Gmina Chrzanów zajmuje powierzchnię 79,44 km2. Tworzy ją miasto Chrzanów (38,32 km2) oraz sołectwa (41,12 km2) Balin, Luszowice, Pogorzyce, Płaza, Źrebce i Okradziejówka. Chrzanów graniczy z gminami: Jaworznem, Trzebinią, Libiążem, Babicami i Alwernią.Pod względem położenia geograficznego gmina zlokalizowana jest w południowej części Polski, w województwie małopolskim, na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, na małym grzbiecie jurajskim u wylotu Rowu Krzeszowickiego, nad lewym dopływem Wisły - rzeką Chechło.Gmina Chrzanów to zarówno wzgórza z wyrobiskami kamieniołomów jak i podmokła, pełna rozlewisk Kotlina Chrzanowska. Teren gminy w jednej trzeciej pokryty jest lasami. Wyjątkowo malownicze są Pogorzyce i Płaza. Wyniosłe wzgórza z licznymi lessowymi wąwozami oraz wąska dolina Płazanki, tworzą klimat górskiego uzdrowiska. To właśnie stąd podziwiać można piękne panoramy Beskidów Zachodnich i Tatr.
Prawie 40% obszaru gminy Chrzanów zajmują tereny cenne przyrodniczo. Jednym z wyróżników tutejszej flory jest obecność wielu gatunków storczyków. Rozmaitość siedlisk pociąga za sobą bogactwo fauny. Występują tu m.in. sieweczka obrożna i kureczka nakrapiana – ptaki zapisane w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Miłośnicy obcowania z przyrodą mają więc po co tu zaglądnąć.
Miasta partnerskie to: HARNES-FRANCJA, IWANO-FRANKIVSK-UKRAINA, NYEKLADHAZA-WĘGRY. W mieście znajdują się publiczne instytucje kultury takie jak:
MIEJSKI OŚRODEK KULTURY, SPORTU I REKREACJI, MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA, MUZEUM IM. IRENY I MIECZYSŁAWA MAZARAKICH.
Prawie 40% obszaru gminy Chrzanów zajmują tereny cenne przyrodniczo. Jednym z wyróżników tutejszej flory jest obecność wielu gatunków storczyków. Rozmaitość siedlisk pociąga za sobą bogactwo fauny. Występują tu m.in. sieweczka obrożna i kureczka nakrapiana – ptaki zapisane w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Miłośnicy obcowania z przyrodą mają więc po co tu zaglądnąć.
Miasta partnerskie to: HARNES-FRANCJA, IWANO-FRANKIVSK-UKRAINA, NYEKLADHAZA-WĘGRY. W mieście znajdują się publiczne instytucje kultury takie jak:
MIEJSKI OŚRODEK KULTURY, SPORTU I REKREACJI, MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA, MUZEUM IM. IRENY I MIECZYSŁAWA MAZARAKICH.
Warto zobaczyć:
* Zespół kamienic w Rynku - Znajdujący się w Rynku zespół kamienic pochodzi w większości z XIXwieku
* Cmentarz żydowski - Znajdujący się przy ulicy Podwale w Chrzanowie cmentarz żydowski sięga swoimi początkami połowy XVIII wieku. Aż do okresu II wojny światowej jego teren był kilkakrotnie powiększany na drodze dokupywania gruntów, natomiast w okresie jej trwania władze okupacyjne zlikwidowały najstarszą część cmentarza, a kolejnych ograniczeń terenu dokonano w II połowie XX wieku. Dziś nekropolia zajmuje obszar 1,71 ha i można na niej zobaczyć ok. 3000 macew. Najstarsza postawiona jest na grobie zmarłej w 1802 roku Lei, córki Józefa Jozłe.
* Lamus dworski z XVI w. - Lamus dworski z XVI w., obecnie siedziba Muzeum w Chrzanowie. Budynek ten pierwotnie stanowił część zespołu dworskiego zwanego zamkiem, będącego rezydencją właścicieli miasta Ligęzów. Ostatni właściciele Chrzanowa, ze względu na zły stan nieistniejącego już dzisiaj chrzanowskiego dworu, zaadaptowali pod koniec XIX w. na swoją chrzanowską rezydencję lamus dworski. Budynek pochodzi z końca XVI w. Usytuowany jest przy ul. A. Mickiewicza prowadzącej do ronda ze zjazdem w kierunku Oświęcimia oraz Katowic i Krakowa, na obrzeżach parku miejskiego, w którym z dawnych, dworskich czasów, zachowało się sporo interesujących drzew i krzewów.
* Budynek Towarzystwa Zaliczkowego - Budynek Towarzystwa Zaliczkowego przy Alei Henryka o bogatym historyzującym detalu z dwoma kolumnowymi portykami z przedprożami, które dodają obiektowi wiele uroku. Budynek powstał w 1895 r. i na szczęście przetrwał do dzisiaj bez istotnych przekształceń.
* Gimnazjum Państwowe im. St. Staszica - Gimnazjum Państwowe im. St. Staszica powstało w 1911 roku staraniem Komitetu Obywatelskiego jako prywatna szkoła średnia. Od 1919 r. stało się szkołą państwową. W okresie międzywojennym dwukrotnie dokonano rozbudowy, a końcem lat 60. powiększono budynek o kolejne skrzydło. Dziś mieści się tu I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica. Budynek posiada ciekawa fasadę z bordowej cegły, ożywiona ryzalitami i wnękami z półkolistymi arkadami.
* Pomnik Zwycięstwa i Wolności na Placu 1000-Lecia - Pomnik Zwycięstwa i Wolności na Placu 1000-Lecia wzniesiono w roku 1971 r. Został wykonany wg projektu Mariana Konarskiego, znanego rzeźbiarza. Przedstawia orła w locie, umieszczonego na granitowej bazie i cokole z dolomitu libiąskiego. Baza pomnika to prostokątna, diorytowa płyta, na której umieszczono metalowy, stylizowany krzyż Virtuti Militari, a na jej podstawie znajduje się napis: Pomnik Zwycięstwa i Wolności.
* Piec kręgowy "Hoffman" - Na terenie Zakładów Wapienniczych w Płazie znajduje się interesujący zabytek architektury przemysłowej - piec kręgowy typu "Hoffman". Historia tego rodzaju pieców sięga roku 1858, gdy Fryderyk Hoffman zbudował piec pierścieniowy, którego udoskonalona przez lata konstrukcja, doprowadziła do powstania pieca kręgowego.
* Cmentarz parafialny - Cmentarz parafialny, istnieje od przełomu XVIII i XIX w. Posiada wiele ciekawych nagrobków zmarłych chrzanowian, m. in. burmistrzów miasta z końca XIX i pocz. XX w. J. Oczkowskiego i M. Bytomskiego, żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. czy porucznika Eli Marchettiego (1839-1863), adiutanta Francesco Nullo- który oddał życie walcząc przeciw Rosjanom w powstaniu styczniowym. Inni bohaterowie tego powstania, Antoni i Franciszek Strzemeccy, Piotr Łączka Łączyński, Antoni Andrysik, również są pochowani na tym cmentarzu. Na kwaterze wojennej z czasów I wojny światowej widnieje nazwisko Frantz Smutny. Do najstarszych należy nagrobek Antona Johana Stasiusa z którego zachował się tylko cokół.
* Kościół p.w. św. Mikołaja - Kościół p.w. św. Mikołaja - zbudowany na przełomie XIII i XIV w. swój ostateczny kształt, który przetrwał do roku 1912, uzyskał w XV w. i nieco później, poprzez dodane przybudówki. Jedyną pozostałością tamtego gotyckiego kościoła jest dzisiaj prezbiterium. Obok kościoła, zapewne w tym samym czasie, wzniesiono murowaną dzwonnicę. Gruntowna przebudowa chrzanowskiego kościoła przeprowadzona w latach 1912-1914 nadała świątyni obecny wygląd. Na obecny wystrój wnętrza kościoła składają się głównie XIX-wieczne ołtarze i obrazy, stacje drogi krzyżowej, XVII-wieczny ołtarz św. Stanisława z czarnego marmuru, oraz wyjątkowo piękne kompozycyjnie i kolorystycznie witraże z ostatnich lat panowania austriackiego (1914).
* Cmentarz żydowski - Znajdujący się przy ulicy Podwale w Chrzanowie cmentarz żydowski sięga swoimi początkami połowy XVIII wieku. Aż do okresu II wojny światowej jego teren był kilkakrotnie powiększany na drodze dokupywania gruntów, natomiast w okresie jej trwania władze okupacyjne zlikwidowały najstarszą część cmentarza, a kolejnych ograniczeń terenu dokonano w II połowie XX wieku. Dziś nekropolia zajmuje obszar 1,71 ha i można na niej zobaczyć ok. 3000 macew. Najstarsza postawiona jest na grobie zmarłej w 1802 roku Lei, córki Józefa Jozłe.
* Lamus dworski z XVI w. - Lamus dworski z XVI w., obecnie siedziba Muzeum w Chrzanowie. Budynek ten pierwotnie stanowił część zespołu dworskiego zwanego zamkiem, będącego rezydencją właścicieli miasta Ligęzów. Ostatni właściciele Chrzanowa, ze względu na zły stan nieistniejącego już dzisiaj chrzanowskiego dworu, zaadaptowali pod koniec XIX w. na swoją chrzanowską rezydencję lamus dworski. Budynek pochodzi z końca XVI w. Usytuowany jest przy ul. A. Mickiewicza prowadzącej do ronda ze zjazdem w kierunku Oświęcimia oraz Katowic i Krakowa, na obrzeżach parku miejskiego, w którym z dawnych, dworskich czasów, zachowało się sporo interesujących drzew i krzewów.
* Budynek Towarzystwa Zaliczkowego - Budynek Towarzystwa Zaliczkowego przy Alei Henryka o bogatym historyzującym detalu z dwoma kolumnowymi portykami z przedprożami, które dodają obiektowi wiele uroku. Budynek powstał w 1895 r. i na szczęście przetrwał do dzisiaj bez istotnych przekształceń.
* Gimnazjum Państwowe im. St. Staszica - Gimnazjum Państwowe im. St. Staszica powstało w 1911 roku staraniem Komitetu Obywatelskiego jako prywatna szkoła średnia. Od 1919 r. stało się szkołą państwową. W okresie międzywojennym dwukrotnie dokonano rozbudowy, a końcem lat 60. powiększono budynek o kolejne skrzydło. Dziś mieści się tu I Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica. Budynek posiada ciekawa fasadę z bordowej cegły, ożywiona ryzalitami i wnękami z półkolistymi arkadami.
* Pomnik Zwycięstwa i Wolności na Placu 1000-Lecia - Pomnik Zwycięstwa i Wolności na Placu 1000-Lecia wzniesiono w roku 1971 r. Został wykonany wg projektu Mariana Konarskiego, znanego rzeźbiarza. Przedstawia orła w locie, umieszczonego na granitowej bazie i cokole z dolomitu libiąskiego. Baza pomnika to prostokątna, diorytowa płyta, na której umieszczono metalowy, stylizowany krzyż Virtuti Militari, a na jej podstawie znajduje się napis: Pomnik Zwycięstwa i Wolności.
* Piec kręgowy "Hoffman" - Na terenie Zakładów Wapienniczych w Płazie znajduje się interesujący zabytek architektury przemysłowej - piec kręgowy typu "Hoffman". Historia tego rodzaju pieców sięga roku 1858, gdy Fryderyk Hoffman zbudował piec pierścieniowy, którego udoskonalona przez lata konstrukcja, doprowadziła do powstania pieca kręgowego.
* Cmentarz parafialny - Cmentarz parafialny, istnieje od przełomu XVIII i XIX w. Posiada wiele ciekawych nagrobków zmarłych chrzanowian, m. in. burmistrzów miasta z końca XIX i pocz. XX w. J. Oczkowskiego i M. Bytomskiego, żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r. czy porucznika Eli Marchettiego (1839-1863), adiutanta Francesco Nullo- który oddał życie walcząc przeciw Rosjanom w powstaniu styczniowym. Inni bohaterowie tego powstania, Antoni i Franciszek Strzemeccy, Piotr Łączka Łączyński, Antoni Andrysik, również są pochowani na tym cmentarzu. Na kwaterze wojennej z czasów I wojny światowej widnieje nazwisko Frantz Smutny. Do najstarszych należy nagrobek Antona Johana Stasiusa z którego zachował się tylko cokół.
* Kościół p.w. św. Mikołaja - Kościół p.w. św. Mikołaja - zbudowany na przełomie XIII i XIV w. swój ostateczny kształt, który przetrwał do roku 1912, uzyskał w XV w. i nieco później, poprzez dodane przybudówki. Jedyną pozostałością tamtego gotyckiego kościoła jest dzisiaj prezbiterium. Obok kościoła, zapewne w tym samym czasie, wzniesiono murowaną dzwonnicę. Gruntowna przebudowa chrzanowskiego kościoła przeprowadzona w latach 1912-1914 nadała świątyni obecny wygląd. Na obecny wystrój wnętrza kościoła składają się głównie XIX-wieczne ołtarze i obrazy, stacje drogi krzyżowej, XVII-wieczny ołtarz św. Stanisława z czarnego marmuru, oraz wyjątkowo piękne kompozycyjnie i kolorystycznie witraże z ostatnich lat panowania austriackiego (1914).
(źródło: www.chrzanow.pl)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz