GMINA ŚRODA ŚLĄSKA

 

 

 

 

https://srodaslaska.pl/

 

https://pl-pl.facebook.com/gminasrodaslaska/

Środa Śląska (niem. Neumarkt in Schlesien, cz. Slezská Středa) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie średzkim, którego jest siedzibą, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Środa Śląska.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego, obecnie jest jednym z miast aglomeracji wrocławskiej.


TOPONIMIA:

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305, miejscowość wymieniona jest w łacińskiej formie Novumforum. Kronika wymienia również wieś, która została wchłonięta przez miasto Bielany pod dawniejszą nazwą Slota glowa (Złota głowa). W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińskie nazwy: Novoforum, Neimarcum. Niemiecka nazwa oznacza nowy targ (niem. Neumarkt), natomiast polska wskazuje na to, że targ odbywał się w środy. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę miasta Sroda zanotowaną w dokumencie z 1208 roku, podając jej znaczenie Mittwochmarkt (im Burgflecken) oznaczającą „targi odbywające się w środy na dziedzińcu zamkowym”. Polską nazwę Nowy Targ oraz niemiecką Neumarkt w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946 r.

 

*****

Środa Śląska to jeden z najstarszych w Polsce ośrodków miejskich (prawo średzkie z 1235 r). Miasto z charakterystycznym centralnym rynkiem powstało już w XII w. tuż przy drodze na szlaku handlowym łączącym Europę wschodnią z zachodnią, a prawo średzkie stało się wzorcem prawnym dla ponad 132 miast Śląska. Ziemia średzka słynie z klejnotów monarszych zwanych „Skarbem Średzkim”.

 
Miejsko-wiejska gmina Środa Śląska położona jest w centrum Dolnego Śląska, w miejscu krzyżowania się ważnych szlaków komunikacyjnych takich jak: droga krajowa nr 94 (Korczowa – Wrocław – Jędrzychowice) oraz droga wojewódzka  nr 346 (Środa Śląska – Kąty Wrocławskie – Oława). Przecinająca gminę droga krajowa nr 94, bliskość Wrocławia i wrocławskiego lotniska, połączenia kolejowe oraz dogodny dojazd do autostrady A4 (E-40 Drezno – Wrocław – Kijów) sprawiają, że można tu dotrzeć łatwo i szybko z każdego kierunku. Dodatkowym atutem gminy jest połączenie z linią kolejową E-30 (Wrocław – Zgorzelec – Drezno).    
 

Gmina Środa Śląska obejmuje obszar o pow. 214,93 km kw. Zamieszkuje tu ponad 19 tys. osób, z czego w samym mieście 9 tys.  Sieć osadniczą tworzy 27 miejscowości rozmieszczonych równomiernie wokół miasta, które obecnie jest nie tylko siedzibą władz gminy lecz także liczącego prawie 50 tys. mieszkańców powiatu średzkiego śląskiego.

Partnerami Gminy Środa Śląska są:

– Kamionka Buska (Ukraina),
– Saterland (Niemcy),
– Štěpánov (Czechy).

 

Sprzyjająca inwestycjom biznesowym

Gmina Środa Śląska wychodzi naprzeciw przedsiębiorcom, wprowadzając szereg ułatwień, także podatkowych. (m.in. zwolnienia z podatku od nieruchomości w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej dla nowych inwestorów oraz preferencje dla tych, którzy już prowadzą swoją działalność na terenie gminy Środa Śląska). Ponadto dzięki owocnej współpracy z Legnicką Specjalną Strefą Ekonomiczną rozwijamy nasze podstrefy. O dobrym klimacie dla inwestycji w gminie Środa Śląska świadczą nasi najwięksi partnerzy, jak np. BASF, Pittsburgh Glass Works, XEOS, Eldisy, Voestalpine, Röben Ceramika Budowlana.

 

Atrakcyjna i warta zamieszkania

Argumentami za mieszkaniem na terenie gminy są m.in. niskie ceny gruntów oraz baza edukacyjna, której stała modernizacja to jeden z priorytetów tutejszego samorządu. W Środzie Śląskiej działa nowoczesny żłobek, a gmina zajmuje wysokie miejsce w Aglomeracji Wrocławskiej pod względem zapewnienia miejsc przedszkolnych. Dzieci i młodzież mają możliwość kontynuowania nauki na kolejnych etapach kształcenia. Dodatkowym udogodnieniem stało się uruchomienie w styczniu 2018 r. gminnej komunikacji zbiorowej wykorzystującej pojazdy elektryczne.

 

Idealna do odpoczynku i rekreacji

Szeroką ofertę co roku przygotowuje Dom Kultury w Środzie Śląskiej. Prowadzone są tu m.in. zajęcia z tańca nowoczesnego i ludowego, fitnessu, zajęcia językowe, muzyczne, warsztaty teatralne, plastyczne, czy z zakresu grafiki komputerowej. Działa tu też nowoczesne Cyfrowe Kino, które umożliwia oglądanie wyczekiwanych premier w technologii 2D i 3D. Doskonałym miejscem do spędzania wolnego czasu jest również Centrum Sportu i Rekreacji w Środzie Śląskiej (kompleks boisk, akwen Kajaki, sezonowe lodowisko) oraz Średzki Park Wodny wraz z saunami, jacuzzi i basenem sportowym. Na odwiedzających czekają również zabytki, tereny zielone, liczne ścieżki rowerowe i edukacyjne oraz szlaki turystyczne.


ZARYS HISTORYCZNY:

Środa Śląska rozwinęła się jako osada targowa położona na dawnym szlaku handlowym, nazywana była Nowym Targiem (niem. Neumarkt). Ok. 1210 Henryk I Brodaty osadził tu na prawie flamandzkim kolonistów z krajów niemieckich. Przed 1214 otrzymała magdeburskie prawo miejskie, które po wielu zmianach i modyfikacjach stało się tzw. prawem średzkim, przyjętym przez wiele miast. W 1231 zmarł tu na wygnaniu Władysław III Laskonogi, książę wielkopolski i krakowski. Do XIII w. miasto należało do księstwa wrocławskiego. Książę legnicki Bolesław II Rogatka zwany Łysym włączył w 1245 Środę Śląską do księstwa legnickiego, w murach kościoła św. Andrzeja Apostoła w 1248 z polecenia księcia legnickiego Bolesława II Rogatki spalono 500 mieszczan za sprzyjanie Henrykowi III Białemu. W XIII w. miasto było centrum handlu solą na Śląsku, rozwijało się też tkactwo. W tym okresie istniał również szpital dla trędowatych. W XIV w. miasto weszło w skład księstwa świdnickiego, a następnie od 1392 pod panowanie Czech. Ok 1465 urodził się tu Wawrzyniec Korwin, pierwszy polski geograf. W XV w. nastąpił rozwój uprawy winorośli, a następnie browarnictwa i winiarstwa. W 1526 miasto dostało się pod panowanie Habsburgów, było wówczas jednym ze śląskich ośrodków anabaptyzmu. Podczas wojny trzydziestoletniej w 1632 miasto zajęły i zniszczyły wojska saskie, następnie zostało zdobyte przez Szwedów i na rozkaz mjr. Stalhaussa w 1640 spalone. W XVIII w. powstała manufaktura tabaczna, w 1742 Środa Śląska znalazła się w państwie pruskim. Od 1844 połączenie kolejowe z Legnicą i Wrocławiem, od II połowy XIX w. lokalny ośrodek gospodarczy. Podczas II wojny światowej funkcjonowały dwa jenieckie oddziały robocze obozu w Zgorzelcu. W styczniu 1945 na terenie rzeźni miejskiej przy ulicy Malczyckiej hitlerowcy dokonali egzekucji 93 więźniów (w tym 56 Polaków) obozu Dyhrenfurth w Brzegu Dolnym, których pędzono w marszu śmierci do obozu macierzystego Gross Rosen. Podczas walk 9 lutego 1945 zniszczone w 30%. W czasach Polski Ludowej stało się lokalnym centrum handlowo-usługowym, działała tu fabryka mebli, kafli i materiałów budowlanych. W 1985 i 1988 odkryto w mieście skarb średzki.


WARTO ZOBACZYĆ:

    ośrodek historyczny miasta. Układ centrum jest starszy niż kolonizacja na prawie niemieckim
    kościół par. pw. św. Andrzeja, z XIII w., 1388 r., 1670 r., 1830 r.
    cmentarz kościelny
    cmentarz parafialny z mogiłami 1971 żołnierzy radzieckich, którzy polegli podczas walk o miasto w lutym 1945
    pomnik upamiętniający egzekucję 93 więźniów obozu Dyhrenfurth rozstrzelanych na terenie rzeźni miejskiej przy ulicy Malczyckiej 1.
    dzwonnica, z pierwszej połowy XV w., przebudowana w końcu XVI w.
    ogrodzenie murowane z bramą, z XVI w.
    kościół szpitalny, obecnie pomocniczy pw. NMP, z 1220 r., przebudowany w XVII/XVIII w., 1871 r.
    zespół klasztorny franciszkanów, ul. Kościuszki 60
        kościół, obecnie par. pw. Podwyższenia Krzyża, z połowy XIV w., XIX/XX w., z lat 1933–35
        klasztor, obecnie dominikanów, z 1726 r., XIX/XX w.
    ruina zamku, ul. Cmentarna, z drugiej połowy XIII do XIV w.
    mury obronne, z końca XIII–XIV w.
    ratusz, obecnie muzeum, z drugiej połowy XIV w., XV w., XVI w., 1791 r., XIX/XX w.
    zespół pałacowy, z lat 1860–70
        pałac
        park z aleją lipową
    poczta, ul. Kolejowa 25, z lat 1886–1888
    dom, ul. Parkowa 1, z 1898 r.

źródło: https://srodaslaska.pl; Wikipedia