, ok. 10 tys. lat temu, odprowadzała tędy wody z Karpat do Morza Czarnego).Wykopaliska trzonkiNa teranie gminy Świlcza zewidencjonowano około dwustu stanowisk archeologicznych, świadczących o przebywaniu ludzi i zakładaniu osad od schyłkowego paleolitu (ok. 12 tys. lat temu), aż do czasów średniowiecznych. Wśród licznych znalezisk i odkryć, na szczególną uwagę zasługują dwa. W 1936 roku, podczas prac przy eksploatacji torfu w Trzcianie, wydobyto 6 siekierek brązowych (5 z tzw. piętką i 1 tulejkowatą) pochodzących z późnej epoki brązu (przełom XIII/XII w. p.n.e.). Wykopaliska precjozaProwadzone w Świlczy w latach 70. i 80. XX wieku prace archeologiczne doprowadziły do odkrycia osady z V w. n.e., której mieszkańcy trudnili się obróbką bursztynu. Utrzymywali oni kontakty handlowe z Rzymianami. Podczas prac badawczych wydobyto spod ziemi m.in. bursztynowe paciorki, surowiec bursztynowy przeznaczony do obróbki, srebrne fibule (zapinki do spinania szat) oraz rzymskie monety. Dzięki tym odkryciom i ich naukowej interpretacji Świlcza zaistniała w nauce i literaturze archeologicznej, w skali międzynarodowej. W średniowieczu i czasach nowożytnych (do 1772 r.) ciekawie przedstawiało się położenie wsi obecnej gminy Świlcza. Połowa z nich: Świlcza, Rudna Wielka, Przybyszówka, Bzianka i Woliczka należały do województwa ruskiego, a druga połowa: Bratkowice, Mrowla, Trzciana, Dąbrowa i Błędowa Zgłobieńska, do województwa sandomierskiego – granice tych miejscowości był równocześnie granicą województw. W czasach piastowskich była to granica państwowa między Małopolską a Rusią.
Ludność, powierzchnia
Gmina Świlcza zajmuje powierzchnię 10819 ha. Zamieszkiwana jest przez ok. 16 tyś. osób. Do najbardziej zaludnionych i o największej powierzchni wsi należą: Bratkowice, Świlcza oraz Trzciana. Najmniej liczne i o najmniejszej powierzchni wsie to Błędowa Zgłobieńska i Woliczka. Wskaźnik zaludnienia Gminy wynoszący 139 osób/1 km2, świadczy o wysokiej koncentracji ludności. Wynika to z faktu dogodnej, dobrze rozwiniętej komunikacji drogowej i kolejowej oraz bliskości rynku pracy i zbytu.
Gospodarka
Gmina Świlcza ma charakter wielobranżowy. Bliskie sąsiedztwo Miasta Rzeszowa sprawia, że jest ona pod silnym wpływem tej aglomeracji. Na terenie gminy 690 podmiotów gospodarczych posiada wpis do ewidencji działalności gospodarczej w tutejszym Urzędzie (stan na 30.09.2014 r.). Liczba podmiotów gospodarczych w poszczególnych miejscowościach: Błędowa Zgłobieńska – 21, Bratkowice – 132, Dąbrowa - 30, Mrowla - 61, Rudna Wielka – 85, Świlcza – 201, Trzciana – 108, Woliczka – 23. Na terenie gminy swoją siedzibę mają następujące firmy: SUZUKI i CITROEN (Świlcza), chemia gospodarcza, samochodowa Blux-Cosmetics (Trzciana), produkcja i usługi meblowe RESTOL (Bratkowice), hurtownia spożywcza DRIPOL (Trzciana), przedsiębiorstwo handlowe DOBIS (Trzciana), Usługi Dźwigowe DŹWIG-SERWIS (Świlcza), Firma Handlowa ZULIBET (Świlcza), Zakład Betoniarski ZOF-BET (Świlcza), Zakłady Produkcyjne Systemów Sanitarnych KARMAT (Świlcza), Zakłady Piwowarskie (Świlcza), Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe LAMTEX (Świlcza), Przedsiębiorstwo Handlowo-Produkcyjne PEHMAET i PEPLAST (Rudna Wielka), Zakład Usługowo-Handlowo-Produkcyjny IN-PEST (Rudna Wielka), Zabiegi Higieny Sanitarnej POLIESTER (Rudna Wielka), SAPIR (Rudna Wielka), DAF Wanicki (Trzciana). Wiele osób zamieszkujących teren gminy prowadzi działalność gospodarczą na duża skalę poza gminą np. w Rzeszowie. W większości jest to działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych na zasadzie samozatrudnienie prowadząc działalność handlowa np. handel obwoźny, usługi transportowe, czy usługi budowlane. Dużym zainteresowaniem cieszy się baza hotelowa o wysokim standardzie. Należą do nich: Hotel i Restauracja Nowy Dwór, Rewia Hotel Restauracja Imperium oraz Hotelarstwo Apollo. Oferowana pomoc publiczna dla podmiotów gospodarczych: przychylność i pomoc administracji samorządowej i rządowej, dostępność do infrastruktury technicznej oferowanych terenów, korzystne położenie geograficzne w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Rzeszowa oraz dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna.
Edukacja
Gmina Świlcza posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć placówek oświaty i wychowania. Baza szkolnictwa jest trafnie zlokalizowana i dostosowana do sieci osadniczej.
Ochrona środowiska
Gmina Świlcza posiada „Gminny program ochrony środowiska” i „Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Świlcza”. Na terenie gminy działa biologiczna oczyszczalnia ścieków z osadem czynnym, biologiczną defosfatacją, denitryfikacją i nitryfikacją. Obecnie przepustowość oczyszczalni wynosi Q= 1940 m3/d.
WARTO ZOBACZYĆ:
> Dwór i park w Trzcianie
> Kościół w Rudnej Wielkiej
> Park podworski w Bratkowicach
> Zabytki architektury
> Zabytki architektury: Kapliczki w Bratkowicach
> Zabytki architektury: Kapliczki w Trzcianie
> Zabytkowy Kościół w Mrowli
> Zabytkowy Kościół w Trzcianie
> Rezerwat przyrody 'Zabłocie' w Bratkowicach
> Ścieżka dydaktyczna przyrodniczo - leśna w Bratkowicach
> Ścieżka Ekologiczna Trzciana - 'Olszyny'
> Stawy rybne w Trzcianie
> Szlak turystyczny pieszy - Nizinny szlak żółty „Dookoła Rzeszowa'
> Zbiornik retencyjny
źródło: www.swilcza.com.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz