Latowicz (daw. gmina Latowicz + gmina Wielgolas) – gmina miejsko-wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim. Gmina została utworzona 31 maja 1870 r. w miejsce istniejącego od 1526 starostwa latowickiego. W latach 1870–1954 obejmowała dwie miejscowości: Latowicz i Dąbrówkę, w latach 1955–1972 – utworzono Gromadzką Radę Narodową w Latowiczu. Od 1 stycznia 1973 r. gmina istnieje w obecnym kształcie. W latach 1919–1939 położona była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1972 do 1998 r. w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.
Gmina Latowicz położona jest w południowo-wschodniej części Mazowsza, na pograniczu dwóch regionów geograficznych: Kotliny Warszawskiej na zachodzie i Wysoczyzny Siedleckiej na wschodzie w odległości 27 km od Mińska Mazowieckiego, 45 km od Siedlec i 70 km od Warszawy. Siedzibą Gminy jest niewielka miejscowość Latowicz położona na wzniesieniu, które otaczają zewsząd podmokłe łąki rozciągające się nad rzeką Świder i jej odnogami. Miejscowość zajmuje powierzchnię 25,73 km2, co stanowi 22,47% obszaru całej Gminy, wynoszącego 114,15 km2. W skład Gminy wchodzą następujące miejscowości: Borówek, Budy Wielgoleskie, Budziska, Chyżyny, Dąbrówka, Dębe Małe, Generałowo, Gołełąki, Kamionka, Latowicz, Oleksianka, Redzyńskie, Stawek, Strachomin, Transbór, Waliska, Wężyczyn, Wielgolas.
Latowicz jest jedną z najstarszych osad w południowo-wschodniej części Mazowsza. Położony na wzgórzu, oblanym dookoła Świdrem i jego odnogą miał charakter obronny. Pierwsze wzmianki o Latowiczu pochodzą z wieku XIII. W 1300 roku wioska została nadana w dożywocie Janowi z Piekar, sędziemu czerskiemu. W 1313 roku był w posiadaniu Krystyna, wojewody płockiego. W okresie feudalizmu Latowicz był jednym z najważniejszych ośrodków miejskich tego regionu (ślady grodziska – Góra Królowej Bony). W 1420 roku Latowicz otrzymał prawa miejskie na prawie magdeburskim (dokument nie zachował się) potwierdzone następnie przez księcia mazowieckiego Janusza I w 1423 roku. Począwszy od drugiej połowy XV w. Latowicz – jak pokazują zachowane źródła archiwalne – stał się uposażeniem księżnych mazowieckich, a potem w wieku XVI i XVII jako starostwo niegrodowe należał do uposażenia polskich królowych. Od roku 1536 był w posiadaniu królowej Bony. Ona to, budując nowy dwór o charakterze obronnym przyczyniła się do podniesienia obronności miasta, zwiększenia w nim bezpieczeństwa, a zatem wzrostu liczby mieszkańców. Kolejną właścicielką miasta była Anna Jagiellonka, a od 1609 roku Konstancja, żona Zygmunta III. Największy rozkwit miasta przypada na XVI i pierwszą połowę XVII wieku. O rozwoju Latowicza zadecydowało jego położenie na krzyżujących się tu szlakach handlowych i tranzytowych, położenie geograficzne (położony między rzeką Świder a wielkim obfitującym w ryby stawem) oraz liczne przywileje królewskie. Schyłek świetności Latowicza nastąpił wraz z nadejściem wojen szwedzkich. Miasto niejednokrotnie nawiedzane i niszczone przez wrogie wojska szwedzkie, rosyjskie i kozackie popadło w ruinę. Wiek XVIII to czas podźwignięcia się Latowicza z wielkich zniszczeń. Miasto rozbudowywało się. W latach 30-tych tego stulecia starosta latowicki, książę August Aleksander Czartoryski ufundował drewniany kościół pod wezwaniem Św. Trójcy, rozebrany w 1918 r., gdyż w latach 1899-1911 zbudowano tu nowy murowany kościół w stylu neogotyckim pod wezwaniem św. Walentego. Przy kościele powstały dwa bractwa licznie zrzeszające mieszczan: w 1721 r. Bractwo Różańca Świętego, w 1734 r. – Bractwo Trójcy Przenajświętszej. Nadużycia ze strony burmistrzów i zarządców oraz destrukcyjne rządy zaborców przyczyniły się do upadku miasta. W 1869 roku Latowicz bezpowrotnie utracił prawa miejskie. Warto jednakże podkreślić, że wieś zachowała do dziś ślady wielowiekowego rozwoju, co widoczne jest w rozplanowaniu ulic, śladach dawnego targowiska o wrzecionowatym kształcie. Z okresu lokacyjnego pochodzi ponadto czworoboczny rynek przylegający do głównego traktu.
DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA w GMINIE LATOWICZ:
Działania w dziedzinie kultury Gmina Latowicz opiera na rocznym planie imprez kulturalnych – wśród nich ważne miejsce zajmują te, które na stałe wpisały się w kalendarz i stanowią już lokalną tradycję. Wielką wagę przywiązujemy do uroczystości patriotycznych, którym nadaje się szczególną oprawę. Należy do nich przede wszystkim upamiętnienie kolejnej rocznicy odbicia Polaków więzionych przez hitlerowców w budynku szkoły w Latowiczu w dniach 18 – 22 lutego 1944 r.. Uroczystości te są zawsze organizowane we współpracy ze środowiskiem kombatantów.
Po mszy świętej, przy dźwiękach orkiestry strażackiej następuje uroczysty przemarsz pocztów sztandarowych i wszystkich uczestników do Zespołu Szkół w Latowiczu, gdzie pod tablicą upamiętniającą odbicie więźniów składane są kwiaty i wieńce, odbywa się apel pamięci. Licznie zgromadzeni mieszkańcy gminy jak również zaproszeni goście spotykają się w Zespole Szkół w Latowiczu aby uczestniczyć w patriotycznej uroczystości przygotowanej przez nauczycieli i młodzież szkolną.
Dożynki Gminno - Parafialne mają służyć dobrej zabawie mieszkańców w każdym wieku. Udział w nich biorą mieszkańcy poszczególnych sołectw przedstawiając wieńce dożynkowe, które są później wysoko oceniane na dożynkach powiatowych, wojewódzkich, diecezjalnych. Przedstawiciele wsi prezentują swój program artystyczny z aspektem lokalnego folkloru. Sprzyja to budowie poczucia wspólnoty lokalnej.
Gmina Latowicz wspiera działalność Koła Emerytów, Rencistów i Inwalidów, które organizuje spotkania dla swoich członków z okazji świąt, wyjazdy na wycieczki; aktywizuje seniorów do uczestnictwa w życiu społecznym i wspólnego działania.
Swoje miejsce na mapie kultury ma także Gminna Biblioteka Publiczna w Latowiczu. Siedziba biblioteki mieści się w budynku Zespołu Szkół w Latowiczu z oddzielnym wejściem i podjazdem dla osób niepełnosprawnych. Dzięki niej mieszkańcy mogą korzystać:
z bogatego księgozbioru podręcznego
zestawem 20 tytułów czasopism
możliwość wypożyczania książek, lektur szkolnych i podręczników akademickich
darmowego dostępu do komputerów i internetu
możliwość skorzystania z drukarki, ksera i faksu
źródło: https://www.gmina-latowicz.pl/; https://www.archiwum.gmina-latowicz.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz