Powiat staszowski graniczy z czterema powiatami województwa świętokrzyskiego: buskim, kieleckim, opatowskim i sandomierskim, z dwoma powiatami województwa podkarpackiego: tarnobrzeskim i mieleckim oraz z jednym powiatem województwa małopolskiego: dąbrowskim. Zajmuje powierzchnię 926 km2 i liczy 74 tys.
RYS HISTORYCZNY:
Powiat staszowski istniał już w I połowie XIX wieku, w latach 1809–1844.
W czasach powojennych został reaktywowany dnia 1 października 1954 roku w województwie kieleckim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych tuż po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat staszowski złożyły się 1 miasto i 20 gromad, które wyłączono z trzech powiatów w województwie kieleckim (w praktyce gromady te należały do tych powiatów przez zaledwie dwa dni). 31 grudnia 1961 do powiatu staszowskiego przyłączono ze zniesionego powiatu chmielnickiego gromady: Grabki (równocześnie zniesioną), Korzenno, Potok i Szydłów.
1 stycznia 1969 do powiatu staszowskiego przyłączono Z powiatu buskiego gromadę Tuczępy.
Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat staszowski podzielono na 1 miasto i 9 gmin:
miasto Staszów
gminy Bogoria, Osiek, Połaniec, Raków[9], Rytwiany, Staszów, Szydłów, Tuczępy i Wiśniowa.
Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu staszowskiego zostało włączono głównie do nowo utworzonego województwa tarnobrzeskiego, oprócz gmin Raków, Szydłów i Tuczępy, które pozostały w województwie kieleckim (mocno zmniejszonym)[12]. Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie świętokrzyskim powiat staszowski o kształcie przybliżonym do granic z 1975 roku; gminę Raków przyłączono do powiatu kieleckiego, gminę Oleśnica do staszowskiego, natomiast gminy Tuczępy i Łubnice zmieniły przynależność powiatową (w latach 1973–75 gmina Łubnice należała do powiatu buskiego, a gmina Tuczępy do staszowskiego; od 1999 odwrotnie).
NATURA:
W części środkowej powiatu znajdują się tereny równinne poprzecinane formami krasowymi (lejki, doliny, parowy, werteby, niewysokie garby). Wysokości bezwzględne wahają się od 156,8 m w okolicach Osieka do 385 w Paśmie Wygiełzowskim. Powiat znajduje się w obrębie jednej geologicznej jednostki strukturalnej – Zapadliska Podkarpackiego. Lesistość terenu wynosi ok. 32%. Sosna zwyczajna stanowi ok. 72% drzewostanu, tworzy czystogatunkowe lasy iglaste lub lasy mieszane. Dąb szypułkowy i bezszypułkowy stanowią 13% drzewostanu, tworząc na żyznych glebach samodzielne stanowiska, na mniej żyznych lasy mieszane. Gatunki mniej liczne: jodła pospolita, cis pospolity, olsza czarna, brzoza, buk zwyczajny, wiąz, grab, topola, osika, świerk, jesion, modrzew, klon, lipa drobnolistna. Na terenie powiatu znajduje się wiele typów siedliskowych lasów: bór świeży i mieszany, las świeży i mieszany (także wilgotny), las łęgowy, bór i las mieszany bagienny, ols jesionowy, las wyżynny (także mieszany), buczyny storczykowe i niżowe. Ponadto łozowiska, łąki owsicowe, trzęślicowe, zbiorowiska pastwiskowe oraz na obszarach północno-zachodnich step kwietny (oman wąskolistny, czosnek siatkowaty, tojad mołdawski, ciemiężyca zielona, groszek wschodniokarpacki). Na południu i południowym wschodzie dominuje krajobraz dolinny w postaci terasów zalewowych. W lasach lub na łąkach można znaleźć stanowiska roślin: pierwiosnek wyniosły, zawilec gajowy, zawilec żółty, zawilec wielkokwiatowy, konwalia majowa, wawrzynek wilczełyko, śnieżyczka przebiśnieg, sasanka, żarnowiec, pełnik europejski. Tereny powiatu zamieszkuje ok. 30 gatunków ryb, ponad 150 gatunków ptaków i ponad 50 gatunków ssaków. W kompleksach leśnych z niewielkimi zbiornikami wodnymi panują dogodne warunki dla ich rozwoju. Przedstawiciele fauny: sarna, dzik, bocian czarny, bocian biały, jarząbek, cietrzew, żmija zygzakowata, zaskroniec, gniewosz, jaszczurka zwinka, kumak nizinny, traszka, rzekotka drzewna.
W części środkowej powiatu znajdują się tereny równinne poprzecinane formami krasowymi (lejki, doliny, parowy, werteby, niewysokie garby). Wysokości bezwzględne wahają się od 156,8 m w okolicach Osieka do 385 w Paśmie Wygiełzowskim. Powiat znajduje się w obrębie jednej geologicznej jednostki strukturalnej – Zapadliska Podkarpackiego. Lesistość terenu wynosi ok. 32%. Sosna zwyczajna stanowi ok. 72% drzewostanu, tworzy czystogatunkowe lasy iglaste lub lasy mieszane. Dąb szypułkowy i bezszypułkowy stanowią 13% drzewostanu, tworząc na żyznych glebach samodzielne stanowiska, na mniej żyznych lasy mieszane. Gatunki mniej liczne: jodła pospolita, cis pospolity, olsza czarna, brzoza, buk zwyczajny, wiąz, grab, topola, osika, świerk, jesion, modrzew, klon, lipa drobnolistna. Na terenie powiatu znajduje się wiele typów siedliskowych lasów: bór świeży i mieszany, las świeży i mieszany (także wilgotny), las łęgowy, bór i las mieszany bagienny, ols jesionowy, las wyżynny (także mieszany), buczyny storczykowe i niżowe. Ponadto łozowiska, łąki owsicowe, trzęślicowe, zbiorowiska pastwiskowe oraz na obszarach północno-zachodnich step kwietny (oman wąskolistny, czosnek siatkowaty, tojad mołdawski, ciemiężyca zielona, groszek wschodniokarpacki). Na południu i południowym wschodzie dominuje krajobraz dolinny w postaci terasów zalewowych. W lasach lub na łąkach można znaleźć stanowiska roślin: pierwiosnek wyniosły, zawilec gajowy, zawilec żółty, zawilec wielkokwiatowy, konwalia majowa, wawrzynek wilczełyko, śnieżyczka przebiśnieg, sasanka, żarnowiec, pełnik europejski. Tereny powiatu zamieszkuje ok. 30 gatunków ryb, ponad 150 gatunków ptaków i ponad 50 gatunków ssaków. W kompleksach leśnych z niewielkimi zbiornikami wodnymi panują dogodne warunki dla ich rozwoju. Przedstawiciele fauny: sarna, dzik, bocian czarny, bocian biały, jarząbek, cietrzew, żmija zygzakowata, zaskroniec, gniewosz, jaszczurka zwinka, kumak nizinny, traszka, rzekotka drzewna.
WARTO ZOBACZYĆ:
* Kościół pw. św. Bartłomieja w Staszowie z 1342 roku. Od strony wschodniej, cmentarz parafialny z XVIII wieku z kilkunastoma pomnikami nagrobkowymi, a także ze zbiorową mogiłą powstańców z 1863 roku.
* Kościół pw. św. Bartłomieja z 1342 roku, wielokrotnie przebudowywany, barokowy ołtarz główny i ołtarze boczne.
* Kaplica Matki Bożej Różańcowej, zwana też kaplicą Tęczyńskich, pobudowana od północnej strony kościoła św. Bartłomieja w Staszowie, w latach 1610 – 1625.
* Pałac w Kurozwękach, początkowo zamek obronny z końca XIV wieku. Wielokrotnie przebudowywany, aż do swojego obecnego kształtu – barokowej rezydencji.
* Pawilon ,,Oficyna” z 1785 roku, wchodzący w skład Zespołu Pałacowego w Kurozwękach.
* W pobliżu kurozwęckiego pałacu, od 2000 roku, prowadzona jest hodowla bizonów amerykańskich, stado liczy obecnie 80 szt.
* Ciekawą atrakcją Zespołu Pałacowego w Kurozwękach, jest także Stadnina Koni Arabskich w pobliskim Kotuszowie.
* Klasztor pokamedulski w Rytwianach z I połowy XVII wieku, ufundowany przez wojewodę krakowskiego Jana Tęczyńskiego. Zachowane budynki klasztorne wraz z kościołem i dziedzińcem zabudowanym z trzech stron budynkami przyklasztornymi. Obecnie, obiekt jest restaurowany i pełni funkcję Ośrodka Terapeutyczno-Kontemplacyjno-Relaksacyjnego.
* Rytwiany - pozostałość średniowiecznego zamku i figurami osób z minionych wieków zasłużonych dla ziemi rytwiańskiej.
* Stara gorzelnia i zabudowania podworskie w Rytwianach.
* Pałac księcia Artura Radziwiłła w Rytwianach z pocz. XX w.
* Modrzewiowa świątynia z poł. XVII wieku w Niekrasowie. Przed kościołem, od strony zachodniej, modrzewiowa dzwonnica.
* Drewniany Kościół w Strzegomiu z końca XVI wieku.
* Kościół pw. św. Bartłomieja z 1342 roku, wielokrotnie przebudowywany, barokowy ołtarz główny i ołtarze boczne.
* Kaplica Matki Bożej Różańcowej, zwana też kaplicą Tęczyńskich, pobudowana od północnej strony kościoła św. Bartłomieja w Staszowie, w latach 1610 – 1625.
* Pałac w Kurozwękach, początkowo zamek obronny z końca XIV wieku. Wielokrotnie przebudowywany, aż do swojego obecnego kształtu – barokowej rezydencji.
* Pawilon ,,Oficyna” z 1785 roku, wchodzący w skład Zespołu Pałacowego w Kurozwękach.
* W pobliżu kurozwęckiego pałacu, od 2000 roku, prowadzona jest hodowla bizonów amerykańskich, stado liczy obecnie 80 szt.
* Ciekawą atrakcją Zespołu Pałacowego w Kurozwękach, jest także Stadnina Koni Arabskich w pobliskim Kotuszowie.
* Klasztor pokamedulski w Rytwianach z I połowy XVII wieku, ufundowany przez wojewodę krakowskiego Jana Tęczyńskiego. Zachowane budynki klasztorne wraz z kościołem i dziedzińcem zabudowanym z trzech stron budynkami przyklasztornymi. Obecnie, obiekt jest restaurowany i pełni funkcję Ośrodka Terapeutyczno-Kontemplacyjno-Relaksacyjnego.
* Rytwiany - pozostałość średniowiecznego zamku i figurami osób z minionych wieków zasłużonych dla ziemi rytwiańskiej.
* Stara gorzelnia i zabudowania podworskie w Rytwianach.
* Pałac księcia Artura Radziwiłła w Rytwianach z pocz. XX w.
* Modrzewiowa świątynia z poł. XVII wieku w Niekrasowie. Przed kościołem, od strony zachodniej, modrzewiowa dzwonnica.
* Drewniany Kościół w Strzegomiu z końca XVI wieku.
* Gotycki kościół w Beszowej z pierwszej połowy XV wieku, rozbudowany w kolejnych stuleciach. Od strony południowej kaplica św. Aniołów Stróżów, zniszczona w czasie II wojny światowej.
* Zespół Pałacowo-Parkowy w Sichowie Dużym z końca XVIII wieku.
* Sala rycerska i mury obronne w Szydłowie, z połowy XIV wieku.
* Zespół Pałacowo-Parkowy w Sichowie Dużym z końca XVIII wieku.
* Sala rycerska i mury obronne w Szydłowie, z połowy XIV wieku.
* Wnętrze kościoła Wszystkich Świętych w Szydłowie z gotycką polichromią z drugiej połowy XIV w.
(żródło: Wikipedia; www.staszowski.eu)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz