Augustów – miasto w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, siedziba powiatu augustowskiego i gminy wiejskiej Augustów.
Miasto królewskie starostwa augustowskiego w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie dąbrowskim, obwodzie augustowskim województwa augustowskiego. W latach 1975–1998 miasto należało do województwa suwalskiego.
ZARYS HISTORYCZNY:
Początki Augustowa
Tereny dzisiejszego Augustowa do końca XIII były zamieszkiwane przez plemię Jaćwingów, pokonanych ostatecznie w 1283 roku przez Zakon Krzyżacki.
Po upadku Jaćwieży ziemie te wyludniły się i nie zasiedlano ich do roku 1422.
Augustów zawdzięcza swoje powstanie królowi Zygmuntowi II Auguście. Krążą dwie legendy o powstaniu miasta. Jedna z nich mówi o tym, że król podczas polowania zabłądził w Puszczy, gdzie znalazł schronienie u gościnnego mieszkańca tych terenów. Druga opowiada o pierwszych spotkaniach króla Zygmunta II Augusta i Barbary Radziwiłłówny w augustowskich lasach. Faktem jest, że król Zygmunt II August zachwycił się tymi terenami i postanowił założyć tu miasto.
17 maja 1557 r. Augustów otrzymał prawa miejskie magdeburskie. Augustów swoją nazwę i herb (w którym widnieją splecione ze sobą inicjały S.A. – Sigismundus Augustus) zawdzięcza swojemu założycielowi – ostatniemu królowi z dynastii Jagiellonów.
Miasto powstało jako centrum wymiany handlowej dla okolicznych wsi, przebiegał przez nie ważny trakt wiążący wschodnie krańce Rzeczypospolitej poprzez Grodno z portami bałtyckim – Królewcem i Gdańskiem oraz z Poznaniem.
Rozkwit miasta i wojenna zawierucha (XVI-XVIII w.)
Augustów ze względu na korzystne położenie szybko się rozwijał. Wskazywała na to znaczna liczba osiedlających się rzemieślników - zwłaszcza piekarzy, rzeźników, szewców, kowali i kołodziejów. Z czasem w mieście pojawiły się dwa młyny, tartak, rudnia i smolarnie. Do 1569 r. miasto należało terytorialne do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1570 roku powstało starostwo augustowskie. Rozwój miasta zatrzymała trudna sytuacja polityczna panująca w kraju i liczne wojny. Podczas potopu szwedzkiego (1656 r.) miasto zostało spalone przez Tatarów, a w czasie trzeciej wojny północnej (1700-1721) miejscową ludność zdziesiątkowała epidemia dżumy. Dopiero druga połowa XVIII wieku przyniosła poprawę dla rozwoju miasta. Ponownie osiedlali się tu rzemieślnicy oraz kupcy, do grona mieszkańców dołączali coraz częściej Żydzi. W 1795 roku miasto zajęli Prusacy, a w latach 1807 i 1812 wojska napoleońskie. Nocował tu sam Napoleon I Bonaparte, wracając z kampanii rosyjskiej do Francji. Po Kongresie wiedeńskim (1815 r.) Augustów znalazł się w granicach Królestwa Polskiego - powstało województwo augustowskie z siedzibą w Suwałkach, przekształcone w 1837 roku na gubernię augustowską.
Okres intensywnego rozwoju gospodarczego miasta miał miejsce w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku i wiązał się z budową Kanału Augustowskiego. Kanał stanowić miał drogę wodną przez połączenie dopływów Wisły z Niemen. Aby uniknąć wysokich opłat celnych Niemen z Bałtykiem planowano połączyć Kanałem Windawskim. Budowa Kanału Augustowskiego rozpoczęła się w 1824 r. pod kierunkiem gen. Ignacego Prądzyńskiego. Rozwój miasta (i budowę Kanału) przerwał wybuch powstania listopadowego w 1831 r. Kanał Augustowski ukończono w 1838 roku, jednak nie zyskał on planowanego znaczenia gospodarczego. Miejscowa ludność brała czynny udział we wszystkich powstańczych zrywach w XIX-wiecznej historii Polski. Podczas Powstania Styczniowego lasy augustowskie stały się domem partyzantów. Dziś o wydarzeniach z 1863 roku przypominają pomniki na mogiłach w Krasnymborze, Kozim Rynku, Powstańcach, Skieblewie. W 1898 roku, w związku z budową koszar carskich, Augustów uzyskał połączenia kolejowe, co doprowadziło do ożywienia gospodarczego. Niestety, na krótko – podczas I wojny światowej peryferie miasta zostały zniszczone przez Niemców. Po wojnie Augustów odbudowano. Nastąpił rozwój oświaty, życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego. Zaczął rozwijać się przemysł drzewny. Powstawały pierwsze ośrodki wypoczynkowe, m.in. „Dom Turysty” - obecny „Hetman” i „Yacht Club Rzeczypospolitej” - późniejszy Wojskowy Dom Wypoczynkowy. W okresie międzywojennym Augustów stał się najsłynniejszym kurortem Polski. Odpoczywały tu elity polityczne i wojskowe II Rzeczypospolitej, m.in. prezydent Ignacy Mościcki, minister Józef Beck oraz marszałek Edward Rydz-Śmigły. Duży wpływ na życie miasta wywierał stacjonujący tu I Pułk Ułanów Krechowieckich
im. płk. Bolesława Mościckiego. Kadrę pułku stanowili kresowi ziemianie. Ułani walczyli pod Lwowem, zajmowali Pomorze, brali udział w wyprawie kijowskiej oraz w bitwie pod Komarowem. Rozwój regionu ponownie został zatrzymany przez wojnę. Pod koniec kampanii wrześniowej 1939 r. Augustowszczyznę zajęła Armia Czerwona. 6 października 1939 roku ułani I Pułku Ułanów Krechowieckich składali pod Kockiem broń jako ostatni żołnierze walczący w wojnie obronnej. 22 czerwca 1941 roku do miasta wkroczyli Niemcy. Bohaterscy Augustowianie walczyli u boku generała Władysława Andersa pod Monte Cassino, Lenino, Piedimonte, Bolonią, na Wale Pomorskim i zdobywali Berlin. W Obwodzie Augustowskim stworzono bardzo silne struktury AK. Miejscowa ludność cierpiała prześladowania ze strony obu okupantów – radzieckiego i niemieckiego. Augustów został "wyzwolony" 24 października 1944 roku przez Armię Czerwoną. Przez następne trzy miesiące znajdował się w strefie frontowej, co skutkowało zniszczeniem ok. 70% substancji materialnej. W lipcu 1945 roku Sowieci przeprowadzili tzw. obławę augustowską w celu wyłapania żołnierzy podziemia niepodległościowego, którzy skrywali się w Puszczy Augustowskiej. W jej wyniku aresztowano ok. 2 tys. osób, z których po brutalnych przesłuchaniach wyselekcjonowano ok. 600 i wywieziono w nieznanym kierunku. Osoby te zginęły w nieznanych wciąż okolicznościach. Była to największa powojenna zbrodnia dokonana na Polakach po II wojnie światowej. Działania wojenne zniszczyły Augustów w 70%. Zaraz po wojnie rozpoczęto odbudowę gospodarczą. Powstawały zakłady przemysłowe i kolejne ośrodki wypoczynkowe. Uznając, że miasto posiada walory uzdrowiskowe, w 1968 roku dokonano pierwszych odwiertów głębinowych, odkrywając pokłady wody zdrojowej. W 1972 roku rozpoczęto produkcję wody mineralnej „Augustowianki”, która wydobywana jest z jednego z najgłębszych ujęć w Polsce (482 m) zlokalizowanego w samym sercu Puszczy Augustowskiej. W grudniu 1970 r. miasto uzyskało częściowe uprawnienia uzdrowiska, a w 1976 roku zaczęło działać sanatorium „Budowlani”. Augustów znów stał się znanym w całej Polsce kurortem letnim, które rozsławiły m.in. piosenki: „Augustowskie noce” Marii Koterbskiej i „Beata” Janusza Laskowskiego. W 1958 roku zorganizowano tu I ogólnopolski Zlot Turystów PTTK na Gołej Zośce, w 1959 roku powstał film „Miejsce na lato”, puszczany jako dodatek w kinach, zjechali filmowcy, którzy tu kręcili filmy np. ”Ostatni strzał” (1958), „Płyną tratwy” (1960), „Ranny w lesie” (1961) itd.
O Augustowie pojawiały się liczne artykuły w najpopularniejszych periodykach np. w „Przekroju”. Po 1989 r. kolejni włodarze miasta rozwijali Augustów jako atrakcyjny i nowoczesny ośrodek turystyczny. W 1993 r. miasto uzyskało pełen status uzdrowiska. Fundusze przedakcesyjne i unijne umożliwiły budowę bulwarów spacerowych nad rzeką Nettą i jeziorem Necko oraz wyłożenie kostki brukowej na rynku. W 1999 r. otwarto w Augustowie pierwszy w Polsce wyciąg do nart wodnych. Miasto w końcówce lat ’90-tych stało się polskim zagłębiem szkutniczym: działają tu stocznie jachtowe Balt Yacht oraz Ślepsk, należące do największych przedsiębiorstw tego typu w Polsce i eksportujące większość produkcji do Europy Zachodniej. W Augustowie zlokalizowany jest także jeden z najnowocześniejszych zakładów przemysłu tytoniowego w Europie należący do koncernu British American Tobacco. W 2014 r. otwarta została obwodnica Augustowa, która usunęła ruch ciężarowy z miasta.
PRZYRODA:
Krajobraz ziemi augustowskiej kształtowany był przez zlodowacenia. Zlodowacenie bałtyckie usypało tu rozległą równinę sandrową, którą porosły lasy. Wody z topniejącego lodowca żłobiły rynny, które wypełniały się wodą tworząc jeziora rynnowe.
Puszcza Augustowska
Puszcza Augustowska otacza Augustów z trzech stron i ukrywa w swoich granicach kilkanaście jezior z urozmaiconą linią brzegową, piaszczystymi plażami i nierzadko wysokimi skarpami. Puszcza Augustowska to ogromny kompleks leśny o powierzchni ok. 160 tys. ha (po stronie polskiej zajmuje powierzchnie ponad 114 tys. ha). Dominują w niej drzewa iglaste: sosna i świerk, ale spotkać tu można także brzozy, klony, graby, lipy, jesiony czy olchy. Wiele jest drzewostanów starych, liczących ponad 120 lat, a drzewa sięgają 30-40 m wysokości.
Puszcza Augustowska obfituje w grzyby, jagody, poziomki czy dzikie maliny. Wśród roślin objętych ochroną należy wymienić: wawrzynek wilczełyko, lilię złotogłową, sasanki, widłaki, cis pospolity i wiele innych. Las augustowski jest także domem dla wielu zwierząt: jeleni, saren, łosi, dzików, cietrzewi, lisów, kun, bobrów, cietrzewi, głuszczów, itd..
Jeziora augustowskie
Większość augustowskich jezior ma kształt rynnowy, czyli są stosunkowo nieduże pod względem powierzchni, ale głębokie. Zasilane są przez rzeki i źródła a w mniejszym stopniu przez wody opadowe. Augustowskie wody są czystsze niż w innych regionach kraju. Ma na to wpływ głównie bogata szata roślinna.
W granicach administracyjnych Augustowa znajduje się 9 jezior:
Jezioro Necko o powierzchni 400 ha należy do typu polodowcowych jezior rynnowych. Jezioro ma dość dobrze rozwiniętą linię brzegową, w większości (70%) porośniętą lasem, z licznymi piaszczystymi plażami. Maksymalna głębokość to 25 m. Wg hipotezy prof. Falka, nazwa jeziora wywodzi się z jaćwieskiego słowa methis oznaczającego rzucać.
Jezioro Białe o powierzchni 476,6 ha, nazywane jest też: Białe Augustowskie lub Krechowieckie. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta z licznymi zatokami (Orzechówka, Tartaczna, Wierszowiec) i półwyspami (Pień, Dąbek, Lisi Ogon). Brzegi są w większości wysokie i suche, porośnięte lasem sosnowym. Na jeziorze znajdują się wyspy. Maksymalna głębokość dochodzi do 30 m.
Jezioro Sajno o powierzchni 522,5 ha, to największe jezioro w grupie jezior augustowskich. Od wschodu Sajno łączy się przesmykiem z jeziorkiem Sajenek i dalej z niewielkim jeziorkiem Staw Sajenek. W północnej części jeziora ma ujście Kanał Bystry, który łączy jezioro z Augustowem. Maksymalna głębokość to 27 m. Nazwa jeziora wywodzi się prawdopodobnie z jaćwieskiego słowa soia, oznaczającego rzekę, nurt rzeczny (przez środek jeziora przebiega silny nurt). Jezioro objęte jest strefą ciszy.
Jezioro Sajenek o powierzchni 68,2 ha to jezioro rynnowe. Głębokość maksymalna wynosi 12,6 m. Długość linii brzegowej to 3,13 km. Połączone jest z jeziorem Sajno.
Staw Sajenek o powierzchni 35,8 ha.
Jezioro Studzieniczne o powierzchni 251 ha to jezioro rynnowe z bardzo rozwiniętą linią brzegową. Maksymalna głębokość to 30,5 m. Na Jeziorze Studzienicznym znajdują się wyspy: Lipówek, Janowy Grąd (największa), Brzozowy Grąd (najmniejsza: 0,08 ha), która stanowi rezerwat florystyczny. Objęte jest strefą ciszy.
Jezioro Rospuda o powierzchni 104 ha połączone jest z jeziorem Necko. Do jeziora wpada rzeka Rospuda. Linia brzegowa jest rozwinięta. Brzegi są wysokie, w 100% porośnięte lasem. Dno jest słabo zróżnicowane, najgłębszy punkt ma 10,5 m. Na jeziorze znajdują się wyspy o łącznej powierzchni 2 ha.
Staw Wojciechowski o powierzchni 22,6 ha, z maksymalną głębokością sięgającą 3,1 m. Wojciech jest jeziorem rynnowym o zróżnicowanej linii brzegowej.
Staw Księdzowski (Studzieniczański) - o powierzchni ok. 8 ha.
Rezerwaty
Rezerwat przyrody Brzozowy Grąd – położony jest na wyspie Brzozowy Grąd na jeziorze Studzienicznym. Przedmiotem ochrony jest obuwik pospolity, rzadka roślina z rodziny storczykowatych. Powierzchnia rezerwatu wynosi tylko 0,08 ha.
Rezerwat przyrody Jezioro Kalejty − o powierzchni 740,7 ha położony jest na terenie gmin Nowinka i Płaska w zachodniej części Puszczy Augustowskiej. Przedmiotem ochrony są wartości przyrodnicze jeziora Długiego Augustowskiego.
Rezerwat przyrody Kozi Rynek - położony jest na terenie gminy Sztabin i zajmuje łączną powierzchnię 146,63 ha. Jest to rezerwat leśny, mający na celu ochronę resztek naturalnych drzewostanów grądowych i łęgowych puszczy, a także ochronę istniejących tu stanowisk łosia i bociana czarnego. Na terenie rezerwatu znajdują się mogiły powstańców z powstania styczniowego z 1863 roku.
Rezerwat przyrody Stara Ruda - położony jest na granicy Augustowa i gminy Płaska, między stawem Sajenek a Kanałem Augustowskim. Przedmiotem ochrony są źródliska rzeki Rudawki (otoczone łęgiem jesionowo-olszowym) i fragment borów torfowcowych. Jego powierzchnia wynosi 83,15 ha.
Rezerwat przyrody Mały Borek – leśny rezerwat przyrody położony na terenie gminy Płaska o powierzchni 90,53 ha. Przedmiotem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych typów boru sosnowego z domieszką świerka, właściwych dla Puszczy Augustowskiej. W południowej części rezerwatu występują też mniejsze płaty grądu murszowego i olsu, w centralnej – torfowisko wysokie, porośnięte karłowatym sosnowym borem bagiennym. Znajdują się tu ostoje i tokowiska głuszca. Rezerwat od 2004 r. wchodzi w skład Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków – Natura 2000.
Rezerwat przyrody Perkuć – położony na terenie gminy Płaska. Powierzchnia 209,82 ha. W rezerwacie chroniony jest bór świerkowo - sosnowy o charakterze pierwotnym, charakterystyczny dla Puszczy Augustowskiej. Inne, rzadziej występujące formy lasu to rosnący na skarpach leszczynowo - świerkowy las mieszany i grąd (świerk z domieszką klonu, lipy i osiki). Na terenie rezerwatu położone jest też płytkie, zarastające jezioro Kruglak.
Rezerwat przyrody Kuriańskie Bagno – rezerwat przyrody położony w południowo-wschodniej części Puszczy Augustowskiej na terenie gminy Płaska i gminy Sztabin. Przedmiotem ochrony jest obszar o unikatowej geomorfologii oraz naturalnych, rzadko spotykanych zbiorowiskach leśnych oraz stanowiskach wielu rzadkich i chronionych roślin i zwierząt. Powierzchnia 1713,6 ha.
Rezerwat przyrody Starożyn – o powierzchni 294,4 ha położony na terenie gminy Płaska. Przedmiotem ochrony są różne rodzaje drzewostanów Puszczy Augustowskiej: leszczynowo-świerkowy las mieszany (najczęściej występujący), grąd niski, dębowo-świerkowy bór mieszany, ols.
Kanał Augustowski
Kanał Augustowski to unikatowe w skali europejskiej dzieło budownictwa wodnego z pierwszej połowy XIX wieku. Powodem budowy Kanału Augustowskiego były pruskie restrykcje celne uniemożliwiające spławianie polskich towarów Wisłą do Gdańska. Kanał Augustowski miał połączyć dopływy Wisły, Narew i Biebrzę, z Niemnem, a od Niemna do Bałtyku zaplanowano połączenie poprzez Kanał Widawski, aby ominąć terytorium Prus.
W 1823 r. polski inżynier gen. Ignacy Prądzyński rozpoczął prace nad projektem Kanału Augustowskiego, budowa ruszyła w 1824 roku. Aby wyrównać różnice poziomów wód uregulowano 35 km koryt rzek Netty i Czarnej Hańczy, wykonano ponad 40 km przekopów i wybudowano 18 śluz oraz 23 jazy regulujące wodę. Kamienno-ceglane śluzy miały piękny wystrój architektoniczny w barwach narodowych. Komory wykładano czerwoną cegłą, zwieńczenia komór były białe. Na każdej śluzie znajdowała się wmurowana w ścianę kamienna tablica z datą i nazwiskiem kierownika budowy – do dziś prawie na każdej śluzie (poza Gorczycą i Niemnowem) zachowały się takie tablice. Jedną śluzę budowano ok. 2 lat. W pracach uczestniczyło od 5 do 7 tysięcy ludzi.
Wybuch powstania listopadowego przerwał budowę, którą ostatecznie ukończono w 1838 r., a w 1839 r. otwarto żeglugę na Kanale. To dzieło polskiej inżynierii wojskowej nie spełniło nigdy strategicznej funkcji szlaku wodnego łączącego Wisłę z Bałtykiem, gdyż Prusy zrezygnowały z nakładania wysokich ceł na szlaku wiślanym, a Rosjanie przerwali realizację Kanału Widawskiego.
Kanał Augustowski jest położony na terenie Polski i Białorusi (14 śluz po polskiej stronie, 1 w pasie granicznym i 3 po stronie białoruskiej). Jego całkowita długość to około 103,4 km. Na szlaku Kanału Augustowskiego znajduje się 12 jezior: Mikaszówek, Mikaszewo, Krzywe, Paniewo, Orle, Gorczyckie, Staw Swoboda, Studzieniczne, Białe, Necko. Różnice poziomów wód pomiędzy poszczególnymi zbiornikami wynoszą od 0,8 do 9,8 m. Im większa różnica wód, tym bardziej skomplikowane śluzy należało budować, stąd śluza Niemnowo pierwotnie trzykomorowa (różnica poziomów 7,46 m), obecnie jest czterokomorowa (różnica poziomów max. 9,8 m), a śluza Paniewo (różnica poziomów max. 6,69 m) dwukomorowa. Pozostałe 16 śluz to śluzy jednokomorowe.
Obecnie Kanał Augustowski jest wykorzystywany jako malowniczy szlak wodny, jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Kanałem Augustowskim kursują także statki żeglugi śródlądowej.
W 1968 r. Kanał Augustowski został wpisany do rejestru zabytków, a decyzją Prezydenta RP w 2007 r. stał się Pomnikiem Historii.
Dzieje Kanału Augustowskiego można poznać w Dziale Historii Kanału Augustowskiego Muzeum Ziemi Augustowskiej. Mieści się ono w zabytkowym domku z XIX w. w tzw. zwanym Domkiem Prądzyńskiego (ul. 29 go Listopada 5a w Augustowie).
WARTO ZOBACZYĆ:
Rynek Zygmunta Augusta stanowi centralny punkt miasta, który został wytyczony w 1550 r. zapewne przez budowniczego twierdz królewskich Joba Praetfuessa. W sercu Rynku znajduje się park założony w 1847 r., niegdyś nazywany Ogrodem Saskim. Kamienice wokół rynku pochodzą głównie z przełomu XIX i XX wieku. W centrum parku znajduje się kolumna Zygmunta II Augusta oraz fontanna.
Kolumna króla Zygmunta II Augusta powstała w roku 2007, z okazji jubileuszu 450–lecia nadania praw miejskich. Wybudowano ją z inicjatywy mieszkańców jako podziękowanie założycielowi.
Kamieniczka Rynek Zygmunta Augusta 3 ozdobiona eklektyczną elewacją i zdobieniami ceramicznymi, od 1945 r. mieści nieprzerwanie pocztę.
Kamieniczka Rynek Zygmunta Augusta 8 z 1896 r. wybudowana przez grodzieńskiego kupca Morgalisa.
Kamieniczka Rynek Zygmunta Augusta 9 siedziba Miejskiego Domu Kultury, przed II wojną mieściła Towarzystwo Wioślarskie, a po 1956 r. Klub Powiatowego Domu Kultury.
Kamieniczka Rynek Zygmunta Augusta 11 z 1841 r. – projekt kamienicy zatwierdził słynny architekt Antonio Corazzi.
Kamieniczka Rynek Zygmunta Augusta 28 z 1801 roku zwana „Domem Napoleona”, ponieważ 8 grudnia 1812 r. nocował w niej Napoleon Bonaparte.
Nagrobki na cmentarzu parafialnym z 1800 r. - najstarsze i najbardziej okazałe pomniki nagrobne skupiają się wokół kaplicy cmentarnej, ufundowanej przez rodzinę Truszkowskich w 1820 roku. Kilkanaście odlewów żeliwnych wykonanych zostało w Hucie Sztabińskiej w XIX w.
Pomnik żydowski z 1981 r., ufundowany został przez kilka rodzin żydowskich z USA.
Dom Turysty PTTK nad j. Necko z 1939 r. wg projektu Macieja Nowickiego, który był m.in. współautorem gmachów ONZ w Nowym Jorku. Dom Turysty to nazwa zwyczajowa, nazwa historyczna to: "Hotel nad Jeziorami Ligi Popierania Turystyki". Zniszczony w czasie wojny, odbudowany w 1948 r., obecnie Zajazd Hetman.
Cmentarz Żołnierzy Radzieckich znajdujący się w północno-zachodnim narożniku cmentarza parafialnego. W latach 1948-1949 złożono na nim ekshumowane szczątki 1509 żołnierzy radzieckich, poległych na terenie powiatu.
Oficerski Yacht Club Pacyfik - zaprojektowany przez Juliusza Nagórskiego w 1935 r. Po 1955 r. funkcjonował w nim renomowany Wojskowy Dom Wypoczynkowy (WDW). W ośrodku wypoczywało wielu znamienitych gości, m.in. marszałek Edward Rydz-Śmigły i minister Józef Beck. Przed budynkiem znajduje się pomnik w postaci fotela i pamiątkowego kamienia upamiętniający wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II w Augustowie w 1999 r.
Biały Domek - przed wojną ośrodek wypoczynkowy podoficerów I Pułku Ułanów Krechowieckich.
Willa Prezydenta – drewniany budynek z 1934 roku z przystanią, własność Yacht Clubu Polskiego, który kilkukrotnie odwiedził Ignacy Mościcki. Za okupacji radzieckiej - areszt NKWD, za niemieckiej – siedziba komando jeńców radzieckich. Mogiły zamęczonych Rosjan znajdują się opodal, na cyplu półwyspu Dąbek.
Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej - pierwotnie rosyjska cerkiew wojskowa konsekrowana w 1912 r. Od 1921 r. kościół garnizonu augustowskiego Wojska Polskiego. W wieży znajduje się izba pamięci stacjonującego tu I Pułku Ułanów Krechowieckich im. Pułkownika Bolesława Mościckiego.
Pomnik z hasłem „Nigdy więcej wojny” – upamiętnia mieszkańców Augustowa poległych w czasie II wojny światowej. Są to ruiny polskiego schronu bojowego linii obronnej „Augustów” z 1939 r., który został wysadzony przez Niemców w 1944 r.
Kanał Bystry - sztuczny kanał wybudowany w latach 1834 – 1835. Odprowadza nadmiar wody z zalewu rzeki Netty i jezior augustowskich do jeziora Sajno.
Cmentarz Ofiar Narodowości Żydowskiej w Augustowie na ul. Waryńskiego mieszkańców getta z lat 1941-1942, na którym spoczywają szczątki kilkudziesięciu osób narodowości żydowskiej. W 2015 r. zostały ułożone na nim autentyczne macewy odnalezione w toku porządkowania kilku posesji, a pochodzące z cmentarza na Zarzeczu.
Zespół Zarządu Wodnego - eklektyczny pałacyk z ok. 1908 r. Przed I wojną światową siedziba kierownika Wiślano-Niemieckiej Drogi Wodnej inż. Michaiła Straszkiewicza, potem Państwowego Zarządu Wodnego, w okresie okupacji radzieckiej placówka straży granicznej i komórki NKWD, siedziba Nadzoru Wodnego Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie.
Muzeum Historii Kanału Augustowskiego – w tzw. Domku Prądzyńskiego, dział Muzeum Ziemi Augustowskiej. Sam budynek stanowi rekonstrukcję oryginalnej XIX-wiecznej siedziby zarządu portu. Budynek Domku pochodzi z lat 80-tych XIX wieku. Przy furtce znajduje się pomnik upamiętniający ofiary mordu więźniów aresztu NKWD z 22 czerwca 1941 r.
Kanał Augustowski – Pomnik Historii, wybitne dzieło polskich inżynierów i hydrotechników z XIX w. Więcej na temat Kanału tutaj.
Śluza Augustów - wybudowana w latach 1825 - 1826 przez por. Konstantego Jodkę, zniszczona w 1944 r. Odbudowano ją w nowej postaci w latach 1947 – 1948. Przy śluzie Augustów znajduje się pomnik ku czci gen. Ignacego Prądzyńskiego, wystawiony w 1990 r., wykorzystujący medaliony projektu Stanisławy Wątróbskiej - Friendt.
Stara Poczta wraz z parkiem wg typowego projektu H. Marconiego z 1829 r. Była tu stacja przeprzęgowa na szesnaście koni, ekspedycja i pokoiki hotelowe dla specjalnych gości. Zatrzymywali się tu m.in. car Mikołaj I oraz Wielki Książę Konstanty. Obecnie Szkoła Muzyczna I stopnia. Widoczny w parku głaz upamiętnia budowniczych Kanału Augustowskiego. Osadzony został w 1973 r., w 150. rocznicę rozpoczęcia jego realizacji.
Muzeum Ziemi Augustowskiej - Dział Etnograficzny przy ul. Hożej 7 przybliża zwiedzającym narzędzia i produkty rękodzieła (tkactwa, garncarstwa, plecionkarstwa), jak również sprzęty używane w domostwach, w rolnictwie i rybołówstwie.
"Dom Turka” przy ul. 3 Maja 16, kamienica z ok. 1900 roku według projektu ówczesnego architekta powiatowego Włodzimierza Ślósarskiego. W okresie międzywojennym Bośniak Kiamil Takosz prowadził tu cukiernię. Siedziba NKWD w latach 1940-41 i 1944-1945, potem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, 1956-1980 Milicji Obywatelskiej, Straży Granicznej. Na ścianie tablica upamiętniająca ofiary tych instytucji.
Bazylika Mniejsza Najświętszego Serca Jezusowego zbudowana z cegły w stylu neoromańskim w latach 1906 – 1911. Budowniczym kościoła był ks. Wincenty Nowicki (proboszcz w latach 1899-1924), a projektantem Adam Piotrowski. W trójnawowym kościele znajduje się pięć ołtarzy, wszystkie wykonane w dębie. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, zasłaniany obrazem Serca Jezusowego. Ołtarze zostały wykonane w latach dwudziestych. Zniszczony w czasie II wojny światowej kościół odbudował ks. Wojciech Chojnowski, proboszcz parafii w latach 1945-1947. Obok ołtarza św. Antoniego stanął ołtarzyk Miłosierdzia Bożego z relikwiami św. Faustyny Kowalskiej. W 2001 roku świątyni został nadany tytuł Bazyliki Mniejszej.
Sanktuarium Maryjne w Studzienicznej (ok. 7 km od centrum Augustowa) - drewniany kościół pod wezwaniem Matki Bożej Szkaplerznej z 1847 r. i wcześniejszą jeszcze dzwonnicą. Wieżę ozdabia piękny krzyż kowalskiej roboty. Wnętrze świątyni zostało urządzone przez ludowych artystów, wykorzystujących drewno i jelenie rogi. Na wyspie połączonej z lądem sztucznie usypaną groblą, wzdłuż drogi krzyżowej mieści się główne sanktuarium na wyspie. Jest to neorenesansowa kapliczka Najświętszej Marii Panny, mieszcząca obraz Matki Bożej Studzieniczańskiej (XVIII-wieczna kopia obrazu jasnogórskiego). Obok pod gontowym daszkiem znajduje się studzienka z cudowną wodą. Nad brzegiem jeziora stoi pomnik Ojca Świętego Jana Pawła II upamiętniającego jego wizytę w tym miejscu w czerwcu 1999 roku.
źródło: www.augustów.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz