Turawa (niem. Gemeinde Turawa) – gmina wiejska w województwie opolskim, w powiecie opolskim. W 2008 roku w gminie wprowadzono język niemiecki jako język pomocniczy.
Siedziba gminy to Turawa.
Gmina Turawa położona jest w środkowo-wschodniej części województwa opolskiego i w swojej większej części leży na płaskich terenach Równiny Opolskiej, stanowiącej cześć Niziny Śląskiej, a jedynie południowo-zachodni kraniec z gruntami należącymi do Zawady leży w dolinie Odry. Gmina stanowiąca cześć powiatu opolskiego zajmuje 171 km2 powierzchni, liczy 11 wsi, które łącznie zamieszkuje ok. 9,5 tys. mieszkańców.
Najwyższe wzniesienie (222 m n.p.m.) znajduje sie w Zakrzowie Turawskim - najdalej na wschód wysuniętej wsi, natomiast jej najniższy punkt (157 m n.p.m.) - zgodnie z obniżaniem sie terenu w kierunku południowo-zachodnim znajduje sie w Zawadzie, leżącej w dolinie Odry. Przepływająca przez gminę rzeka Mała Panew - prawy dopływ Odry - wyrzeźbiła dolinę nadając obszarowi dość charakterystyczny układ fizjograficzny.
Ponad połowę powierzchni gminy zajmują lasy należące do Obszaru Chronionego Krajobrazu Lasów Stobrawsko-Turawskich.
W latach trzydziestych XIX wieku wskutek działalności człowieka tereny leśne regionu turawskiego wzbogacono o wybudowane zbiorniki wodne. W dolnym brzegu Malej Panwi wybudowano zaporę o wysokości 13 m i sztuczny zbiornik wodny o pojemności 108 mln m3. W ten oto sposób powstało Jezioro Duże. Jednak do jego budowy, obok innego budulca użyto miejscowe surowce tj. ił i żwir. Powstałe w ten sposób wyrobiska utworzyły kolejne zbiorniki: Jezioro Średnie, Jezioro Male i Jezioro Srebrne, z którym od zachodu sąsiadują mniejsze stawy zwane Kaczymi Dolami, służące obecnie wędkarzom, podobnie jak niewielkie jeziorko Tonloch w samej Turawie. Ta obfitość wód powoduje, że zajmują one przeszło 12% powierzchni gminy, a Turawa i jej okoliczne wsie stały się rejonem turystyczno-wypoczynkowym.
Miejscowości wchodzące w skład Gminy Turawa to:
- Bierdzany (Bierdzan)
- Kadłub Turawski (Kadlub Turawa)
- Kotórz Mały (Klein Kottorz)
- Kotórz Wielki (Groß Kottorz)
- Ligota Turawska (Ellguth Turawa)
- Osowiec (Königshuld) z przysiółkiem Trzęsina (Trzenschin)
- Rzędów (Friedrichsfelde)
- Turawa (Turawa) z przysiółkiem Marszałki
- Węgry (Wengern)
- Zakrzów Turawski (Sacrau Turawa)
- Zawada (Sowade) oraz Osiedle Zawada
Największym walorem gminy jest jej położenie w kompleksie zasobów leśnych i zbiorników wodnych. Atrakcją turystyczną jest przede wszystkim Jezioro Turawskie zwane potocznie Dużym, które wybudowano w dolnym biegu rzeki Małej Panwi. Do jego budowy i umocnienia brzegów używano miejscowych surowców w skutek, czego powstały Jezioro Srebrne, Jezioro Średnie i Jezioro Małe. W latach 1933 - 1939 w dolnym biegu Małej Panwi wybudowano zaporę o wysokości 13 m i sztuczny zbiornik wodny o pojemności 108 mln m3 i powierzchni 22 km2. Prace koordynowało utworzone specjalnie w tym celu Biuro Budowy Jeziora. Przedsięwzięcie, jak na owe czasy, było ogromne. Przy jego budowie użyto 3 mln m3 ziemi, 225 tys. ton kamienia, 10 tys. ton cementu, 10 tys. ton żelaza, 35 tys. ton żelbetonu. Wybudowano 65 tys. m2 ścian. W ten sposób wzniesiono ponad 6-kilometrowej długości mur zaporowy, którego wysokość w najwyższym punkcie wynosi 13 m, a szerokość podstawy 5 m. Ogólny koszt budowy, trwającej niespełna 4 lata, poniesiony przez ówczesne Przedsiębiorstwo Gospodarki Zasobami Wodnymi we Wrocławiu, wyniósł 28 mln marek. Już w latach budowy akwenu określona była jednoznacznie jego funkcja, jako rekreacyjno-wypoczynkowa i retencyjna. Przy normalnym stanie jezioro, mieści 93 mln m3 wody. Duża powierzchnia lustra wody jeziora stwarza znakomite warunki do uprawiania sportów wodnych i wędkarstwa. Rozległe, piaszczyste plaże, malownicze zatoki, okolone sosnowym lasem, szczególnie po północnej i południowej jego stronie, stwarzają doskonałe miejsca do wypoczynku. Znaleźć tam można ośrodki gwarantujące zakwaterowanie i całodzienne wyżywienie oraz pola campingowe i namiotowe.
Jezioro Średnie i Małe
Ich zwyczajowe nazwy związane są ściśle z powierzchnią, którą zajmują. Leżą obok siebie, po południowej stronie Jeziora Dużego, do budowy, którego używano miejscowego żwiru. Powstałe w ten sposób wyrobiska dały początek owym malowniczym akwenom.
Nad Jeziorem Średnim, miejscem rekreacji i wypoczynku sobotnio-niedzielnego zlokalizowanych jest wiele prywatnych działek rekreacyjnych oraz pole namiotowe. W okresie wakacyjnym funkcjonuje tutaj miejsce wyznaczone do kąpieli, którego strzegą ratownicy. By polepszyć, jakość wody został zwodowany aerator – urządzenie, którego zadaniem jest natlenienie wody. Metoda ta nie ingeruje w ekosystem jeziora, a jej stosowanie przyniosło oczekiwane rezultaty. Rowerki wodne, które można wypożyczyć na miejscu to dodatkowa atrakcja, na którą trafimy nad jeziorem. Zmęczeni pływaniem mamy do dyspozycji nowo wybudowany plac zabaw dla dzieci, boisko sportowe oraz ścieżkę z oświetleniem – doskonałą do spacerów czy nordic walkingu. Atrakcje te zostały wybudowane przy pomocy środków z funduszy europejskich. Jezioro Średnie zapewnia doskonały wypoczynek dla całych rodzin.
Jezioro Duże wchodzi również w skład proponowanych ostoi przyrody NATURA 2000. Ze względu na znaczne zróżnicowanie siedlisk, akwen ten obfituje w interesujące zbiorowiska roślinne, a także w chronione oraz rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Brzegi Jeziora Dużego, od południa i zachodu zabezpieczone wałami, porastają głównie bory sosnowe i lasy mieszane, w których spotkać można wiele osobliwości florystycznych. Do najciekawszych, objętych ochroną roślin zaliczyć należy m.in.: pomocnika baldaszkowatego, naparstnicę zwyczajną, lilię złotogłów, kwitnące okazy bluszczu pospolitego, storczyki podkolana białego i listerę jajowatą oraz goździka sinego. Jest to jedyne miejsce występowania tego bardzo rzadko spotykanego w naszym kraju, silnie pachnącego goździka na Śląsku Opolskim. W miejscach pozbawionych obwałowań lub tam gdzie wał oddala się od jeziora, brzeg stanowią podmokłe łąki oraz interesujące pod względem florystycznym szuwary, zalewane w okresie całkowitego napełnienia zbiornika. W części północno-wschodniej i wschodniej, przy ujściu Libawy i Małej Panwi, wytworzyły się rozległe łachy piaszczyste i muliste, porośnięte zaroślami wierzbowymi.
Najstarszy dąb bezszypułkowy w Polsce.
Na wysychających brzegach w kilku miejscach wykształcają się późnym latem i jesienią zbiorowiska namułkowe. Najciekawszym z nich jest bardzo rzadki w Polsce pionierski zespół ponikła jajowatego, w którym występuje wiele interesujących gatunków roślin, m.in.: ponikło igłowate, namulnik brzegowy oraz nadwodnik naprzeciwlistny. Jest to gatunek bardzo rzadki w Polsce, znany z około 20 stanowisk i umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin. Pozostałością po występujących tu dawniej pierwotnych lasach łęgowych i gradowych są liczne pomnikowe okazy dębów szypułkowych i bezszypułkowych. Jeden z nich jest najstarszym i najokazalszym dębem bezszypułkowym w Polsce.
Świat zwierząt jest równie bogaty jak świat roślinności. Obok jelenia, sarny, zająca, dzika i lisa występuje tu wiele gatunków chronionych oraz rzadkich w skali regionu i kraju. Wśród zwierząt bezkręgowych na uwagę zasługuje rzadki gatunek chronionego pająka – tygrzyk paskowany. Jest to najbarwniejszy krajowy pająk, osiągający do 2 cm długości. W miejscach otwartych i nasłonecznionych, szczególnie w ciepłolubnych zaroślach spotkać można pazia królowej, jednego z najpiękniejszych i najefektywniej ubarwionych motyli krajowych. Jezioro Turawskie jest miejscem gniazdowania wielu ciekawych gatunków ptaków. Są to m.in.: rybitwa białowąsa, pliszka cytrynowa, krwawodziób, kszyk, bączek, płaskonos i cyranka. Z otaczających jezioro Borów Stobrawsko-Turawskich przylatuje tu często na łowy orzeł bielik. Zbiornik stanowi też ważne miejsce odpoczynku i żerowania dla ptaków migrujących. Z tego względu został zaliczony do ostoi ptactwa wodnego o randze europejskiej. Do najciekawszych stwierdzonych tu ptaków przelotnych należą m.in.: brodziec pławny, wydrzyk tęposterny i wydrzyk długosterny, terekia, ostrygojad, płatkonóg szydłodzioby, rybitwa białoskrzydła oraz mewa trójpalczasta.
Nie mniej interesującym pod względem przyrodniczym jest Jezioro Srebrne oraz sąsiadujące z nim niewielkie zbiorniki. Na zarastających brzegach akwenów licznie występują objęte ochroną: rosiczka okrągłolistna, należąca do grupy roślin owadożernych oraz widłaczek torfowy, który jest najmniejszym naszym widłakiem. Gatunek ten występuje w Polsce bardzo rzadko na mokrych piaskach i torfowiskach. Jest to również miejsce rozrodu większości naszych krajowych płazów, w tym rzadkiej na Śląsku Opolskim grzebiuszki ziemnej. Latem w wodach Jeziora Srebrnego można również zauważyć słodkowodne meduzy. Meduzy te zamieszkują wody Ameryki Południowej, a w Polsce po raz pierwszy zostały stwierdzone w 1928 roku. Bogata roślinność błotna i szuwarowa tego terenu powinna być przedmiotem szczególnej troski. Wszelkie zmiany chemizmu wód mogą spowodować drastyczne zmiany w szacie roślinnej. Szczególną uwagę powinno się zwrócić na siedliska zbiorowisk namułkowych występujących na okresowo zalewanych mulistych brzegach w strefach przyujściowych Małej Panwi i Libawy. Zagrożeniem dla lęgowych gatunków ptaków wodno-błotnych jest utrzymywanie wysokiego poziomu wody w zbiorniku w okresie ich rozrodu.
WARTO ZOBACZYĆ:
* Drewniany kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej w Bierdzanach - Kościół p.w. św. Jadwigi Śląskiej w Bierdzanach wzniesiono w 1711r. w miejscu starszego, którego istnienie odnotowano już w 1410r. Kościół zbudowany jest na małym wzniesieniu wokół starych drzew. Wewnątrz kościoła znajduje się barokowy ołtarz główny z obrazem patronki. Mało, kto wie o istnieniu „bierdzańskiej śmierci”. Starsze osoby zamieszkujące Bierdzany w swoich wypowiedziach nieraz używają zwrotu „wyglądasz, jak bierdzańska śmierć”. Tak określa się ludzi chorowitych, słabowitych, bladych. Mieszkańcy nie wiedzieli skąd wziął się ów zwrot. Wszystko się wyjaśniło przy okazji remontu kościoła w 1961r. gdy wśród odnalezionych polichromii/malowideł widniało to przedstawiające „śmierć bierdzańską”. „Najprawdopodobniej w okolicy musiało się wydarzyć coś ważnego, skoro w małym wiejskim kościółku namalowano motyw śmierci”.
* Drewniany kościół p.w. św. Piotra i Pawła w Zakrzowie Turawskim - Drewniany zabytkowy kościół w Zakrzowie Turawskim p.w. św. Piotra i Pawła został wybudowany w roku 1754 co potwierdza odlew umieszczony po prawej stronie wieży kościelnej, na którym znajduje się data budowy obiektu. Ciekawostkę stanowi legenda mówiąca o lokalizacji kościoła. Otóż zakupione i zwiezione drewno na budowę kościoła składowane między Ligotą Turawską, a Zakrzowem Turawskim, w ciągu nocy zmieniło swoje miejsce położenia. Mieszkańcy pomyśleli, że ktoś dla kawału przewiózł drewno, dlatego też przewieźli materiał z powrotem na plac budowy. Jednak drewno w tajemniczy sposób znów zmieniło swoje miejsce. Sytuacja ta powtórzyła się parę razy. Kościół, zatem wybudowano tam, gdzie „nieznane siły” ulokowały ów materiał budowlany.
* Kościół p.w. św. Michała Archanioła w Kotorzu Wielkim - Również wartym zwiedzenia zabytkiem sakralnym jest kościół p.w. św. Michała Archanioła w Kotorzu Wielkim, który wybudowano za sprawą Franciszka i Anny Barbary von Gaschin. Kościół ten wzmiankowany był już w 1447r. Obecny kościół to prawdopodobnie trzecia z kolei świątynia na terenie Kotorza Wielkiego. Pierwszy kościół wg przekazów ustnych zlokalizowany był w okolicy gdzie obecniejest jezioro. Są także informacje na temat innego kościoła (drugiego), który usytuowany był w miejscu dzisiejszej kaplicy grobowcowej, która jest pozostałością prezbiterium. Współczesny kościół został wzniesiony w 1782 roku. Kula pod krzyżem zdobiąca główną wieżę kościoła to „kapsuła czasu”. W jej wnętrzu znajduje się puszka, w której znaleziono dokumenty z czasów budowy kościoła i późniejszych remontów wieży.
* Krzyże i kapliczki Gminy Turawa - Wiele jest miejsc na terenie naszej Gminy wartych upamiętnienia. Znajdują się tu liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Mijamy je często i nie uświadamiamy sobie, że z tymi świętymi miejscami wiążą się ciekawe opowieści i legendy. Krzyże i kapliczki upamiętniają najczęściej jakieś tragiczne wydarzenia. Stawiano je również, aby podziękować za otrzymane dary. Mijają kolejne pokolenia a krzyże przydrożne i kapliczki drewniane i kamienne wciąż stoją i będą stały. Ludzka pamięć jest zawodna i opowieści o powstaniu tych świętych miejsc mogą zaniknąć. Dlatego też, warto było spisać historię powstania najciekawszych kapliczek i krzyży. Należą do nich: Kapliczka w Trzęsinie, dzwonnica w Rzędowie, Kapliczka w Kadłubie Turawskim - Kierchówek, Kapliczka w Ligocie Turawskiej, Kapliczka św. Jana Nepomucena w Kadłubie Turawskim, Kaplica pojednania w Osowcu, Święty Jan Nepomucen przy turawskiej szkole nad Małą Panwią, Kapliczka w Zakrzowie przy ulicy Głównej, Kaplica i krzyż ufundowane przez rodzinę Zmuda w Kadłubie Turawskim
źródło: www.turawa.pl; Wikipedia)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz