Powiat strzyżowski – powiat w Polsce (zachodnia część województwa podkarpackiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Strzyżów, będące jedynym miastem w powiecie.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 61 386 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 61 295 osób.
W skład powiatu wchodzą:
Miasta
Strzyżów
Gminy miejsko-wiejskie
Strzyżów
Gminy wiejskie
Czudec
Frysztak
Niebylec
Wiśniowa
Powiat strzyżowski położony jest w południowo-wschodniej Polsce, w środkowej części województwa podkarpackiego, 30 km od Rzeszowa – stolicy województwa podkarpackiego, 120 km od granicy Rzeczypospolitej Polskiej z Ukrainą i niecałe 50 km od granicy Polski ze Słowacją. Sąsiaduje od zachodu z powiatami jasielskim i dębickim, od północy z ropczycko-sędziszowskim i rzeszowskim, od południa natomiast z brzozowskim i krośnieńskim. Zajmuje 279 miejsce pod względem powierzchni i 193 miejsce pod względem liczby ludności wśród wszystkich powiatów w Polsce.Obszar powiatu przecina rzeka Wisłok, a także biegnące jej doliną: linia kolejowa nr 106 Rzeszów – Jasło i droga wojewódzka nr 988 Babica - Warzyce. W części wschodniej ważnym szlakiem komunikacyjnym jest przebiegająca przez teren gmin Czudec, Niebylec, częściowo Strzyżów droga krajowa nr 19, łącząca centralną i wschodnią część kraju poprzez Rzeszów z Bieszczadami i przejściem granicznym ze Słowacją w Barwinku, a dalej z krajami południa Europy. Największą powierzchniowo gminą powiatu strzyżowskiego jest gmina Strzyżów (28% powierzchni powiatu), najmniejszą zaś gmina Wiśniowa (16% powierzchni powiatu). Pozostałe gminy: Czudec, Frysztak i Niebylec zajmują odpowiednio 17%, 18% i 21% powierzchni powiatu.Powiat strzyżowski położony jest na pograniczu dwóch mezoregionów fizyczno-geograficznych: Pogórza Strzyżowskiego i Pogórza Dynowskiego, rozdzielonych doliną rzeki Wisłok, która przedzierając się przez ciągi poprzecznie usytuowanych do jej biegu wzniesień, tworzy pod Frysztakiem niezwykle malowniczy odcinek przełomowy zwany Bramą Frysztacką. Silnie meandrująca rzeka pokonuje tutaj najwyższe pasma obu pogórzy: pasmo Klonowej Góry, w obrębie którego położone jest najwyższe wzniesienie powiatu i Pogórza Strzyżowskiego (Bardo 534 m n.p.m.) oraz pasmo Jazowej i Królewskiej Góry (Czarnówka 491 m n.p.m.). Równolegle do ciągu wzniesień, z północno-zachodniego na południowy - wschód przebiegają kolejne pasma i izolowane masywy, m.in. Czarnego Działu (Kiczora 516), Brzeżanki (477), Białej Góry (412), Wielkiego Działu (404) i Patrii (506 m n.p.m.), przedzielone dolinami kolejnych dopływów Wisłoka (m.in. Stobnicy, Gwoźnicy, Różanki, Pstrągówki, Stępinki). Falisty krajobraz regionu urozmaica mozaika pól uprawnych, wypełniających dna i zbocza dolin oraz płaty lasów zachowane głównie w zwartych kompleksach na wysoczyznach. O skali wartości przyrodniczej tego terenu świadczy fakt, że 46% powierzchni powiatu strzyżowskiego, tj. 23433 ha to tereny cenne przyrodniczo. Obszary o najwyższych wartościach krajobrazowych i ekologicznych objęte ochroną prawną to: Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy, Strzyżowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu, Hyżnieńsko-Gwoźnicki Obszar Chronionego Krajobrazu położony w granicach gminy Niebylec, rezerwaty przyrody: Góra Chełm i Herby na pograniczu gmin Frysztak i Wiśniowa oraz Wielki Las w gminie Czudec, a także włączone do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 obszary – „Klonówka” (Góra Chełm oraz fragment pasma Klonowej Góry) i „Wisłok Środkowy z Dopływami”.Namacalnymi śladami historycznej przeszłości są liczne w powiecie strzyżowskim zabytki kultury materialnej. Należą do nich charakterystyczne dla tej części Polski układy urbanistyczne, w tym m.in. w Czudcu z drewnianą zabudową i zachowanymi fragmentami XIX–wiecznej pierzei rynkowej, przykłady drewnianego budownictwa mieszkalnego m.in. XIX w. Zagroda Pogórzańska w Gwoźnicy Górnej, w której do 2010 r. mieściło się muzeum biograficzne poety Juliana Przybosia, ziemiańskie zespoły dworsko-parkowe w różnych miejscowościach, w tym w Wiśniowej z urokliwą zwłaszcza jesienią aleją grabową i 650-letnim drzewem dąb „Józef” z tytułami: Polskie Drzewo Roku 2016 i Europejskie Drzewo Roku 2017, zabytki sakralne: dawne cerkwie, synagogi i wielowiekowe kościoły katolickie, w tym należące do sakralnej architektury drewnianej w Lutczy, Lubli, Gogołowie i Bonarówce, historyczne pozostałości po przedsięwzięciach gospodarczych (cegielnie, kamieniołomy, zabytki związane z infrastrukturą komunikacyjną, wiatraki z oryginalnym wyposażeniem i in.), a także duża liczba zabytków ruchomych. Urokliwy krajobraz Pogórzy urozmaicają różnego rodzaju kapliczki i krzyże przydrożne rozrzucone po całym terenie. Znaczenie ponadregionalne w dziedzinie fortyfikacji mają potężne obiekty militarne z okresu II wojny światowej zbudowane przez okupantów niemieckich, tj. tunele schronowe: naziemny, żelbetowy, najdłuższy w Europie, położony na pograniczu Stępiny i Cieszyny oraz podziemny, pod Żarnowską Górą w Strzyżowie. Wartości przyrodnicze i kulturowe powiatu podziwiać można m.in. poprzez umiejscowione na jego terenie szlaki turystyki pieszej: szlak niebieski z Dębicy poprzez pasmo Klonowej Góry, grzbiet Barda (534 m n.p.m.) i Chełmu (532 m n.p.m.), dalej Stępinę, Jazową (pasmo Herby 469 m n.p.m.), Rzepnik do ruin zamku Kamieniec, szlak zielony ze Strzyżowa poprzez pasmo Brzeżanki, Bonarówkę, pasmo Czarnego Działu, Węglówkę, wzgórza Kamieniec i Korona aż do Krosna, szlak żółty z Kołaczyc poprzez Gogołów, Hutę Gogołowską, Bardo w kierunku Czudca, szlak zielony z Frysztaka poprzez góry Kamienna i Bardo, Brzeziny do Ropczyc, szlak czarny z Czudca poprzez Babicę, Połomię, Godową na grzbiet Brzeżanki, gdzie łączy się ze szlakiem zielonym. Przy dobrej przejrzystości powietrza ze zlokalizowanych na terenie wszystkich gmin powiatu punktów widokowych można podziwiać pasmo Tatr.
Stale rozbudowywana jest sieć ścieżek rowerowych, przyrodniczo – rekreacyjnych, a w związku z funkcjonowaniem coraz większej liczby ośrodków jeździeckich szlaków do jazdy konnej. W 2017 r. do użytku pasjonatów wodnej przygody oddano 22 km Szlak Wodny Rzeki Wisłok, który prowadzi z Wojkówki (gmina Wojaszówka, powiat krośnieński) poprzez Twierdzę, Frysztak, Kobyle (gmina Frysztak) do Markuszowej w gminie Wiśniowa. Niewątpliwą atrakcją naszego terenu jest także dynamicznie rozwijająca się i ciesząca się dużym powodzeniem infrastruktura turystyczno-rekreacyjna, na którą składają się m.in.: otwarte kąpieliska wraz z przyległym kompleksem rekreacyjno-sportowym we Frysztaku, Kryta Pływalnia „Otylia” w Strzyżowie oraz coraz większa liczba kompleksów sportowych różnej wielkości, w tym m.in. korty tenisowe, boiska wielofunkcyjne typu „Orlik” oraz wyciągi narciarskie w Strzyżowie i Gogołowie.
Żywą tradycją w powiecie strzyżowskim jest amatorska działalność kulturalna, którą realizują liczne chóry i zespoły muzyczne, w tym folklorystyczne, rozwija się twórczość malarzy i rzeźbiarzy, a także twórczość literacka. Z roku na rok pojawia się coraz więcej wydarzeń kulturalnych, sportowych, imprez turystycznych organizowanych przez różne podmioty, które wzbogacają ofertę turystyczno-rekreacyjną tego terenu, m.in. pomagając w kultywowaniu i promowaniu tradycji, rękodzieła artystycznego czy lokalnej kuchni. Ciekawe i aktywne formy spędzania czasu, w tym m.in. wczasy lub weekend w siodle, zdobywanie szczytów na szlaku „Małe Bieszczady”, udział w procesie przerobu win oferują rozsiane po naszym terenie liczne gospodarstwa agroturystyczne i ekologiczne, ośrodki wypoczynkowe, noclegowe i winnice.
WARTO ZOBACZYĆ:
Zespół dworsko - parkowy w Babicy
Zespół dworsko - parkowy w Czudcu
Zespół dworski w Pstrągowej
Pozostałości zamku „Czudec" zw. Górą Zamkową w Przedmieściu Czudeckim
Zabytkowy układ urbanistyczny w Czudcu
Kościół pw. Św. Trójcy w Czudcu, Sanktuarium Matki Bożej Czudeckiej
Kościół Św. Marcina w Czudcu
Synagoga w Czudcu
Główna Kwatera Dowodzenia „Południe" - niemieckie fortyfikacje z okresu II wojny światowej w Stępinie - Cieszynie
Kościół p.w. Św. Mikołaja w Lubli
Kościół p.w. Św. Katarzyny w Gogołowie
Zespół cmentarza z klasycystyczną kaplicą - mauzoleum Denkerów, XIX w. nagrobkami kamiennymi i grobowcami otoczonymi starodrzewiem
Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny we Frysztaku
Kirkuty we Frysztaku i Twierdzy
Dwór w Kobylu
Dawna apteka we Frysztaku
Dwór obronny w Niebylcu
Dwór w Baryczce
Kościół p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Lutczy
Kościół p.w. Świętego Antoniego Padewskiego w Gwoźnicy Górnej
Kościół p.w. Znalezienia Krzyża Św. w Niebylcu
Kościół p. w. Św. Mikołaja w Połomi
Cerkiew p.w. Świętych Kosmy i Damiana w Gwoździance
Cerkiew p.w. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Bliziance
Synagoga w Niebylcu
Tunel schronowy z okresu II wojny światowej w Strzyżowie
Pałac Wołkowickich - Konopków w Strzyżowie
Zespół parkowo - pałacowy Bylickich w Żyznowie
Dwór Dydyńskich w Strzyżowie
Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Bożego Ciała w Strzyżowie
Kościół p.w. św. Stanisława Biskupa w Dobrzechowie
Kościół p.w. św. Józefa w Wysokiej Strzyżowskiej
Zespół klasztorny Sióstr Serafitek w Strzyżowie
Cerkiew greckokatolicka p.w. Opieki Matki Bożej w Bonarówce
Synagoga w Strzyżowie
Cmentarz żydowski w Strzyżowie
Zabytkowy układ urbanistyczny w Strzyżowie
Cegielnia w Dobrzechowie
Zespół Parkowo - Dworski i Folwarczny w Wiśniowej
Kaplica grobowa Mycielskich w Wiśniowej
Cerkiew greckokatolicka p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Oparówce
Kościół filialny p.w. św. Doroty w Kozłówku
Kościół p.w. Św. Anny w Niewodnej
Wiatraki w Różance
ŹRÓDŁO: WWW.STRZYZOWSKI.PL
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz