Gmina Lidzbark Warmiński położona jest w samym sercu historycznej Warmii, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Wzniesienia Sępopolskiego. Leży w północnej części województwa warmińsko – mazurskiego około 50 km od stolicy województwa – Olsztyna. Jest największą gminą powiatu lidzbarskiego i stanowi aż 40,2% jego powierzchni. Okala obszar miasta Lidzbark Warmiński. Zajmuje powierzchnię około 371 km2 i liczy około 6 809 mieszkańców. W skład gminy wchodzi 55 miejscowości i 40 sołectw.
Do największych miejscowości należą:
Rogóż – 625 mieszkańców
Kraszewo – 567 mieszkańców
Łaniewo – 380 mieszkańców
Runowo – 379 mieszkańców
Pilnik – 311 mieszkańców
Miłogórze – 324 mieszkańców
Miasto Lidzbark Warmiński powstało w miejscu, gdzie już w XIII w. znajdował się gród pogańskich Prusów – Lecbark, leżący nad rzekami Łyną i Symsarną. Po zdobyciu ziem Prusów przez Krzyżaków, przekazany został biskupowi warmińskiemu. W 1308 r. osada otrzymała prawa miejskie. Była ona stolicą Warmii i siedzibą biskupów warmińskich (ok. 1350 -1795). Miasto rozwijało się szybko i stało się najbogatszym i najpiękniejszym miastem Warmii. W latach 1466 – 1772 należało do Polski, do której wraz z Warmią powróciło w 1945r.
Bogactwo przyrodnicze
Niewątpliwym atutem turystycznym gminy jest brak przemysłu ciężkiego, a więc czysty ekologicznie teren. Gmina jest częścią „Zielonych Płuc Polski”. Tu można obcować z nieskazitelną przyrodą, zachwycać się malowniczymi krajobrazami, łowić ryby w jeziorach i rzekach, zbierać grzyby i jagody w kompleksach leśnych, czy polować na zwierzynę łowną (dzika, sarnę czy jelenia). Miłośnicy dzikich ptaków i zwierząt znajdą tu okazję do obserwacji rzadkich gatunków i fascynujących spotkań ze swobodnie żyjącymi przedstawicielami fauny.
Lasy w gminie stanowią 26 % obszaru. Największe ich skupiska występują w okolicach Łaniewa, Stryjkowa, Kochanówki, Miłogórza. Lasy te porastają w sosny, świerki, dęby, buki, olsze, graby i brzozy. Zamieszkiwane są przez wiele rzadkich gatunków ptaków i ssaków, np. krzyżodziób, żuraw, czapla, łabędź, cietrzew, bocian biały i czarny. Duży odsetek zwierzyny stanowi zwierzyna łowna, np. sarna, jeleń, łoś i daniel.
Rolnictwo
Gmina typowo rolnicza, o dość żyznych glebach, z dużą powierzchnią kompleksów leśnych a przy tym przestrzennie bardzo rozległą. Najważniejszą dziedziną rolnictwa, ze względu na dużą ilość użytków zielonych, jest hodowla bydła mlecznego, stąd też prężnie rozwijająca się dziedzina mleczarska i druga nazwa Warmii: „Kraina mlekiem płynąca”. Znaczący producenci mleka stosują nowoczesne i zaawansowane metody hodowli krów i produkcji mleka, dzięki czemu dziedzina ta stoi na bardzo wysokim poziomie. Oprócz hodowli bydła mlecznego, drugim ważnym kierunkiem produkcji rolnej jest produkcja roślinna opierająca się głównie na uprawie zbóż i kukurydzy.
W przypadku gruntów ornych dominują gleby średnie (IVa i IIIb klasy). Charakteryzują je niezbyt korzystne warunki fizjograficzne wynikające z większych spadków terenu, przez co często narażone są na erozję wodną. Dlatego też gleby te są okresowo za mokre lub za suche. Uzyskiwane plony należy uznać za średnie i uzależnione od ilości i rozkładu opadów. Na obszarze gminy położonych jest około 500 gospodarstw rolnych. Wiele z nich stanowią gospodarstwa o bardzo dużych perspektywach rozwoju.
Edukacja
Na terenie gminy znajdują się cztery szkoły podstawowe, dwie szkoły gimnazjalne, dwa oddziały przedszkolne oraz trzy publiczne biblioteki. W osiemnastu wsiach funkcjonują świetlice wiejskie. Nasza gmina może poszczycić się także posiadaniem 3 hal sportowych zlokalizowanych przy szkołach w miejscowościach Kraszewo, Runowo i Rogóż, kompleksem boisk sportowych Orlik w Rogóżu, oraz kompleksem boisk sportowych w Pilniku.
Działalność kulturalna
Na terenie gminy działają małe i duże organizacje pozarządowe, które łączy wspólny cel – realizacja pasji, marzeń, chęć zmiany przestrzeni, zaangażowanie na rzecz rozwoju społeczeństwa, wspólnoty. Prężnie rozwijają swoją działalność Koła Łowieckie oraz Ochotnicze Straże Pożarne. Powstało kilka zespołów ludowych „Rogóżanie”, „Kalina” z Rogóża, Zespół Pieśni i Tańca Ignalin, oraz zespołów muzycznych: Czesław Band z Runowa, „Ale Babki” z Sarnowa oraz „Sąsiedzi” z Pilnika. Działające czynnie od kilku lat Koła Gospodyń Wiejskich oraz Stowarzyszenia wystawiają swoje prace, rękodzieła ludowe, artystyczne, kulinarne na imprezach plenerowych. Szeroko pojęte życie kulturalne i sportowe rozwija się w oparciu o Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Pilniku. Znajduje się tam sala widowiskowa oraz pracownie: malarstwa, rzeźby, muzyczna i taneczna. Pracownie te są w pełni wyposażone, a zajęcia tam prowadzone są przez fachową kadrę instruktorską. Na terenie Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu znajdują się także korty tenisowe, oraz boiska do piłki nożnej, koszykówki i siatkówki.
Do największych miejscowości należą:
Rogóż – 625 mieszkańców
Kraszewo – 567 mieszkańców
Łaniewo – 380 mieszkańców
Runowo – 379 mieszkańców
Pilnik – 311 mieszkańców
Miłogórze – 324 mieszkańców
Miasto Lidzbark Warmiński powstało w miejscu, gdzie już w XIII w. znajdował się gród pogańskich Prusów – Lecbark, leżący nad rzekami Łyną i Symsarną. Po zdobyciu ziem Prusów przez Krzyżaków, przekazany został biskupowi warmińskiemu. W 1308 r. osada otrzymała prawa miejskie. Była ona stolicą Warmii i siedzibą biskupów warmińskich (ok. 1350 -1795). Miasto rozwijało się szybko i stało się najbogatszym i najpiękniejszym miastem Warmii. W latach 1466 – 1772 należało do Polski, do której wraz z Warmią powróciło w 1945r.
Bogactwo przyrodnicze
Niewątpliwym atutem turystycznym gminy jest brak przemysłu ciężkiego, a więc czysty ekologicznie teren. Gmina jest częścią „Zielonych Płuc Polski”. Tu można obcować z nieskazitelną przyrodą, zachwycać się malowniczymi krajobrazami, łowić ryby w jeziorach i rzekach, zbierać grzyby i jagody w kompleksach leśnych, czy polować na zwierzynę łowną (dzika, sarnę czy jelenia). Miłośnicy dzikich ptaków i zwierząt znajdą tu okazję do obserwacji rzadkich gatunków i fascynujących spotkań ze swobodnie żyjącymi przedstawicielami fauny.
Lasy w gminie stanowią 26 % obszaru. Największe ich skupiska występują w okolicach Łaniewa, Stryjkowa, Kochanówki, Miłogórza. Lasy te porastają w sosny, świerki, dęby, buki, olsze, graby i brzozy. Zamieszkiwane są przez wiele rzadkich gatunków ptaków i ssaków, np. krzyżodziób, żuraw, czapla, łabędź, cietrzew, bocian biały i czarny. Duży odsetek zwierzyny stanowi zwierzyna łowna, np. sarna, jeleń, łoś i daniel.
Rolnictwo
Gmina typowo rolnicza, o dość żyznych glebach, z dużą powierzchnią kompleksów leśnych a przy tym przestrzennie bardzo rozległą. Najważniejszą dziedziną rolnictwa, ze względu na dużą ilość użytków zielonych, jest hodowla bydła mlecznego, stąd też prężnie rozwijająca się dziedzina mleczarska i druga nazwa Warmii: „Kraina mlekiem płynąca”. Znaczący producenci mleka stosują nowoczesne i zaawansowane metody hodowli krów i produkcji mleka, dzięki czemu dziedzina ta stoi na bardzo wysokim poziomie. Oprócz hodowli bydła mlecznego, drugim ważnym kierunkiem produkcji rolnej jest produkcja roślinna opierająca się głównie na uprawie zbóż i kukurydzy.
W przypadku gruntów ornych dominują gleby średnie (IVa i IIIb klasy). Charakteryzują je niezbyt korzystne warunki fizjograficzne wynikające z większych spadków terenu, przez co często narażone są na erozję wodną. Dlatego też gleby te są okresowo za mokre lub za suche. Uzyskiwane plony należy uznać za średnie i uzależnione od ilości i rozkładu opadów. Na obszarze gminy położonych jest około 500 gospodarstw rolnych. Wiele z nich stanowią gospodarstwa o bardzo dużych perspektywach rozwoju.
Edukacja
Na terenie gminy znajdują się cztery szkoły podstawowe, dwie szkoły gimnazjalne, dwa oddziały przedszkolne oraz trzy publiczne biblioteki. W osiemnastu wsiach funkcjonują świetlice wiejskie. Nasza gmina może poszczycić się także posiadaniem 3 hal sportowych zlokalizowanych przy szkołach w miejscowościach Kraszewo, Runowo i Rogóż, kompleksem boisk sportowych Orlik w Rogóżu, oraz kompleksem boisk sportowych w Pilniku.
Działalność kulturalna
Na terenie gminy działają małe i duże organizacje pozarządowe, które łączy wspólny cel – realizacja pasji, marzeń, chęć zmiany przestrzeni, zaangażowanie na rzecz rozwoju społeczeństwa, wspólnoty. Prężnie rozwijają swoją działalność Koła Łowieckie oraz Ochotnicze Straże Pożarne. Powstało kilka zespołów ludowych „Rogóżanie”, „Kalina” z Rogóża, Zespół Pieśni i Tańca Ignalin, oraz zespołów muzycznych: Czesław Band z Runowa, „Ale Babki” z Sarnowa oraz „Sąsiedzi” z Pilnika. Działające czynnie od kilku lat Koła Gospodyń Wiejskich oraz Stowarzyszenia wystawiają swoje prace, rękodzieła ludowe, artystyczne, kulinarne na imprezach plenerowych. Szeroko pojęte życie kulturalne i sportowe rozwija się w oparciu o Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Pilniku. Znajduje się tam sala widowiskowa oraz pracownie: malarstwa, rzeźby, muzyczna i taneczna. Pracownie te są w pełni wyposażone, a zajęcia tam prowadzone są przez fachową kadrę instruktorską. Na terenie Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu znajdują się także korty tenisowe, oraz boiska do piłki nożnej, koszykówki i siatkówki.
WARTO ZOBACZYĆ:
* czternastowieczny kościół parafialny w Blankach i kościół z drewnianą wieżą we wsi Kłębowo, kościoły gotyckie w Rogóżu, Kraszewie, Babiaku i Runowie, barokowy w Ignalinie oraz neogotyckie kościoły w Kochanówce i Jarandowie.
* kapliczki warmińskie - Kapliczki warmińskie stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego Warmii. Pobożni Warmiacy stawiali je od setek lat, by chroniły ich m.in. przed pożarami i zarazą. Są symbolem regionu, odróżniającym nas od sąsiednich Mazur. Warmiacy stawiali je, by podkreślić swój katolicyzm. Łączą się z tragicznymi losami Warmii, bo często budowano je po dramatycznych wydarzeniach: czasów wojen napoleońskich, rozbiorów, wielkiej epidemii dżumy w latach 1709-1711 czy czasów I wojny światowej.
* Izba Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego - Izba Pamięci położona jest w miejscowości Rogóż, kilka km od Lidzbarka Warmińskiego. Można do niej dotrzeć drogą krajową nr 51 prowadzącą z Lidzbarka Warmińskiego w kierunku Bartoszyc. Została założona w 1999 roku, na prywatnej posesji Haliny i Józefa Zysków. Pamiątki tam zgromadzone nawiązują do życia i działalności Komendanta Pierwszej Brygady i żołnierzy legionistów. Izba Pamięci po wcześniejszym ustaleniu, w okresie maj – listopad, udostępniana jest zwiedzającym.
* Szlak Kopernikowski - Przez Gminę przebiega Szlak Kopernikowski. Jest to najważniejszy szlak turystyczny Warmii i Mazur związany z postacią Mikołaja Kopernika, wybitnego astronoma, który „wstrzymał słońce i ruszył ziemię”. Szlak ten prowadzi przez pełne zabytków miejscowości związane z jego życiem oraz działalnością jako kanonika Kapituły Warmińskiej, lekarza, administratora, sekretarza biskupiego. Szlak rozpoczyna się w Olsztynie i prowadzi przez Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, Ornetę do Fromborka. Długość odcinka położonego na terenie województwa warmińsko-mazurskiego wynosi 237 km.
* Cmentarz Rumuński - W 1914 r. powstał, po zwycięstwie Niemców nad Rosjanami, w bitwie pod Tannenbergiem, obóz jeniecki Heilsberg. Był największym obozem jenieckim dla szeregowców i podoficerów na obszarze podległym I. Kurpusowi armii niemieckiej. Jednocześnie mogło tu być przetrzymywanych 15 000 jeńców, których kierowano do pracy w rolnictwie i w zakładach przemysłowych regionu. Ze względu na trudne warunki bytowe, jeńcy poupadali na zdrowiu. Zmarłych chowano na pobliskim cmentarzu w lesie. Pochowano tu w sumie ponad 2,5 tysiąca osób: Rosjan, Brytyjczyków, Serbów, Rumunów, Francuzów, Włochów, Belgów, oraz Niemców.
* bitwa pod Lidzbarkiem Warmińskim (miejsce) - Bitwa pod Heilsbergiem - Warto wspomnieć o miejscowości Ignalin, położonej 8 km od Lidzbarka Warmińskiego, gdzie 10 czerwca 1807 rozegrała się bitwa znana jako bitwa pod Lidzbarkiem Warmińskim (Heilsbergiem) pomiędzy wojskami francuskimi a koalicją rosyjsko-pruską. Uczestniczył w niej głównodowodzący cesarz Francuzów Napoleon I Bonaparte. Batalia jednak nie została rozstrzygnięta, choć obie strony odniosły duże straty po około 7-8 tys. zabitych i rannych. Obecnie we wsi istnieją pozostałości dawnych szańców na Górze Wiatracznej zwanej też Napoleońską. Francuzi upamiętnili tę bitwę jako jedną z największych bitew z kampanii napoleońskiej umieszczając nazwę Lidzbarka (Heilsberg) na Łuku Triumfalnym w Paryżu.
* Zielarska Wioska Blanki - Blanki to wieś położona na Warmii, w gminie Lidzbark Warmiński, nad pięknym jeziorem Blanki. Dookoła lasy i pola uprawne. A co kilka kilometrów gospodarstwa agroturystyczne, które oferują wypoczynek wśród malowniczych wiejskich scenerii. Niezwykła lokalizacja wsi zapewnia ciszę, spokój, czyste powietrze oraz bliski kontakt z naturą. Za sprawą Pani Lucji Kuczyńskiej i Anny Pacanowskiej, głównych założycielek Klubu a teraz i stowarzyszenia, wieś Blanki słynie już z produktów powstałych z miejscowych ziół, głównie pokrzywy. Do wytwarzania nalewek i syropów używane są także dziko rosnące rośliny lecznicze tj. czarny bez, sosna, mniszek lekarski. „Babki Zielarki” korzystają z kwiatów bzu czarnego, zielonych pączków brzozy, aronii, owoców pigwy, dzikiej róży, malin, poziomek, korzeni arcydzięgiela. Z tych wszystkich składników i sięgających do tradycji przepisów, powstają nalewki lecznicze o oryginalnych i kuszących nazwach, jak chociażby lubczykowy eliksir miłości, nalewka jubilerska z płatkami złota, starowarmińska żenicha z dzikiej róży na miodzie, czy eliksir Kopernika – wino z szafranem i figą na dobry żołądek i niestrawność. Stowarzyszenie tworzy syropy, dżemy, ryby w zalewie, piecze ciasta na oryginalnych starych przepisach. Produkty te prezentowane są na licznych festynach, jarmarkach, kiermaszach.
* kapliczki warmińskie - Kapliczki warmińskie stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego Warmii. Pobożni Warmiacy stawiali je od setek lat, by chroniły ich m.in. przed pożarami i zarazą. Są symbolem regionu, odróżniającym nas od sąsiednich Mazur. Warmiacy stawiali je, by podkreślić swój katolicyzm. Łączą się z tragicznymi losami Warmii, bo często budowano je po dramatycznych wydarzeniach: czasów wojen napoleońskich, rozbiorów, wielkiej epidemii dżumy w latach 1709-1711 czy czasów I wojny światowej.
* Izba Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego - Izba Pamięci położona jest w miejscowości Rogóż, kilka km od Lidzbarka Warmińskiego. Można do niej dotrzeć drogą krajową nr 51 prowadzącą z Lidzbarka Warmińskiego w kierunku Bartoszyc. Została założona w 1999 roku, na prywatnej posesji Haliny i Józefa Zysków. Pamiątki tam zgromadzone nawiązują do życia i działalności Komendanta Pierwszej Brygady i żołnierzy legionistów. Izba Pamięci po wcześniejszym ustaleniu, w okresie maj – listopad, udostępniana jest zwiedzającym.
* Szlak Kopernikowski - Przez Gminę przebiega Szlak Kopernikowski. Jest to najważniejszy szlak turystyczny Warmii i Mazur związany z postacią Mikołaja Kopernika, wybitnego astronoma, który „wstrzymał słońce i ruszył ziemię”. Szlak ten prowadzi przez pełne zabytków miejscowości związane z jego życiem oraz działalnością jako kanonika Kapituły Warmińskiej, lekarza, administratora, sekretarza biskupiego. Szlak rozpoczyna się w Olsztynie i prowadzi przez Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, Ornetę do Fromborka. Długość odcinka położonego na terenie województwa warmińsko-mazurskiego wynosi 237 km.
* Cmentarz Rumuński - W 1914 r. powstał, po zwycięstwie Niemców nad Rosjanami, w bitwie pod Tannenbergiem, obóz jeniecki Heilsberg. Był największym obozem jenieckim dla szeregowców i podoficerów na obszarze podległym I. Kurpusowi armii niemieckiej. Jednocześnie mogło tu być przetrzymywanych 15 000 jeńców, których kierowano do pracy w rolnictwie i w zakładach przemysłowych regionu. Ze względu na trudne warunki bytowe, jeńcy poupadali na zdrowiu. Zmarłych chowano na pobliskim cmentarzu w lesie. Pochowano tu w sumie ponad 2,5 tysiąca osób: Rosjan, Brytyjczyków, Serbów, Rumunów, Francuzów, Włochów, Belgów, oraz Niemców.
* bitwa pod Lidzbarkiem Warmińskim (miejsce) - Bitwa pod Heilsbergiem - Warto wspomnieć o miejscowości Ignalin, położonej 8 km od Lidzbarka Warmińskiego, gdzie 10 czerwca 1807 rozegrała się bitwa znana jako bitwa pod Lidzbarkiem Warmińskim (Heilsbergiem) pomiędzy wojskami francuskimi a koalicją rosyjsko-pruską. Uczestniczył w niej głównodowodzący cesarz Francuzów Napoleon I Bonaparte. Batalia jednak nie została rozstrzygnięta, choć obie strony odniosły duże straty po około 7-8 tys. zabitych i rannych. Obecnie we wsi istnieją pozostałości dawnych szańców na Górze Wiatracznej zwanej też Napoleońską. Francuzi upamiętnili tę bitwę jako jedną z największych bitew z kampanii napoleońskiej umieszczając nazwę Lidzbarka (Heilsberg) na Łuku Triumfalnym w Paryżu.
* Zielarska Wioska Blanki - Blanki to wieś położona na Warmii, w gminie Lidzbark Warmiński, nad pięknym jeziorem Blanki. Dookoła lasy i pola uprawne. A co kilka kilometrów gospodarstwa agroturystyczne, które oferują wypoczynek wśród malowniczych wiejskich scenerii. Niezwykła lokalizacja wsi zapewnia ciszę, spokój, czyste powietrze oraz bliski kontakt z naturą. Za sprawą Pani Lucji Kuczyńskiej i Anny Pacanowskiej, głównych założycielek Klubu a teraz i stowarzyszenia, wieś Blanki słynie już z produktów powstałych z miejscowych ziół, głównie pokrzywy. Do wytwarzania nalewek i syropów używane są także dziko rosnące rośliny lecznicze tj. czarny bez, sosna, mniszek lekarski. „Babki Zielarki” korzystają z kwiatów bzu czarnego, zielonych pączków brzozy, aronii, owoców pigwy, dzikiej róży, malin, poziomek, korzeni arcydzięgiela. Z tych wszystkich składników i sięgających do tradycji przepisów, powstają nalewki lecznicze o oryginalnych i kuszących nazwach, jak chociażby lubczykowy eliksir miłości, nalewka jubilerska z płatkami złota, starowarmińska żenicha z dzikiej róży na miodzie, czy eliksir Kopernika – wino z szafranem i figą na dobry żołądek i niestrawność. Stowarzyszenie tworzy syropy, dżemy, ryby w zalewie, piecze ciasta na oryginalnych starych przepisach. Produkty te prezentowane są na licznych festynach, jarmarkach, kiermaszach.
(źródło: www.gminalidzbark.com)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz