https://www.tuczno.pl/p,120,wirtualny-spacer-po-gminie-tuczno
Tuczno – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie wałeckim. Siedzibą gminy jest miasto Tuczno.
Tuczno położone jest na Pojezierzu Wałeckim i należy do powiatu wałeckiego. Położenie jego wyznaczają doliny Noteci, Gwdy, Drawy, Dobrzycy, Płocicznej i Przyłęgi. Pojezierze to charakteryzuje się dużymi obszarami moreny dennej, poprzecinanymi w okolicy Człopy i Tuczna polami zandrowymi o mało urodzajnych glebach. Przeważają tu liczne wzniesienia porośnięte lasami oraz duża ilość lasów i teren w bagiennych. Tuczno zlokalizowane zostało na terenie wypiętrzonym znacznie ponad lustra wód i terenów bagiennych. Wraz z gminą usytuowane jest na obrzeżach Drawieńskiego Parku Narodowego. W granicach administracyjnych miasta są trzy jeziora: Liptowskie, Tuczno i Zamkowe.
Tak miasto, jak i cała gmina ze względu na swe walory środowiskowe należy do najbardziej atrakcyjnych turystycznie obszarów województwa zachodniopomorskiego.
Największą powierzchnię w Jamienku zajmują grunty orne i lasy. Stanowią one ponad 30% całej powierzchni wsi. Dalej pod względem zajmowanej powierzchni są jeziora i wody (również ok. 30%). Jest to z najwyższy wskaźnik jezior i wód wśród miejscowości w gminie Tuczno. Skromny odsetek gruntów zajmują natomiast nieużytki, które stanowią zaledwie 1,45% całej powierzchni wsi.
Herb Tuczna
Herb Tuczna to tarcza herbowa o białym polu, na której znajduje się błękitna tarcza sercowa z dwoma pasami w biało-czerwoną szachownicę. Nad nią umieszczono stalowy hełm rycerski z zielonym pawim pióropuszem pomiędzy dwoma czerwonymi kołami wozowymi. Herb miasta pochodzi od godła rodziny Wedlów Tuczyńskich i jest używany począwszy od XIV wieku.
ZARYS HISTORYCZNY:
Obszary, na których powstało Tuczno, we wcześniejszej fazie wczesnego średniowiecza były terenami penetrowanymi przez osadnictwo idące z Wielkopolski, a więc etnicznie przynależne do tej krainy. Równocześnie jako pogranicze narażone było na ekspansję polityczną idącą z Pomorza Zachodniego.
Tuczno wykształciło się jako pograniczny grodek obronny Pomorzan, który po podbojach Bolesława Krzywoustego, wraz z Wałczem, Człopą i Czaplinkiem wszedł ponownie w skład Wielkopolski. W XIII w. żywą działalność osadniczą na tym obszarze przejawiał książę wielkopolski Władysław Odonic. Na przełomie XIII/XIV w. Tuczno z okolicą, na przeciąg pół wieku, znalazło się w rękach Brandenburgii. Z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki pisane o Tucznie, które nadane zostało jako lenno rodowi rycerskiemu-Wedlom (1305 r.). Pierwsza wzmianka o Tucznie wiąże się ze zdobyciem przez Hesse von Wedel „murowanego domu” w roku 1296. Około 1300 roku tereny położone pomiędzy rzekami Drawą i Gwdą włączone zostały do Marchii Brandenburskiej. Najstarsza źródłowa wzmianka o Tucznie jako „civitas” pochodzi z roku1306., przy czym należy sądzić, że już wówczas Tuczno było zespołem miejskim z kościołem. W 1331 roku otrzymało brandenburskie prawa miejskie, ale był to przywilej poprawiający jedynie warunki rozwojowe.
Przestrzenna zabudowa miasta wiąże się z pierwszą połową czternastego stulecia. Wówczas istniał już kościół, a w 1338 roku rozpoczęto budowę zamku. W 1375 roku cesarz Karol V uznał Tuczno za jeden z dwunastu najsilniej ufortyfikowanych obiektów na wschód od linii Odry. Około 1400 roku zamek otoczyła fosa.
Lokacyjnie miasto zbudowano na północ od zamku. Tworzy go prostokąt z regularną siatką ulic przecinających się pod kątem prostym.
Przypuszcza się, że – przynajmniej w części - miasto otoczone było umocnieniami w postaci drewnianej palisady wzmocnionej ziemią, z fosą i zwodzonym mostem przed bramą.
Tuczno do czasów reformacji było katolickie. Od 1546 roku przyjął się tu luteranizm, by za sprawą Krzysztofa von Wedel Tuczyńskiego stać się ponownie katolickim. To on właśnie w 1602 sprowadził do Tuczna jezuitów.
Do 1810 roku Tuczno było miastem prywatnym. Wolny zarząd miejski powołano tu w 1820 roku. Najstarsza źródłowa wzmianka o Tucznie jako „civitas” pochodzi z roku1306., przy czym należy sądzić, że już wówczas Tuczno było zespołem miejskim z kościołem. W 1331 roku Tuczno otrzymało brandenburskie prawa miejskie, ale był to przywilej poprawiający jedynie warunki rozwojowe.
Przestrzenna zabudowa miasta wiąże się więc z pierwszą połową czternastego stulecia. Wówczas istniał już kościół, a w 1338 roku rozpoczęto budowę zamku. W 1375 roku cesarz Karol V uznał Tuczno za jeden z dwunastu najsilniej ufortyfikowanych obiektów na wschód od linii Odry. Około 1400 roku zamek otoczyła fosa.
Lokacyjnie miasto zbudowano na północ od zamku. Tworzy go prostokąt z regularną siatką ulic przecinających się pod kątem prostym.
Przypuszcza się, że – przynajmniej w części - miasto otoczone było umocnieniami w postaci drewnianej palisady wzmocnionej ziemią, z fosą i zwodzonym mostem przed bramą. Tuczno do czasów reformacji było katolickie. Od 1546 roku przyjął się tu luteranizm, by za sprawą Krzysztofa von Wedel Tuczyńskiego stało się ponownie katolickie. To on właśnie w 1602 sprowadził do Tuczna jezuitów. Do 1810 roku Tuczno było miastem prywatnym. Wolny zarząd miejski powołano tu w 1820 roku. Leżąc przy drugorzędnym szlaku handlowym, Tuczno nie rozwinęło się nigdy w większy ośrodek miejski. Świadczy o tym ilość mieszkańców. W 1772 roku było ich 715, w 1916 roku – 815, w 1925 – 2132,, w 1939 – 2747, w 1946 – 1647, obecnie jest ich nieco ponad 2300. Mieszczanie trudnili się rolnictwem, hodowlą bydła i rybołówstwem. Drewniana zabudowa miasta padała często ofiarą pożarów (1581, 1660, 1740, 1834). Wzniesiony w XIV w. kościół katolicki przekształcono w XVI w. w zbór ewangelicki, w związku z szerzeniem się protestantyzmu. W 1622 r. katolicy wybudowali nowy kościół. W XVII w. była tutaj szkoła parafialna, a w XVIII w. miasto utrzymywało przytułek. W 1807 r. (wojny napoleońskie) Tuczno opanowało przejściowo wojsko polskie. W Prusach Tuczno należało do rejencji kwidzyńskiej. W XIX/XX w. było maleńkim miasteczkiem peryferyjnym jako ośrodek lokalnego przetwórstwa płodów rolnych i lokalnego handlu. W czasie działań wojennych w 1945 r. (11 lutego) miasto zostało niemal doszczętnie zniszczone. Zburzeniu uległ również piękny renesansowy zamek Wedlów-Tuczyńskich.
Tuczno jest znacznym ośrodkiem wczasowo-turystycznym. Atrakcją jest zachowany późnogotycki kościół farny oraz odbudowany z pietyzmem przez szczecińskie Pracownie Konserwacji Zabytków zamek, w którym znajduje się dom wczasowy Stowarzyszenia Artystów RP.
Nazwę miasta wywodzi się od wyrazu "tłusty" (tuczny), co również może znaczyć "tuka", a więc wody obfitujące w ryby. Z XV w. znana jest też nazwa rośliny o podobnym brzmieniu-"tuczeń". Forma zgermanizowana Tutz.
WARTO ZOBACZYĆ:
1. Jamienko
- cmentarz rzym.-kat.,
2. Jeziorki Wałeckie
- kościół fil. pw. Podwyższenia Krzyża, drewn., 1760,
3. Lubiesz
- kościół fil. pw. św. Jana Chrzciciela, mur.-szach., poł. XIV, XVIII, wieża 1960,
- cmentarz przykościelny, XVIII,
- cmentarz rzym.-kat., ob. komunalny, poł. XIX,
4. Marcinkowice
- kościół par. pw. św. Katarzyny, 1628, XIX/XX,
- d. cmentarz przy kościele,
- kapliczka wotywna, 1871,
- figura św. Jana Nepomucena, na kopcu przy drodze Tuczno-Marcinkowice, 1875,
- cmentarz ewangelicki, poł. XIX,
- park pałacowy, pocz. XIX,
5. Martew
- kościół cmentarny, ob. fil. pw. Wszystkich Świętych, szach., 1680, XVIII,
- cmentarz przy kościele, 1680,
6. Mączno
- park dworski, 2 poł. XIX,
7. Miłogoszcz
- cmentarz przy kościele, nieczynny, 1830,
- cmentarz rzym.-kat. ob. komunalny, 1870
8. Płociczno
- park dworski, 2 poł. XIX,
9. Rusinowo
- cmentarz rzym.-kat. (nieczynny), XIX/XX,
- ogród dworski, 2 poł. XIX,
10. Rzeczyca
- kościół par. pw. św. Bartłomieja, 1859, wieża drewn. XVIII,
- cmentarz przy kościele, nieczynny, 1837 lub 1859
- cmentarz komunalny, poł. XIX,
11. Strzaliny
- kościół fil. pw. Nawiedzenia NMP, drewn., 1740,
- cmentarz przy kościele, nieczynny, 1740,
12. Tuczno
- układ urbanistyczny Starego Miasta,
- zespół kościoła par. pw. Wniebowzięcia NMP, ul. Moniuszki:
- kościół, 1 poł. XV, 1646,
- cmentarz przykościelny,
- ogrodzenie z bramami,
- cmentarz rzym.-kat., ob. komunalny, ul. Gdańska, XIX/XX,
- cmentarz żydowski, ul. Młyńska, 2 poł. XVIII,
- cmentarz choleryczny, ul. Zamkowa, 1624,
- kapliczka słupowa, k. XIX,
- kapliczka przy szosie do Człopy, na wzgórzu św. Jerzego, 2 poł. XIX,
- zespół zamkowy,
- zamek, XIV, k. XVI, 1608-1631, pocz. XVIII, 1846
- park, 2 poł. XIX
13. Wrzosy
- zespół dworski,
- dwór, pocz. XX
- park, 2 poł. XIX
14. Zdbowo
- zespół kościoła fil. pw. św. Józefa,
- kościół, szach., 1817
- mauzoleum rodziny Reé, poł. XIX
- cmentarz przy kościele, nieczynny
- cmentarz rzym.-kat., nieczynny
źródło: www.tuczno.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz