Powiat dębicki – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Dębica. Leży w pasie trzech powiatów (mieleckiego, jasielskiego oraz dębickiego). Według danych z 31 grudnia 2019 roku powiat zamieszkiwało 135 299 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 135 282 osoby.
W skład powiatu wchodzą:
Gminy miejskie
Dębica
Gminy miejsko-wiejskie
Brzostek
Pilzno
Gminy wiejskie
Czarna
Dębica
Jodłowa
Żyraków
Miasta
Brzostek
Dębica
Pilzno
Przez powiat przepływa rzeka Wisłoka. Ze względu a bogactwo fauny i flory wytyczono trzy rezerwaty przyrody: „Słotwinę” w gminie Pilzno, „Kamerę” w gminie Brzostek oraz „Torfy” w gminie Czarna, jak również obszary Natura 2000. Przez gminę Brzostek przebiega fragment Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego, a przez gminę Jodłowa część Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki. W lasach powiatu dębickiego występują zwierzęta objęte ochroną gatunkową, m.in. puchacz. Najwyższe wzniesienie w powiecie to Klonowa Góra (488 m n.p.m.) w gminie Brzostek.
Ziemia dębicka usytuowana jest na szlaku komunikacyjnym spinającym zachodnią i wschodnią granicę kraju, znajduje się przy najdłuższej trasie europejskiej E40, która zaczyna się w Calais nad kanałem La Manche we Francji, a kończy się w Kazachstanie nad granicą z Chinami. Powiat dębicki posiada dwa zjazdy z autostrady A4: Dębica-Wschód oraz Dębica-Zachód, co umożliwia szybki dostęp do portów lotniczych Kraków–Balice i Rzeszów–Jasionka. Przebiega tu także linia kolejowa E30 łącząca Niemcy, Polskę i Ukrainę.
Ziemia dębicka kryje liczne ślady minionych czasów. Najwcześniejsze dowody zasiedlania tego terenu, w Borowej oraz na pograniczu Czarnej i Jawornika Starego, pochodzą sprzed 3500 – 2500 lat p.n.e. Po dziś dzień widoczne są pozostałości osad z okresu VII – X w. Powiat w czasie II wojny światowej stał się ważnym ośrodkiem działalności podziemia niepodległościowego. W sierpniu 1944 r. oddziały II zgrupowania AK Obwodu Dębica, dowodzone przez mjra Adama Lazarowicza, stoczyły na polanie Kałużówka największą bitwę partyzancką na Podkarpaciu.Po wojnie rozwój powiatu dębickiego dynamicznie ruszył w kierunku przemysłowo-rolniczym, bazując na bogatych tradycjach i ogromnym potencjale mieszkańców.
Powiat dębicki jest otwarty i przychylny działaniom kulturalnym. Od wielu lat profesjonaliści oraz amatorzy wystawiają w Dębicy dzieła operowe największych kompozytorów: Stanisława Moniuszki, Gioacchima Rossiniego, Giuseppe Verdiego czy Georgesa Bizeta. Zespół pracuje pod egidą Dębickiego Towarzystwa Muzyczno-Śpiewaczego.Rokrocznie w Dębicy odbywają się Dni Sztuki, podczas których artyści teatrów polskich i zagranicznych dają koncerty i grają spektakle. Stałe miejsce w kalendarzu zyskał Powiatowy Przegląd Amatorskich Zespołów Teatralnych, a także plenery malarskie dla młodzieży. Dużym powodzeniem cieszy się też Ogólnopolski Festiwal Piosenki Religijnej i Patriotycznej „Polonia Semper Fidelis” parafii pw. Miłosierdzia Bożego w Dębicy.
WARTO ZOBACZYĆ:
> Muzeum Regionalne w Pilźnie - W muzeum można obejrzeć ekspozycje z zakresu archeologii, etnografii, sztuki, historii, numizmatyki itp. Przeważająca część zbiorów, a jest ich ponad 1700, pochodzi od mieszkańców, którzy przekazali muzeum swoje cenne pamiątki.
> Miniaturowa wieś Lipce w Lipinach - Replika osady, inspirowanej wioską Lipce z powieści „Chłopi” Władysława Reymonta. Pośród miniaturowych chat, kaplic etc. „krzątają się” lalki, imitujące zajętych codziennymi obowiązkami mieszkańców. Dzięki temu ekspozycja nabiera dynamicznego charakteru.
> Osada Słowiańska w Stobiernej - To otoczona palisadą replika grodu, miejsce utrzymane w klimacie średniowiecza. Przybliża bogatą historię Doliny Wisłoki z czasów kluczowych dla jej dzisiejszych dziejów, gdy osiedlali się tutaj jej obecni mieszkańcy i kształtowało się ich społeczeństwo.
> Symboliczna rekonstrukcja hitlerowskiego obozu pracy w Pustkowie-Osiedlu - Rekonstrukcja znajduje się u podnóża Góry Śmierci, obrazuje ona historię i działanie obozów pracy przymusowej oraz poligonu Waffen SS „Truppenübungsplatz Heidelager”, funkcjonujących w latach 1940–1944 w Pustkowie. Rekonstrukcja jest integralną częścią działającego tutaj Europejskiego Centrum Pamięci i Pojednania.
> Muzeum Regionalne w Dębicy - W otoczeniu budynku znajduje się ciekawa kolekcja militariów oraz pojazdów strażackich pochodzących z okresu od końca XIX do połowy XX wieku. Muzeum posiada działy: archeologiczny, etnograficzny, historyczny, sztuki i wojskowy. Prowadzi wystawy czasowe, tematycznie związane z terenami obecnych powiatów: dębickiego i ropczycko-sędziszowskiego, lekcje muzealne oraz warsztaty dotyczące historii kultury i sztuki. Dysponuje także nowo utworzoną biblioteką regionalną.
> Korzeniów - typowy, klasycystyczny dwór polski, wzniesiony pod koniec XVIII w.. Jego przebudowa w stylu klasycystycznym miała miejsce w pierwszej połowie XIX w.. W latach 80. XX w. przeprowadzono remont budynku dworu, podczas którego przebudowano wnętrze dostosowując je dla potrzeb szkoły. Dwór od kilku lat jest nieużytkowany.
> Straszęcin - dwór - powstał w XVIII w., utrzymany w stylu klasycystycznym, zachowany w dobrym stanie.
> Żyraków - dwór – wzniesiony przed połową XIX w. Został poddany generalnej przebudowie w roku 1920. Dwór w Żyrakowie z pozostałościami dawnego założenia parkowego stanowi znaczący element lokalnego krajobrazu kulturowego. W 2004 roku został wpisany do rejestru zabytków. W latach 2016-2018 wykonywany był gruntowny remont dworu oraz parku.
> Parkosz - dwór - obecnie mieści się tutaj Dom Pomocy Społecznej. Do rekonstrukcji i rozbudowy obiektu przystąpiono w 1986 r, a zakończono w 1994. Obecnie całkowita powierzchnia zabudowy to 3 392 m2, składają się na nią zabytkowe: część dworkowa, pawilony mieszkalne, budynek administracyjny. W domu może mieszkać nieco ponad setka osób.
> Pustynia - kościół par. pw. św. Stanisława Biskupa (na zdjęciu poniżej - autor fotografii Dorota Rucka-Marmaj) – powstał w XVII w., przebudowany w wieku XX. Obecnie pełni funkcje kaplicy cmentarnej.
> Łęki Górne - kościół par. pw. św. Bartłomieja – wybudowany w 1484 r. Gotycki styl, zrębowa konstrukcja. Drewniany na podmurówce z betonu i kamienia.
> Machowa - kościół par. pw. Świętej Trójcy – zbudowany w roku 1778, a konsekrowany w 1791 r. Drewniany o zrębowej konstrukcji, jednonawowy.
> Zwiernik - kościół par. pw. św. Marcina – powstał w 1664 r. w Padwi Narodowej, w r. 1891 przeniesiony do Zwiernika. Styl barokowy, konstrukcja zrębowa z drewna.
> Kwatera ofiar II wojny światowej - Kwatera zlokalizowana jest w Pilźnie, spoczywają tutaj Żołnierze Wojska Polskiego, ale również osoby cywilne – ofiary hitlerowskiego terroru w latach 1939-1945. Centralnym elementem kwatery jest betonowy, trójstopniowy postument, a na nim cokół, który wieńczy strzelista kolumna, wykończona godłem orła.
> Pomnik ofiar mordu hitlerowskiego przy dębickiej cegielni - Obelisk upamiętnia tragedię z 2 lutego 1944 r., kiedy to na nasypie kolejowym przy cegielni w Dębicy, śmierć, z rąk hitlerowskich żołnierzy, poniosło 54 zakładników, przywiezionych z więzień w Krakowie, Tarnowie i Rzeszowie. Był to odwet za to, że 31 stycznia 1944 roku, pociąg, którym miał podróżować Hans Frank, generalny gubernator okupowanych ziem polskich, został ostrzelany przez Polaków. Ciał zamordowanych na nasypie osób długo nie pozwalano pochować. Ten akt barbarzyństwa miał służyć jako ostrzeżenie dla ruchu oporu. Do dziś nie są znane nazwiska wszystkich ofiar.
źródło: www.powiatdebicki.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz